ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ – ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ
| Τίτλος | ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ – ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ / CHURCH MUSIC – HYMNOLOGY |
| Κωδικός | Υ106 |
| Σχολή | Θεολογική |
| Τμήμα | Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού |
| Κύκλος / Επίπεδο | 1ος / Προπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Χειμερινή |
| Υπεύθυνος/η | Δημοσθένης Κακλαμάνος |
| Κοινό | Ναι |
| Κατάσταση | Μη Ενεργό |
| Course ID | 60005046 |
| Τίτλος | ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ – ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2018 – 2019 |
| Περίοδος Τάξης | Χειμερινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ | |
| Ώρες Εβδομαδιαία | 4 |
| Ώρες Συνολικά | 52 |
| Class ID | 600127281
|
Πρόγραμμα Τάξης
| Κτίριο | Θεολογική |
| Όροφος | Όροφος 2 |
| Αίθουσα | ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Γ (98) |
| Ημερολόγιο | Wednesday 09:00 to 12:00 |
| Κτίριο | Θεολογική |
| Όροφος | Όροφος 2 |
| Αίθουσα | ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Γ (98) |
| Ημερολόγιο | Thursdsay 13:00 to 14:00 |
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
- Υποβάθρου
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Γενικού Υποβάθρου
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600127281
- Στον ιστοχώρο του Τμήματος:
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για τή διδασκαλία της Μουσικής Τέχνης σε σχολεία και σε πολιτισμικά, πνευματικά Ιδρύματα, αλλά και για την προσωπική τους καλλιέργεια.
Θα αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για την κατανόηση και τη διδασκαλία της Βυζαντινής Ποίησης σε σχολεία και πολιτισμικά, πνευματικά Ιδρύματα. Η Ανάλυση της δομής των διάφορων ακολουθιών καί της δομής των ποικίλων μορφών της Βυζ. Ποίησης.
Η προαγωγή των γνώσεων στο γνωστικό αντικείμενο της Βυζαντινής Υμνογραφίας και η γνωριμία με τον θησαυρό των βυζαντινών χειρογράφων.
Ανάλυση της δομής των διάφορων ακολουθιών καί της δομής των μουσικών συνθέσεων ( Εσπερινού, Όρθρου, Θεία Λειτουργίας), σύμφωνα με τα λειτουργικά μουσικά βιβλία (Αναστασιματάριο, Ειρμολόγιο, Δοξαστάριο, Παπαδική).
Γενικές Ικανότητες
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
Περιεχόμενο Μαθήματος
Ως προς το τμήμα του μαθήματος που αφορά στην Εκκλησιαστική Μουσική, παρουσιάζονται οι σημαντικότεροι μουσικολογικοί όροι, γίνεται αναφορά στη μορφολογία του βυζαντινού μέλους και στο ζήτημα της Οκταηχίας, στην εξέλιξη της βυζαντινής σημειογραφίας και στους σπουδαιότερους μαΐστορες της Ψαλτικής Τέχνης. Ως προς το τμήμα του μαθήματος που αφορά στην Υμνολογία, παρουσιάζονται οι πηγές και τα είδη της πρώιμης και βυζαντινής Υμνογραφίας και η βασική υμνογραφική ορολογία. Γίνεται διεξοδική αναφορά στις κύριες περιόδους της λειτουργικής υμνογραφίας. Εξετάζεται η προέλευση και η εξέλιξη της υμνογραφίας της αρχαϊκής Εκκλησίας, η γένεση του Κοντακίου και του ασματικού Κανόνα. Παρουσιάζονται οι βασικότεροι υμνογράφοι και το έργο τους.
1. Εισαγωγικά για τον επιστημονικό κλάδο της Υμνολογίας, τη θέση του στην επιστήμη της Θεολογίας και τη συνάφειά του με άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες. Εργαλεία μελέτης της Υμνολογίας (Instrumenta Studiorum). Πηγές – Εγχειρίδια και Κλείδες της Υμνολογίας
2. Εισαγωγή στην Οκταηχία
3. Τα Υμνογραφικά είδη και η Υμνογραφική ορολογία.
4. Γνωριμία με τους μεγάλους μαΐστορες της Ψαλτικής Τέχνης
5. Η Υμνογραφία της αρχαϊκής Εκκλησίας. Η πρώτη λειτουργική ποίηση
6. Θέματα Βυζαντινής Μουσικολογίας
7. Η ακμή της Υμνογραφίας. Το Κοντάκιο: Γένεση – Ονομασία – Δομή και Περιεχόμενο του Κοντακίου.
