Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Μετά την ολοκλήρωση των παραδόσεων του μαθήματος αναμένεται οι φοιτητές να
• έχουν εξοικειωθεί με την ειδική αγιολογική ορολογία
• μπορούν να διακρίνουν τα είδη των αγιολογικών πηγών
• γνωρίζουν τις κύριες περιόδους ανάπτυξης της Αγιολογίας και τις σημαντικότερες ομάδες Αγίων
• έχουν καταστεί γνώστες των σημαντικότερων σύγχρονων αγιολογικών πρακτικών που ακολουθούν οι διάφορες Εκκλησίες
• αποκτήσουν επαρκή εικόνα της διαμορφώσεως του χριστιανικού Εορτολογίου
• κατανοούν το θεολογικό πλαίσιο λειτουργίας των ποικίλων αγιολογικών ζητημάτων
Περιεχόμενο Μαθήματος
Παρουσιάζονται οι πηγές και τα είδη της πρώιμης χριστιανικής και βυζαντινής αγιολογίας και η βασική αγιολογική ορολογία. Γίνεται διεξοδική αναφορά στους σημαντικότερους συγγραφείς αγιολογικών κειμένων και στους κυριότερους σταθμούς της αγιολογίας της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου. Αναλύονται οι «χοροί» των αγίων, η «παρρησία» και οι πρεσβείες τους προς το Θεό. Προσεγγίζονται θεολογικά τα θαύματα και εξετάζονται οι σχετικές συλλογές. Παρουσιάζεται η θεολογική κατοχύρωση της τιμής των αγίων και των ιερών λειψάνων, καθώς και η ιστορία και η σύγχρονη κανονική πράξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας για την αναγνώριση νέων αγίων. Τέλος, δίνεται ένα ιστορικό περίγραμμα του εκκλησιαστικού εορτολογίου.
1. Εισαγωγικά για τον επιστημονικό κλάδο της Αγιολογίας, τη θέση του στην επιστήμη της Θεολογίας και τη συνάφειά του με άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες. Η ιστορία των αγιολογικών σπουδών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
2. Ειδολογική κατάταξη των αγιολογικών κειμένων: Πράξεις και Μαρτύρια, αρχαίες μαρτυρολογικές Συλλογές, απόκρυφες αγιολογικές πηγές, Βίοι και Εγκώμια
3. Ειδολογική κατάταξη των αγιολογικών κειμένων: Ασκητικο-αγιολογικές συλλογές, Συναξάρια και Μηνολόγια, Ψυχωφελείς Διηγήσεις, Συλλογές θαυμάτων, Αποκαλύψεις
4. Ιστορικογραμματολογική επισκόπηση της αγιολογικής γραμματείας (2ος-7ος αι.)
5. Ιστορικογραμματολογική επισκόπηση της αγιολογικής γραμματείας (8ος-15ος αι.)
6. Ιστορικογραμματολογική επισκόπηση της μεταβυζαντινής αγιολογίας
7. Ο όρος «άγιος» και η εξέλιξη της τιμής προς τους αγίους κατά τη βυζαντινή περίοδο
8. Οι «χοροί» των αγίων στη βυζαντινή παράδοση
9. Οι Νεομάρτυρες και το θεολογικό πλαίσιο της τιμής προς τους νέους αγίους
10. Η διαδικασία αναγνώρισης νέων αγίων στην Ορθόδοξη και Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
11. Η τιμή των ιερών λειψάνων στην ορθόδοξη παράδοση. Θεολογία, χρήσεις και καταχρήσεις
12. Η παρρησία, οι πρεσβείες και τα θαύματα των αγίων
13. Το χριστιανικό εορτολόγιο και η εξέλιξή του
Λέξεις Κλειδιά
Αγιολογία, τιμή των αγίων, Μάρτυρες, Όσιοι, Νεομάρτυρες, «Χοροί» των Αγίων, εορτολόγιο
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Τσάμης Δ., Αγιολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 2004
Πρακτικά Συνεδρίου εις τιμήν και μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988.
Πάσχος Π. Β., Άγιοι, οι φίλοι του Θεού. Εισαγωγή στην Αγιολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκδ. Αρμός, Αθήνα 21997
Ο άγιος και ο μάρτυρας στη ζωή της Εκκλησίας. Εισηγήσεις ΙΒ΄ Συνεδρίου Πατερικής Θεολογίας, Αθήνα 1994
Σ. Πασχαλίδης, Εν Αγίοις. Ειδικά θέματα Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αγιολογίας, Θεσσαλονίκη 2012
S. Efthymiadis (ἐπιμ.), The Ashgate Research Companion to Byzantine Hagiography, τ. 1: Periods and Places, Farnham–Burlington 2011