Ολοκαύτωμα και Ιστορική Μνήμη

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΟλοκαύτωμα και Ιστορική Μνήμη / Holocaust and Historical Memory
ΚωδικόςΚΕ0Ε37
ΣχολήΚοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών
ΤμήμαΠολιτικών Επιστημών
Κύκλος / Επίπεδο1ος / Προπτυχιακό, 2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΕαρινή
Υπεύθυνος/ηΑνδρεας Μπουρουτης
ΚοινόΝαι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID100001444

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΟλοκαύτωμα και Ιστορική Μνήμη
Ακαδημαϊκό Έτος2017 – 2018
Περίοδος ΤάξηςΕαρινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία3
Ώρες Συνολικά39
Class ID
600099922

Πρόγραμμα Τάξης

ΚτίριοΑμφιθέατρο ΝΟΕ
ΌροφοςΙσόγειο
ΑίθουσαΑΙΘΟΥΣΑ Β (156)
ΗμερολόγιοFriday 12:00 to 15:00
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
  • Γενικών Γνώσεων
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Γενικού Υποβάθρου
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Προαπαιτήσεις
Γενικές Προαπαιτήσεις
Είναι μάθημα γενικής επιλογής που απευθύνεται σε όλα τα εξάμηνα εκτός από το Α' και Β'.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες θα μπορούν: - Να περιγράφουν και να προσδιορίζουν τις ιστορικές περιστάσεις μέσα στις οποίες ο Ναζισμός πραγματοποίησε τη γενοκτονία του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης με βιομηχανικό τρόπο. - Να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν κριτικά τις πολλαπλές και διαφορετικές ιστοριογραφικές ερμηνείες αυτής της διαδικασίας. - Να μάθουν να μελετούν τις πρωτογενείς ιστορικές πηγές και να παράγουν ιστορικά επιχειρήματα με τα οποία να εξηγούν τις αιτίες των γεγονότων, τα αποτελέσματά τους και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές τους. - Να εξηγούν την ιστορική συνέχεια και αλλαγή. - Να κατανοούν τη σημασία της συλλογικής μνήμης και της διαχείρισής της.
Γενικές Ικανότητες
  • Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
  • Λήψη αποφάσεων
  • Αυτόνομη εργασία
  • Ομαδική εργασία
  • Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
  • Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Στο μάθημα αυτό επιδιώκουμε να δούμε την ιστορία της γενοκτονίας των Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς, αλλά και τη σιωπή που περιέβαλε το θέμα μέχρι τη δεκαετία του ’80 τόσο ως προς την ιστοριογραφία όσο και ως προς την κοινωνία γενικότερα (την ελληνική, την ευρωπαϊκή, των Η.Π.Α.). Θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε τόσο την ιστορία των θυμάτων, όχι ως αριθμών αλλά ως ανθρώπινων υπάρξεων, όσο και κυρίως την ιστορία των «υπευθύνων», ακριβώς επειδή δεν πρόκειται για μια ιδιωτική υπόθεση των εβραϊκών πληθυσμών, αλλά για μια ευρωπαϊκή υπόθεση, που σημάδεψε βαθύτατα τη συνείδηση του μεταπολεμικού ανθρώπου. Στόχος μας είναι να εστιάσουμε στην ελληνική περίπτωση παράλληλα με τα γεγονότα στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια, μέσα από την προσέγγιση του αντισημιτισμού στη δεκαετία του ’30, τη δημοκρατία της Βαϊμάρης και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, τη Νύχτα των Κρυστάλλων και τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης, την αντίδραση των Η.Π.Α. και του κόσμου στους πρώτους διωγμούς με τη σύσκεψη του Evian, τον Πόλεμο, τη σταδιακή έναρξη των εκτοπισμών και τα γκέτο, τη σχετική καθυστέρηση για την εφαρμογή αυτών των μέτρων στην Ελλάδα και τις κατά τόπους διαφοροποιήσεις, την καθολική εφαρμογή της «Τελικής Λύσης», τη σημαντική οικονομική της πτυχή, την αντίσταση, τις απόπειρες διάσωσης. Κατά αυτόν τον τρόπο θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα την ιστορία της «Τελικής Λύσης» στην ελληνική της εκδοχή και να την εντάξουμε στη μακρά διάρκεια της νεότερης ελληνικής αλλά και ευρωπαϊκής ιστορίας με τις εθνοτικές, θρησκευτικές και κοινωνικές αντιθέσεις και ιδεολογήματα που την χαρακτήρισαν. Ίσως έτσι αναδειχθεί ένα ιστορικό παράδειγμα για να αντιληφθούμε σε τι πράξεις μπορούν να οδηγήσουν διαδικασίες διαφοροποίησης και αποκλεισμού. Η έννοια της κατανόησης στη συγκεκριμένη περίπτωση σημαίνει την «αποδοχή του βάρους που μας κληροδότησε ο 20ός αιώνας, χωρίς να το αρνούμαστε αλλά ούτε και να υποκύπτουμε σε αυτό αδύναμα», όπως έγραψε η Hannah Arendt.
