ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ: ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Γενικού Υποβάθρου

Γενικοί διδακτικοί στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής: 1. Εννοιολογική αποσαφήνιση βασικών όρων στην Ιστορία της Αγωγής και της Εκπαίδευσης, όπως παιδαγωγική, αγωγή, εκπαίδευση (συστημική και ασυστηματοποίητη, τυπική και άτυπη) κατάρτιση, μεταρρύθμιση, αλλαγή κ.λπ., και επισκόπηση των κυριότερων θεωριών για την ιστοριογραφία της εκπαίδευσης και την εξέλιξη των εκπαιδευτικών συστημάτων. 2. Γνωριμία με τα κυριότερα ρεύματα στο χώρο των παιδαγωγικών ιδεών και τους βασικότερους εκπροσώπους τους, κυρίως από τον 17ο αιώνα και εξής. 3. Εξέταση των συνθηκών μετάβασης από το «παραδοσιακό» σχολείο σε αυτό της πρώιμης και της ύστερης νεοτερικότητας. 4. Διερεύνηση των εξωτερικών επιρροών που ασκήθηκαν στη διαμόρφωση των ιδεών Ελλήνων διανοουμένων και παιδαγωγών. 5. Επαφή με αντιπροσωπευτικά κείμενα ξένων και Ελλήνων παιδαγωγών. 6. Γνωριμία με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, όπως αυτά διαμορφώθηκαν υπό την επίδραση ενός σύνθετου πλέγματος παραγόντων (παράδοση, ξένες επιρροές, κρατικές και εξωκρατικές ανάγκες). 7. Σύγκριση του εκπαιδευτικού συστήματος του ελληνικού κράτους με την εκπαίδευση του εξωκρατικού ελληνισμού. 8. Κατανόηση και αξιολόγηση των ιδεολογικών ρευμάτων που επηρέαζαν τις εκπαιδευτικές εξελίξεις. 9. Εξέταση του έργου σημαντικών προσωπικοτήτων από το χώρο της εκπαίδευσης, της παιδαγωγικής και της πολιτικής, καθώς και θεσμικών φορέων ή άλλων συλλογικοτήτων, που διαδραμάτισαν ιδιαίτερα βαρύνοντα ρόλο στη θεσμοθέτηση και την εξέλιξη του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. 10. Συσχέτιση των εξελίξεων στην εκπαίδευση με εκείνες στους τομείς της πολιτικής, της κοινωνίας και της οικονομίας.

