Δύναμη και υπόσταση στον Leibniz

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΔύναμη και υπόσταση στον Leibniz / Force and Substance in the Philosophy of Leibniz
ΚωδικόςΦΣΜ 118
ΣχολήΦιλοσοφική
ΤμήμαΦιλοσοφίας και Παιδαγωγικής
Κύκλος / Επίπεδο2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΧειμερινή/Εαρινή
Υπεύθυνος/ηΔημήτριος Αθανασάκης
ΚοινόΌχι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID600003598

Πρόγραμμα Σπουδών: 2014 Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Φιλοσοφίας

Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 19
ΚατεύθυνσηΤύπος ΠαρακολούθησηςΕξάμηνοΈτοςECTS
Ιστορία της ΦιλοσοφίαςΕπιλογήςΧειμερινό/Εαρινό-10
Συστηματική ΦιλοσοφίαΚατ' Επιλογήν ΥποχρεωτικάΧειμερινό/Εαρινό-10

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΔύναμη και υπόσταση στον Leibniz
Ακαδημαϊκό Έτος2016 – 2017
Περίοδος ΤάξηςΕαρινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία3
Ώρες Συνολικά39
Class ID
600034530
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
  • Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
  • Αγγλικά (Εξέταση)
  • Γαλλικά (Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση: - να κατανοούν τις βασικές έννοιες, το περιεχόμενο και τις θεωρητικές συνέπειες της Δυναμικής του Λάιμπνιτς. - να αναγνωρίζουν/εντοπίζουν την πρωτοτυπία της Δυναμικής σε σχέση με την καρτεσιανή Μηχανοκρατία. - να εμβαθύνουν στην έρευνα επιμέρους πτυχών της Δυναμικής του Λάιμπνιτς με την κατάλληλη μεθοδολογία. - να αξιοποιούν μαθησιακά και ερευνητικά τη σχετική ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία.
Γενικές Ικανότητες
  • Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
  • Λήψη αποφάσεων
  • Αυτόνομη εργασία
  • Ομαδική εργασία
  • Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
  • Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
  • Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
  • Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου της έννοιας της δύναμης στον σχηματισμό και στην εξήγηση της έννοιας της υπόστασης στη φιλοσοφία του Leibniz, με αφετηρία τη συστηματική μελέτη, σε πρωτότυπη ελληνική μετάφραση, δύο βασικών για το ζήτημα που θα μας απασχολήσει κειμένων: το πρώτο τιτλοφορείται «Περί της διόρθωσης της πρώτης φιλοσοφίας, και [περί] της έννοιας της υπόστασης» [De primae philosophiae emendatione, et de notione substantiae] (1694)· το δεύτερο φέρει τον τίτλο «Περί της φύσης καθ’ εαυτήν ή περί της εγγενούς δύναμης και των ενεργειών των δημιουργημάτων, προς επιβεβαίωση και διασάφηση της Δυναμικής του συγγραφέα» [De ipsa natura sive de vi insita actionibusque creaturarum, pro Dynamicis suis confirmandis illustrandisque] (1698). Στο "De primae philosophiae emendatione", ο Leibniz βεβαιώνει ότι «η έννοια της δύναμης, στην οποία αφιέρωσα μία ειδική επιστήμη, τη Δυναμική, φωτίζει σημαντικά την κατανόηση της αληθούς έννοιας της υπόστασης». Και συμπεραίνει ότι η σωματική υπόσταση, όπως άλλωστε και η πνευματική υπόσταση, «δεν παύει ποτέ να ενεργεί», γεγονός που καταδεικνύει, σύμφωνα με τον Leibniz, το σφάλμα της καρτεσιανής μηχανοκρατίας για την οποία η (ανενεργός) ουσία των σωμάτων συνίσταται αποκλειστικά στην έκταση. Στο "De ipsa natura", το οποίο είναι αφιερωμένο εξ ολοκλήρου στην ανασκευή των επιχειρημάτων του J. Ch. Sturm, ενός από τους πρώτους και σημαντικότερους εκπροσώπους του καρτεσιανισμού στη Γερμανία, ο