ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΣ ΒΙΟΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Συνιστάται να έχει κατοχυρωθεί το ΑΒΥ 101- Εισαγωγή στη βυζαντινή και χριστιανική αρχαιολογία.

Παρουσιάσεις και σημειώσεις με τη μορφή power point, σύνδεσμοι ενδιαφέροντος σχετικοί με το μάθημα,  e-mail.

Γραπτή εξέταση, 100%.

Walter G., Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο, μτφρ. Κ. Παναγιώτου, Αθήνα 2007.

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ • Κουκουλές Φ., Βυζαντινών βίος και πολιτισμός, τομ. Α΄-ΣΤ΄, Αθήνα 1948-1955. • Παπανικόλα-Μπακιρτζή Δ. (επιμ.), Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο, Θεσσαλονίκη, Αθήνα 2002. Επιπλέον, μπορείτε να αναζητήσετε σχετικά άρθρα στο περιοδικό Αρχαιολογία και Τέχνες, το οποίο διατίθεται ψηφιοποιημένο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.archaiologia.gr/αρχείο-τευχών/ Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΟΙΚΙΑ • Αλμπάνη Τζ., Ένα σπίτι, πολλές μορφές: Προσεγγίζοντας τη βυζαντινή κατοικία, στο Καλαμαρά Π. (επιμ.), Οικείες ιστορίες. Διαχρονικές αφηγήσεις οικιστικής αρχιτεκτονικής και οικογενειακού βίου, Αθήνα 2008, 48-53. • Bouras Ch., Houses in Byzantium, Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 11 (1982-1983), 1-26. • Brands G. - Rutgers L. V., Κατοίκηση στην ύστερη αρχαιότητα, στο Hoepfner W. (επιμ.), Ιστορία της κατοικίας 5000 π.Χ. - 500 μ.Χ., μτφρ. Τσιριγκάκης Η., Θεσσαλονίκη 2005, 767-827. • Ellis S., Early Byzantine Housing, στο Dark K. (επιμ.), Secular Buildings and the Archaeology of Everyday Life in the Byzantine Empire, Oxford 2004, 37-52. • Καραγιάννη Φ., Η αστική οικία στη Μακεδονία κατά την ύστερη αρχαιότητα (4ος-6ος αι.), στο Τιβέριος Μ. – Νίγδελης Π. – Αδάμ-Βελένη Π. (επιμ.), Θρεπτήρια. Μελέτες για την αρχαία Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 2012, 64-98. • Πετρίδης Π., Παρατηρήσεις στις πόλεις και τις αστικές οικίες της ύστερης αρχαιότητας στον ελλαδικό χώρο, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 29 (2008), 247-258 • Sigalos L., Middle and Late Byzantine Houses in Greece (Tenth to Fifteenth Centuries, στο Dark K. (επιμ.), Secular Buildings and the Archaeology of Everyday Life in the Byzantine Empire, Oxford 2004, 53-81. ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΟΙΚΙΑΣ • Bouras L. - Parani M. G. , Lighting in Early Byzantium, Washington, D.C., 2008. • Dauterman Maguire E. - Maguire H. P. - Duncan-Flowers M. J., Art and Holy Powers in the Early Christian House, Urbana - Chicago 1989. • Δούμα Ε., Βήλα στο πάτωμα, στους τοίχους, στα κενά: Ο εξοπλισμός του βυζαντινού σπιτιού, στο Καλαμαρά Π. (επιμ.), Οικείες ιστορίες. Διαχρονικές αφηγήσεις οικιστικής αρχιτεκτονικής και οικογενειακού βίου, Αθήνα 2008, 114-117. • Μπακιρτζής Χ., Περί χύτρας, στο Παπανικόλα-Μπακιρτζή Δ. (επιμ.), Βυζαντινών διατροφή και μαγειρείαι. Πρακτικά Ημερίδας «Περί της διατροφής στο Βυζάντιο», Αθήνα 2005, 111-116. • Παπανικόλα-Μπακιρτζή Δ., Βυζαντινά επιτραπέζια σκεύη. Σχήμα - μορφή, χρήση και διακόσμηση, στο Παπανικόλα-Μπακιρτζή Δ. (επιμ.), Βυζαντινών διατροφή και μαγειρείαι. Πρακτικά Ημερίδας «Περί της διατροφής στο Βυζάντιο», Αθήνα 2005, 117-132. • Parani M. G., Reconstructing the Reality of Images. Byzantine Material Culture and Religious Iconography (11th-15th Centuries) [The Medieval Mediterranean. Peoples, Economies and Cultures, 400-1453, vol. 41], Leiden-Boston 2003 (σελίδες 159-197). • Oikonomides N., The contents of the Byzantine house from the Eleventh to the Fifteenth Century, DOP 44 (1990), 205-214. • Walker A., A Space “Rich in Blessing”, στο Kalavrezou I. (επιμ.), Byzantine Women and Their World, Cambridge MA – New Haven – London 2003, 161-166 και αρ. κατ. 84-120. Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η παραγωγή και διακίνηση του κρασιού στο Βυζάντιο • Αρχαιολογικά τεκμήρια βιοτεχνικών εγκαταστάσεων κατά τη Βυζαντινή εποχή, 5ος-15ος αιώνας, Αθήνα, 17-19 Μαΐου 2002, Αθήνα 2004. • Ιστορία του ελληνικού κρασιού (Π.Τ.Ι. ΕΤΒΑ), Αθήνα 1992. • Αναγνωστάκης Η., Βυζαντινός οινικός πολιτισμός, στο Οίνος: πολιτισμός και κοινωνία. Το χθες και το σήμερα, Αθήνα 2006, 38-67. • Αναγνωστάκης Η. (επιμ.), Οίνον ιστορώ V, Αθήνα 2008. • McCormick M., Movements and Markets in the First Millennium. Information, Containers, and Shipwrecks, στο C. Morrisson (επιμ.), Trade and Markets in Byzantium, Washington D.C. 2012, 50-98. • Πίκουλας Γ. Α. (επιμ.), Οίνον ιστορώ I-ΙV, VI-X, Αθήνα 2001-2005, 2008-2014. Το βυζαντινό γεύμα μέσα από τις εικονιστικές πηγές και τα αρχαιολογικά κατάλοιπα • Brubaker L. – Linardou K. (επιμ.), Eat, Drink and Be Merry (Luke 12:19): Food and Wine in Byzantium, In Honour of Professor A.A.M. Bryer, Aldershot - Burlington 2007. • Δούμα Ε., Στον τρίκλινο ή αλλιώς τραπεζαρία: Η καθημερινή ζωή μέσα στη βυζαντινή οικία, στο Καλαμαρά Π. (επιμ.), Οικείες ιστορίες. Διαχρονικές αφηγήσεις οικιστικής αρχιτεκτονικής και οικογενειακού βίου, Αθήνα 2008, 110-113. • Dunbabin K. M. D., Convivial spaces: dining and entertainment in the Roman villa, Journal of Roman Archaeology 9 (1996), 66-79. • Καρύδας Ν., Παλαιοχριστιανικές οικίες με τρικλίνιο στη Θεσσαλονίκη, Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 10Β (1996), 571-586. • Παπανικόλα-Μπακιρτζή Δ. (επιμ.), Βυζαντινών διατροφή και μαγειρείαι. Πρακτικά Ημερίδας «Περί της διατροφής στο Βυζάντιο», Αθήνα 2005, 17-30. • Parani M., Byzantine Cuttlery: An Overview, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 31 (2010), 139-164. ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Το βυζαντινό εμπόριο μέσα από τα αρχαιολογικά δεδομένα • Γερολυμάτου Μ., Αγορές, έμποροι και εμπόριο στο Βυζάντιο (9ος-12ος αι.), Αθήνα 2008. • Crawford S.J., The Byzantine Shops at Sardis, Cambridge MA – London 1990. • Lavan L., Fora and Agorai in Mediterranean Cities during the 4th and 5th Centuries, στο Bowden W. – Gutteridge A. – Machado C. (επιμ.), Social and Political Life in Late Antiquity, Leiden 2006, 195-249. • Morrisson C. (επιμ.), Trade and Markets in Byzantium, Washington D.C. 2012, 399-426. • Mundell Mango M. (επιμ.), Byzantine Trade, 4th – 12th Centuries. The Archaeology of Local, Regional and International Exchange, Aldershot 2009. Τα βυζαντινά ναυάγια • Ταξίδια στις βυζαντνές θάλασσες, Αθήνα 20023. • Κρίτζας Χ., Το βυζαντινόν ναυάγιον Πελαγοννήσου – Αλοννήσου, Aρχαιολογικά Aνάλεκτα εξ Aθηνών 4 (1971), p. 176-185. • McCormick M., Movements and Markets in the First Millennium. Information, Containers, and Shipwrecks, στο C. Morrisson (επιμ.), Trade and Markets in Byzantium, Washington D.C. 2012, 50-98. • Van Doornick F., Jr, Βυζαντινά ναυάγια, στο Λαΐου Α.