Περιεχόμενα μάθησης Εισαγωγή στη θεματική του μαθήματος: Προσδιορισμός του αντικειμένου – Αποσαφήνιση ορολογίας – «Αγωγή» και «Εκπαίδευση»: σημασιολογικές αποχρώσεις και οπτικές, ιστορικότητα, εξέλιξη Ενότητα I: Το «παραδοσιακό» σχολείο: διδακτικός/ μεθοδικός προβληματισμός (17ος αιώνας) α) Εισαγωγικά β) Η γέννηση του «παραδοσιακού» σχολείου και βασικοί εκπρόσωποι: Wolfgang Ratke, Johann Amos Comenius Ενότητα ΙΙ: Ευρωπαϊκός και Νεοελληνικός Διαφωτισμός (17ος & 18ος αι.) α) Εισαγωγικά: βασικές αρχές του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού β) Βασικοί εκπρόσωποι: J. Locke, J. J. Rousseau γ) Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Κωνσταντίνος Κούμας, Αδαμάντιος Κοραής: Ανάλυση αντιπροσωπευτικών κειμένων Ενότητα IΙΙ: Νεοανθρωπισμός – Ιδεαλισμός (19ος αιώνας) α) Εισαγωγικά: βασικές αρχές β) Βασικοί εκπρόσωποι: I. Kant, J. F. Pestalozzi, W. Fröbel, Ph. E. von Fellenberg, J. Herbart γ) J. F. Pestalozzi: ο παιδαγωγός της λαϊκής αγωγής δ) J. Herbart και Νεοερβαρτιανοί ε) Επιδράσεις στο Νεοελληνικό Κράτος (Χ. Παπαμάρκου, Π. Π. Οικονόμου, Σπ. Μωραΐτης, Χρ. Παπαδόπουλος, Δ. Ζαγγογιάννης, Ν. Εξαρχόπουλος) Ενότητα ΙV: Πραγματισμός - «Νέα Αγωγή» - Προοδευτική Εκπαίδευση (20ος αιώνας) α) Εισαγωγικά: βασικές αρχές της «Νέας Αγωγής» και βασικοί εκπρόσωποι β) J. Dewey: εκπαίδευση για το μέλλον – το σχολείο ως εμβρυική κοινότητα γ) Ov. Decroly - M. Montessori δ) A. Makarenko ε) A. S. Neill στ) «Νέα Αγωγή» και «Σχολείο Εργασίας» στην Ελλάδα: βασικοί εκπρόσωποι και αντιπροσωπευτικά κείμενα Ενότητα V: Η ελληνική εκπαίδευση κατά τον 18ο αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου α) Πτυχές της εκπαίδευσης κατά την οθωμανική περίοδο (πριν από το 1821):  περιοδολόγηση – φάσεις  χαρακτηριστικά και ιδιομορφίες  δομή και διάρθρωση εκπαίδευσης – περιεχόμενα β) Τάσεις και μέτρα για τη συγκρότηση εκπαιδευτικού μηχανισμού κατά τις περιόδους του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και του Καποδίστρια (1821 – 1831) γ) Η θεσμοθέτηση του εκπαιδευτικού συστήματος από τους Βαυαρούς (1834 – 1837) Ενότητα VI: Η εκπαίδευση στο ελληνικό κράτος και στον εξωκρατικό ελληνισμό (19ος αιώνας – αρχές 20ου) α) Η περίοδος της δυσλειτουργίας (1834 – 1909): προβλήματα, κριτική και απόπειρες μεταρρύθμισης β) Η ελληνική εκπαίδευση στο οθωμανικό κράτος: από τη μεταρρύθμιση του Τανζιμάτ μέχρι το κίνημα των Νεοτούρκων (1839 – 1908) γ) Από το δημοτικισμό στη γένεση του εκπαιδευτικού δημοτικισμού Ενότητα VII: Οι πρωτεργάτες του εκπαιδευτικού δημοτικισμού: οι γλωσσικές, εκπαιδευτικές και παιδαγωγικές απόψεις και η δράση τους Ενότητα VIII: Περίοδοι «διάχυσης» και «επιβολής» (1908 – 1920)  Το «Ανώτερο Δημοτικό Παρθεναγωγείο» του Βόλου  Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος  Η μεταρρυθμιστική απόπειρα του 1913  Η Εκπαιδευτική Επιτροπή 1916  Η μεταρρύθμιση του 1917 Ενότητα ΙX: Α΄ περίοδος διελκυστίνδας (1920 – 1949) α) Νέες μεταρρυθμιστικές απόπειρες: το «Μαράσλειο Διδασκαλείο» και η «Παιδαγωγική Ακαδημία» β) Η διάσπαση και η διάλυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου (1927 – 1929) γ) Η μεταρρύθμιση Βενιζέλου (1929 – 1932) δ) Η εκπαιδευτική πολιτική της δικτατορίας Μεταξά (1936 – 1941) ε) Η εκπαίδευση στην Κατοχή και τον Εμφύλιο Πόλεμο Ενότητα X: Β΄περίοδος διελκυστίνδας (1949 – 1974):  Η περίοδος της «ανόρθωσης» (1949 – 1955)  Η περίοδος Καραμανλή (1955 – 1963)  Η μεταρρύθμιση του 1964 – 1965  Η εκπαιδευτική πολιτική της δικτατορίας (1967 – 1974) Ενότητα XI: Εκπαίδευση και εκπαιδευτική πολιτική κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης (1974 και εξής)  Η εκπαιδευτική πολιτική της «Νέας Δημοκρατίας» (1974 – 1981)  Η εκπαιδευτική πολιτική του «ΠΑ.ΣΟ.Κ.» (1981 – 1989)  Από την πόλωση στις συγκλίσεις (1990 και εξής)

ιστορία, εκπαίδευση, αγωγή, παιδαγωγική, δημοτικισμός, εκπαιδευτικός δημοτικισμός

02-07-2018