Leibniz, αφού πρώτα υπογραμμίσει ότι ο Sturm δεν αποδεικνύει ότι «οφείλουμε να αρνηθούμε κάθε δημιουργημένη ενεργό δύναμη, εγγενή στα πράγματα», θέτει το ερώτημα της «προέλευσης του [φυσικού] μηχανισμού». Το ενδιαφέρον της απάντησης του Leibniz έγκειται στο γεγονός ότι η φύση ως «μηχανισμός», στο μέτρο ακριβώς που εξαρτάται από μία «νόηση ή πνευματική υπόσταση», απορρέει όχι από «μόνη την υλική αρχή και τους μαθηματικούς λόγους», αλλά από μία βαθύτερη μεταφυσική αρχή. Με βάση τις προηγούμενες παρατηρήσεις, θα επιχειρηθεί στο μεταπτυχιακό αυτό μάθημα να καταδειχθεί ότι η Δυναμική του Leibniz δεν περιορίζεται ούτε εξαντλείται στην αντίκρουση ορισμένων θεμελιωδών παραδοχών της καρτεσιανής μηχανοκρατίας (όπως, π.χ., η διατήρηση της ίδιας ποσότητας κίνησης στο σύμπαν), αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο φιλοσοφικό εγχείρημα στόχος του οποίου είναι η συγκρότηση μιας νέας, πρωτότυπης έννοιας της (πνευματικής και σωματικής) υπόστασης, θεμελιωμένης σε μια μεταφυσική της δύναμης.
Λέξεις Κλειδιά
Λάιμπνιτς, Μεταφυσική, Φιλοσοφία της φύσης, Δυναμική, Μηχανοκρατία, Υπόσταση, Δύναμη, Σώμα
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Πολυμεσικό υλικό
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις1757
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων753
Σύνολο25010
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου. Προαιρετική γραπτή εργασία και παρουσίαση στη διάρκεια του εξαμήνου.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Συμπερασματική)
  • Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική)
  • Δημόσια Παρουσίαση (Διαμορφωτική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Ι. ΠΗΓΕΣ Ι.1. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ LEIBNIZ Leibniz G. W., Μεταφυσική Πραγματεία/Discours de métaphysique, εισαγωγή - μετάφραση - σχόλια Π. Καϊμάκη, Θεσσαλονίκη, Βάνιας, χ.χ. Leibniz G. W., La Monadologie/Η Μοναδολογία, εισαγωγή Γ. Βώκος, μετάφραση Στ. Λαζαρίδης, Θεσσαλονίκη, Υπερίων, 1997. Λάιμπνιτς Γκ. Β., Η Μοναδολογία, μετάφραση Στ. Λαζαρίδης, εισαγωγή - επιμέλεια Δ. Αναπολιτάνος, δίγλωσση έκδοση, Αθήνα, Εκκρεμές, 2006. Leibniz G. W., Νέα δοκίμια για την ανθρώπινη νόηση, μετάφραση Ν. Μακρής, Αθήνα, Δρόμων, 2009. Ι.2. ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ/ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ LEIBNIZ Correspondance Leibniz - Clarke, présentée d’après les manuscrits originaux des bibliothèques de Hanovre et de Londres par A. Robinet, Paris, Presses Universitaires de France, 1957 ; 2e éd., 1991. Leibniz G. W., Opuscules philosophiques choisis, texte latin établit et traduit par P. Schrecker, Paris, Vrin, 1959 ; éd. de poche, 2001. Leibniz G. W., Discours de métaphysique. Sur la liberté, le destin, la grâce de Dieu. Correspondance avec Arnauld, introduction et notes par J.-B. Rauzy, Paris, Pocket, 1993 (coll. « Agora »). Leibniz G. W., La réforme de la dynamique. De corporum concursu (1678) et autres textes inédits, édition, présentation, traductions et commentaires par M. Fichant, Paris, Vrin, 1994. Leibniz G. W., Système nouveau de la nature et de la communication des substances, et autres textes (1690-1703), présentation et notes de Ch. Frémont, Paris, GF-Flammarion, 1994. Leibniz G. W., Principes de la nature et de la grâce, Monadologie et autres textes (1703-1716), présentation et notes de