Ε. (επιμ.), Οικονομική Ιστορία του Βυζαντίου (7ος-15ος αι.), τομ. Β΄, Αθήνα 2002, 715-723. Η αγγλική εκδοχή είναι διαθέσιμη και στο http://www.doaks.org/resources/publications/doaks-online-publications/economic-history-of-byzantium/ehb41-shipwrecks • Φιλοθέου Γ. – Μιχαηλίδου Μ., Βυζαντινά πινάκια από το φορτίο ναυαγισμένου πλοίου κοντά στο Καστελλόριζο, Αρχαιολογικό Δελτίο 41 (1986), Μελέται, 271-329. • Institute of Nautical Archaeology, Serçe limanı (Turkey): http://nauticalarch.org/projects/all/southern_europe_mediterranean_aegean/serce_limani_turkey/introduction/ • Institute of Nautical Archaeology, Yassıada, 7th century: http://nauticalarch.org/projects/all/southern_europe_mediterranean_aegean/yassiada_tektas_7th_century_turkey/introduction/ • Institute of Nautical Archaeology, Yenikapı Byzantine shipwrecks Excavation and Study (Turkey): http://nauticalarch.org/projects/all/southern_europe_mediterranean_aegean/yenikapi_harbor_wrecks_turkey/report92/ ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ • Βακαλούδη Α. Δ., Η μαγεία ως κοινωνικό φαινόμενο στο πρώιμο Βυζάντιο (4ος-7ος μ.Χ. αι.), Αθήνα 2001. • Dauterman Maguire E. – Maguire H. P. – Duncan-Flowers M. J., Art and Holy Powers in the Early Christian House, Urbana - Chicago 1989. • Fulghum Heinz M., Magic, Medicin, and Prayer, στο Kalavrezou I. (επιμ.), Byzantine Women and Their World, Cambridge MA – New Haven – London 2003, 275-281 και αρ. κατ. 164-186. • Fulghum M., Coins as amulets in Late Antiquity, στο S.R. Asirvatham, C. O. Pache, J. Watrous (επιμ.), Between Magic and Religion. Interdisciplinary Studies in Ancient Mediterranean Religion and Society, Lanham MD 2001, 139-147. • Maguire H., Magic and Money, Speculum 72/4 ( Οκτ 1997), 1037-1054. • Maguire H. (επιμ.), Byzantine Magic, Washington D.C. 1995. Διαθέσιμο και στο http://www.doaks.org/resources/publications/books-in-print/byzantine-magic. • Pitarakis Β. (επιμ.), Life is Short, Art Long. The Art of healing in Byzantium, exhibition catalogue, Istanbul 2015. • Τρωιάνος Σπ., Η μαγεία στα βυζαντινά νομικά κείμενα, Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο. Τομές και συνέχειες στην ελληνιστική παράδοση, Πρακτικά του Α΄ Διεθνούς Συμποσίου, Αθήνα 15-17 Σεπτεμβρίου 1988, Αθήνα 1989, 549-572. ΘΑΝΑΤΟΣ, ΤΑΦΕΣ, ΝΕΡΟΙ • Από τα Ηλύσια πεδία στο χριστιανικό παράδεισο, Θεσσαλονίκη 1997. • Γούναρης Γ. Γ., Εισαγωγή στην παλαιοχριστιανική αρχαιολογία, Α´, Αρχιτεκτονική, Θεσσαλονίκη 1999, 29-51. • Γούναρης Γ. Γ., Εισαγωγή στην παλαιοχριστιανική αρχαιολογία, Β´, Ζωγραφική, Θεσσαλονίκη 2007 , 17-95). • Λαμπάκης Σ., Πολιτικοκοινωνικά και καθημερινά από τα επιτύμβια επιγράμματα των Βυζαντινών, Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο. Τομές και συνέχειες στην ελληνιστική παράδοση. Πρακτικά του Α΄ Διεθνούς Συμποσίου, Αθήνα 15-17 Σεπτεμβρίου 1988, Αθήνα 1989, 603-621. • Μαρκή Ε., Ανίχνευση παλαιότερων επιδράσεων στην παλαιοχριστιανική ταφική αρχιτεκτονική και τη νεκρική λατρεία, Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο. Τομές και συνέχειες στην ελληνιστική παράδοση. Πρακτικά του Α΄ Διεθνούς Συμποσίου, Αθήνα 15-17 Σεπτεμβρίου 1988, Αθήνα 1989, 89-104. • Μαρκή Ε., Τα χριστιανικά κοιμητήρια στην Ελλάδα. Οργάνωση, τυπολογία, ταφική ζωγραφική, μαρτύρια, κοιμητηριακές βασιλικές, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 23 (2002), 163-176. • Μαρκή Ε., Η νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης στους υστερορωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους (μέσα του 3ου έως μέσα του 8ου αι. μ.Χ.), Αθήνα 2006. • Χατζηνικολάου Κ. - Τερζοπούλου Δ., Τα νεκροταφεία στη Θεσσαλονίκη των ρωμαϊκών χρόνων, στο Αδάμ-Βελένη Π. - Τερζοπούλου Δ., Αγρός - Οικία - Κήπος –Τόπος, Θεσσαλονίκη 2012, 105-121.