8. Ο Ακάθιστος Ύμνος
9. Η ποίηση των Κανόνων και το ορθόδοξο δόγμα: Γένεση και ονομασία του Κανόνα – Περιεχόμενο και χαρακτήρας – Βιβλικές ωδές και δομή – Γλώσσα και μέτρο
10. Υμνογραφικά κέντρα και δημιουργοί των Κανόνων Ι
11. Υμνογραφικά κέντρα και δημιουργοί των Κανόνων ΙΙ
12. Η παρακμή της Υμνογραφίας (ια´ ἕως σήμερα): Οι υμνογράφοι και οι σχο¬λια¬στές των ύμνων
13. Ανακεφαλαίωση
Λέξεις Κλειδιά
Υμογραφία, Εκκλησιαστική Ποίηση, Κανόνας, Κοντάκιο, Σημειογραφία, Ψαλτική, Μελουργοί, Μέλος
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Ήχος
- Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | ✓ | ||||
| Εργαστηριακή Άσκηση | ✓ | ||||
| Φροντιστήριο | ✓ | ||||
| Σύνολο |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
- Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
πρωτ. Σπ. Αντωνίου, Εισαγωγή στη θεωρία και μορφολογία της ψαλτικής τέχνης και στη βυζαντινή υμνογραφία, εκδ. Αλτιντζή, Θεσσαλονίκη 2013.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Θ. Δετοράκης, Βυζαντινή Υμνογραφία (Πανεπιστημιακές παραδόσεις) Ηράκλειο 1997.
Θ. Δετοράκης, Κοσμάς ο Μελωδός. Βίος και έργο, [Ανάλεκτα Βλατάδων 28], Θεσσαλονίκη 1979.
Κ. Μητσάκης, Βυζαντινή Υμνογραφία, τ. Α´: Από την Καινή Διαθήκη έως την Εικονομαχία, Θεσσαλονίκη 1971.
Ε. Μίνεβα, Το Υμνογραφικό έργο του Μάρκου Ευγενικού, Αθήνα 2004.
Θ. Ξύδης, Βυζαντινή Υμνογραφία, Αθήνα 1978.
Κ. Παΐδας, Εισαγωγή στη Βυζαντινή Ποίηση. Λόγια κοσμική Ποίηση, Θρησκευτική Ποίηση και Υμνογραφία, Θεσσαλονίκη 2006.
Α. Παναγιώτου, Ο Ιωάννης Μαυρόπους υμνογράφος του αγίου Νικολάου, [Βυζαντινή Γραμματεία 5], Αθήνα 2008.
Π. Πάσχος, Λόγος και Μέλος. Εισαγωγή στην βυζαντινή-λειτουργική Υμνογραφία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τ. Α´: Προεισαγωγικά, [Υμναγιολογικά Κείμενα και Μελέτες 6], Αθήνα 1999.
I. Πολέμης - Ε. Μίνεβα, Βυζαντινά Υμνογραφικά και Αγιολογικά Κείμενα, Αθήνα 2016.
Δ. Στρατηγόπουλος, Ο Νικόλαος Μαλαξός, πρωτόπαπας Ναυπλίου, και το συγγραφικό του έργο, [Βυζαντινά Κείμενα και Μελέται 47], Θεσσαλονίκη 2008.
Δ. Στρατηγόπουλος, Ο ιερός Φώτιος υμνογράφος του αγίου Νικολάου, [Βυζαντινή Γραμματεία 6], Αθήνα 2009.
Ε. Τωμαδάκης, Ιωσήφ ο Υμνογράφος. Βίος και έργον, [«Αθηνά, Σύγγραμμα Περιοδικόν της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας, Σειρά Διατριβών και Μελετημάτων 11»], εν Αθήναις 1971.
Σ. Aντωνίου, Η Μορφολογία της Βυζ. Εκ/κής Μουσικής, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2008.
Γ. Στάθη, Η εξήγηση της παλαιάς Βυζαντινής Σημειογραφίας, εκδ. Ι.Β.Μ.της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 2003.
Β. Στεφανίδη, Σχεδίασμα περί μουσικής ιδιαίτερον εκκλησιαστικής (εν Νεοχωρίω Βοσπόρου 1819), Αθήνα 1997.
Σ. Ευστρατιάδη, Ειρμολόγιον, Αθήνα 2006.
Τελευταία Επικαιροποίηση
29-09-2018