Ch. Frémont, Paris, GF-Flammarion, 1996. Leibniz G. W., Discours de métaphysique et autres textes (1663-1689), présentation et notes de Ch. Frémont, traductions de Ch. Frémont revues par C. Eugène, Paris, GF-Flammarion, 2001. Leibniz G. W., Discours de métaphysique, suivi de Monadologie et autres textes, éd. établie, présentée et annotée par M. Fichant, Paris, Gallimard, 2004 (coll. « Folio Essais »). Leibniz - De Volder Correspondance, traduite, annotée et précédée d’une introduction L’Ambivalence de l’action par A.-L. Rey, préface de M. Fichant, Paris, Vrin, 2016 (coll. « Bibliothèque des textes philosophiques » / Nouvelle série). G. W. Leibniz and Samuel Clarke: Correspondence, edited, with introduction, by R. Ariew, Indianapolis, Indiana, Hackett, 2000. Leibniz G. W., Philosophical Papers and Letters, A Selection translated and edited, with an Introduction by L. E. Loemker, Chicago, Chicago University Press, 1956; Dordrecht, Reidel, 1969; Dordrecht, Kluwer, 1989. Leibniz G. W., Philosophical Essays, translated by R. Ariew and D. Garber, Indianapolis, Indiana, Hackett, 1989. Leibniz G. W., Discourse on Metaphysics and Other Essays: On the Ultimate Origination of Things. Preface to the New Essays. The Monadology, translated by D. Garber and R. Ariew, Indianapolis, Indiana, Hackett, 1991. Leibniz G. W., Philosophical Texts, edited and translated by R. S. Woolhouse and R. Francks, with introduction and notes by R. S. Woolhouse, Oxford, Oxford University Press, 1998. II. ΜΕΛΕΤΕΣ Antognazza M. R., Leibniz: An Intellectual Biography, Cambridge, Cambridge University Press, 2009. Belaval Y., Leibniz critique de Descartes, Paris, Gallimard, 1960. Belaval Y., Études leibniziennes. De Leibniz à Hegel, Paris, Gallimard, 1976. Belaval Y., Leibniz de l’âge classique aux Lumières. Lectures leibniziennes, présentées par M. Fichant, Paris, Beauchesne, 1995. Carraud V., Causa sive ratio. La raison de la cause, de Suarez à Leibniz, Paris, Presses Universitaires de France, 2002. Devillairs L., Descartes, Leibniz. Les vérités éternelles, Paris, Presses Universitaires de France, 1998. Duchesneau F., La dynamique de Leibniz, Paris, Vrin, 1994 (coll. « Mathesis »). Fichant M., Science et métaphysique dans Descartes et Leibniz, Paris, Presses Universitaires de France, 1998. Garber D., Leibniz: Body, Substance, Monad, Oxford, Oxford University Press, 2009. Gueroult M., Leibniz. Dynamique et métaphysique, Paris, Aubier - Montaigne, 1967 (coll. « Analyse et raisons »). Jolley N., Leibniz, London and New York, Routledge, 2005. Jolley N. (ed.), The Cambridge Companion to Leibniz, Cambridge, Cambridge University Press, 1995. Lodge P. (ed.), Leibniz and His Correspondents, Cambridge, Cambridge University Press, 2004. Nita A. (ed.), Leibniz’s Metaphysics and Adoption of Substantial Forms. Between Continuity and Transformation, New York, Springer, 2015. Okruhlik K., Brown J. R. (eds), The Natural Philosophy of Leibniz, Dordrecht, Reidel, 1985. Rutherford D., Cover J. A. (eds), Leibniz. Nature and Freedom, Oxford, Oxford University Press, 2005. Wilson C., Leibniz’s Metaphysics. A Historical and Comparative Study, Princeton, Princeton University Press, 1990. Woolhouse R. S. (ed.), Leibniz: Metaphysics and Philosophy of Science, Oxford, Oxford University Press, 1981, «Oxford Readings in Philosophy».
Τελευταία Επικαιροποίηση
11-09-2016