Λέξεις Κλειδιά
Ολοκαύτωμα, γενοκτονία, Εβραίοι, β΄Παγκόσμιος Πόλεμος, Ναζισμός, Φασισμός
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Διαφάνειες
  • Βιντεοδιαλέξεις
  • Πολυμεσικό υλικό
  • Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Περιγραφή
Πραγματοποιείται χρήση Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία. Συγκεκριμένα, γίνεται χρήση του διαδικτύου στη διάρκεια του μαθήματος για την πρόσβαση και προβολή στους φοιτητές ιστοσελίδων, πληροφοριών, ταινιών, ντοκιμαντέρ που σχετίζονται με το μάθημα. Πραγματοποιείται τακτική χρήση Τ.Π.Ε στην επικοινωνία με τους φοιτητές για συνεννοήσεις σχετικά με την εκπαιδευτική διαδικασία, για απορίες και προβληματισμούς γύρω από τη μελέτη τους.
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις552
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων150,5
Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων100,4
Συγγραφή εργασίας / εργασιών150,5
Εξετάσεις150,5
Σύνολο1104
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Η βαθµολογία σε κάθε µάθηµα καθορίζεται από τον διδάσκοντα, ο οποίος υποχρεώνεται να οργανώσει κατά την κρίση του γραπτές ή και προφορικές εξετάσεις ή και να στηριχθεί σε εργασίες. Η βαθµολογία σε κάθε µάθηµα ακολουθεί την κλίµακα των ακέραιων αριθµών από ένα (1) έως δέκα (10). Βάση επιτυχίας είναι ο αριθµός πέντε (5). Σύµφωνα µε το Ν. 3549/2007 και µε την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 27 του Ν. 1404/1983, κάθε µάθηµα εξετάζεται στο τέλος του εξαµήνου στο οποίο διδάχθηκε και επιπλέον στην εξεταστική περίοδο του Σεπτεµβρίου. Η βαθμολογία προκύπτει από: α)Το επίπεδο γνώσης σχετικά με το γνωστiκό αντικείμενο β)Τη δυνατότητα ανάλυσης και σύνθεσης στη σκέψη του γ)Την κατανόηση του γνωστικού αντικειμένου.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής (Διαμορφωτική)
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης (Συμπερασματική)
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Συμπερασματική)
  • Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική)
  • Δημόσια Παρουσίαση (Διαμορφωτική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1) Μαρία Καβάλα, Η καταστροφή των Εβραίων της Ελλάδας (1941-1944), Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών, ΕΣΠΑ 2007-2013, Αθήνα 2015. 2) Ρένα Μόλχο, Το ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων: Μελέτες ιστορίας και μνήμης, Πατάκης, Αθήνα 2015. 3) Ε. ΚΟΥΝΙΟ-ΑΜΑΡΙΛΙΟ, ΑΛΜΠΕΡΤΟΣ ΝΑΡ (Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη επιμ.), ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΕΒΡΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ, ΦΑΙΔΩΝ-ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΚΥΔΩΝΙΑΤΗΣ, Αθήνα 2015.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Αβδελά Έφη – Βαρών-Βασάρ Οντέτ. (επιμ.), Οι Εβραίοι στον ελληνικό χώρο: Ζητήματα Ιστορίας στη μακρά διάρκεια, Πρακτικά του Α΄ Συμποσίου Ιστορίας 21 - 24 Νοεμβρίου 1991, Γαβριηλίδης, Αθήνα 1995 Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη, «Η εικόνα του Εβραίου στην ελληνική πεζογραφία, 1930/1950» στο Χάγκεν Φλάισερ (επιμ.), Η Ελλάδα ’36-’49. Από τη δικτατορία στον εμφύλιο. Τομές και συνέχειες, Αθήνα 2003, σ. 411-420. Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη, Το ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2007. Andrew Apostolou, “The exception of Salonica: Bystanders and Collaborators in Northern Greece”, Holocaust and Genocide Studies, 14/2, 2000, σ. 165-196. Ασέρ Αριέλλα, Βαρών - Βασάρ Οντέτ, Bowman Steven, Νέοι στη δίνη της κατοχικής Ελλάδας. Ο διωγμός και το ολοκαύτωμα των Εβραίων 1943 – 1944,Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, Αθήνα 2008. Bankier David (ed.), The Jews are coming back: The return of the Jews to their country of origin after World War II, Ιερουσαλήμ 2005. Bowman Steven, Η αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα, Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, Αθήνα 2012. Δρουμπούκη Άννα-Μαρία, Μνημεία της λήθης. Ίχνη του β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, Πόλις, Αθήνα 2014. Δώδος Δημοσθένης, Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στις εκλογές του ελληνικού κράτους, Σαββάλας, Αθήνα 2005. Ετμεκτσόγλου Γαβριέλλα, «Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων», Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. 1940 – 1945 Κατοχή – Αντίσταση (επιμ. Χρήστος Χατζηιωσήφ, Προκόπης Παπαστράτης), τ. γ1, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2007, σ. 175 - 195. Evans, Richard J., Το Γ΄ Ράιχ στον πόλεμο, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2014. Hilberg Raul, The destruction of the European Jews, Σικάγο 1961. Καβάλα, Μαρία, Η Θεσσαλονίκη στη Γερμανική Κατοχή: Κοινωνία, οικονομία, διωγμός Εβραίων, διδ. διατριβή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο 2009. Kershaw, Ian, Ο Χίτλερ, οι Γερμανοί και η «Τελική λύση», Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2009. Κόκκινος Γιώργος, Το Ολοκαύτωμα – Η διαχείριση της τραυματικής μνήμης – Θύτες και θύματα, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2015 Κουσουρής, Δημήτρης, "Η πολωνική συζήτηση και η “από τα κάτω” ιστορία της τελικής λύσης: με αφορμή ένα πρόσφατο συνέδριο στο πανεπιστήμιο του Princeton", Σύγχρονα Θέματα, τ. 112, Ιανουάριος-Μάρτιος 2011, 49-56. Levi Primo, Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος, Άγρα, Αθήνα 1998. Μαγκλιβέρας, Κωνσταντίνος Δ., Το ζήτημα των πολεμικών επανορθώσεων για τις λεηλασίες κατά την ναζιστική Κατοχή της Ελλάδος: Η περίπτωση του νομισματικού χρυσού των Εβραίων, Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, Αθήνα 2009. Mazower, Mark, Η αυτοκρατορία του Χίτλερ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2009. Mazower Mark, Θεσσαλονίκη η πόλη των φαντασμάτων Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι 1430-1950, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2006. Mazower Mark, Στην Ελλάδα του Χίτλερ. Η εμπειρία της Κατοχής, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994. Μαργαρίτης Γιώργος, Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες: στοιχεία για την καταστροφή των μειονοτήτων της Ελλάδας: Εβραίοι, Τσάμηδες, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2005. Μαρκέτος Σπύρος, «Έθνος χωρίς εβραίους: απόψεις της ιστοριογραφικής κατασκευής του ελληνισμού», Σύγχρονα Θέματα, 52-53, Ιούλιος Δεκέμβριος 1994, σ. 52-69 και όλο το αφιέρωμα-τεύχος των Σύγχρονων Θεμάτων. Μόλχο, Ρένα, Το ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων. Μελέτες ιστορίας και μνήμης, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2015. Μπενβενίστε, Ρίκα, Αυτοί που επέζησαν. Αντίσταση, εκτόπιση, επιστροφή. Θεσσαλονικείς Εβραίοι στη δεκαετία του 1940, Πόλις, Αθήνα 2014. Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ.), Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1998. Ο ελληνικός εβραϊσμός, Επιστημονικό συμπόσιο (3 και 4 Απριλίου 1998), Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Αθήνα 1999. Pierron, Bernard, Εβραίοι και Χριστιανοί στη Νεότερη Ελλάδα, Πόλις, Αθήνα 2004. Poliakov Leon, Le Bréviaire de la haine. Le IIIe Reich et les Juifs, Calmann-Lévy, Παρίσι 1951; Presses-Pocket, Παρίσι 1993. Saltiel, Leon, «Dehumanizing the Dead. The Destruction of Thessaloniki’s Jewish Cemetery in the Light of New Sources», Yad Vashem Studies, 42(1), 2014, 11-46. Vassilikou Maria, The Jewish Cemetery of Salonika in the Crossroads of Urban Modernisation and Anti-Semitism, European Judaism, 33(1), Άνοιξη 2000, 118-131. Φλάισερ Χάγκεν, Στέμμα και Σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941 -1944, τ. α΄, β΄, Αθήνα 1995. Friedländer, Saul, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι, Πόλις, Αθήνα 2013.
Τελευταία Επικαιροποίηση
05-07-2018