ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΜΕΤΡΙΚΗ, ΚΟΝΤΑΚΙΟ, ΚΑΝΟΝΑΣ)

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΜΕΤΡΙΚΗ, ΚΟΝΤΑΚΙΟ, ΚΑΝΟΝΑΣ) / Special themes inByzantine Hymnography (metrics, kontakion, canon)
ΚωδικόςΜΥ6
ΣχολήΘεολογική
ΤμήμαΚοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού
Κύκλος / Επίπεδο2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΧειμερινή/Εαρινή
Υπεύθυνος/ηΣπυρίδων Αντωνίου
ΚοινόΝαι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID60005139

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΜΕΤΡΙΚΗ, ΚΟΝΤΑΚΙΟ, ΚΑΝΟΝΑΣ)
Ακαδημαϊκό Έτος2018 – 2019
Περίοδος ΤάξηςΧειμερινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία3
Class ID
600127531
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
  • Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία)
Προαπαιτήσεις
Γενικές Προαπαιτήσεις
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΛΑΤΡΕΙΑ (106Υ) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ (105Υ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ (Χ231) ΘΕΜΑΤΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ (Θ217) ΘΕΩΡΙΑ & ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΕΚ/ΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ. ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΧΟΡΟΥ ΨΑΛΤΩΝ (Χ144
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Στόχοι του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές τα απαραίτητα εφόδια για την κατανόηση, την έρευνα, την προβολή και τη διδασκαλία της Βυζαντινής Υμνογραφίας σε σχολεία και πολιτισμικά και πνευματικά Ιδρύματα. Ανάπτυξη δραστηριότητας στην εκκλησιαστική δημοσιογραφία, στον τομέα του θρησκευτικού τουρισμού, στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας ή και άλλων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.
Γενικές Ικανότητες
  • Αυτόνομη εργασία
  • Ομαδική εργασία
Περιεχόμενο Μαθήματος
Εισαγωγικά στην επιστήμη της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Παρουσιάζονται τα διάφορα είδη της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Μελετάται το υμνογραφικό έργο, οι καινοτόμες επιλογές και οι ιδιαιτερότητες των σημαντικότερων υμνογράφων και μελωδών. Γίνεται ανάπτυξη και επεξήγηση ύμνων και όρων της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Η Ακμή και παρακμή της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Η προαγωγή των γνώσεων στο γνωστικό αντικείμενο της Βυζαντινής Ποίησης, των ειδικών θεμάτων Βυζαντινής Υμνογραφίας, όπως της Μετρικής, του Κοντακίου, του Κα¬νόνα, του μέλους κ. ά. Γνωριμία με τον θησαυρό των βυζαντινών χειρογράφων. Μελετάται η μορφολογία των ύμνων, η μετρική κατασκευή τους και η συγγένειά τους με βιβλικά, πατερικά και άλλα υμνογραφικά κείμενα. Η Ανάλυση της δομής των διάφορων ιερών ακολουθιών και της δομής των ποικίλων μορφών της Βυζ. Ποίησης. Γνωριμία με τους μεγάλους δημιουργούς της Βυζαντινής Υμνογραφίας και τους περίφημους υμνογράφους. Εξετάζεται η προέλευση και εξέλιξη της υμνογραφίας της αρχαϊκής Εκκλησίας, καθώς και η γένεση του Κοντακίου και του Κανόνα. Ο Ακάθιστος ύμνος. Παρουσιάζονται οι κυριότεροι οι εξηγητές και το έργο τους και αναλύεται θεολογικά το περιεχόμενο αντιπροσωπευτικών υμνογραφικών κειμένων. 1. ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΗ Χριστιανική Ποίηση και Υμνογραφία. Προέλευση και εξέλιξη της υμνογραφίας της αρχαϊκής Εκκλησίας. Η «επιλύχνιος ευχαριστία». Κοινωνικοί Ύμνοι της Αρχαϊκής Εκκλησίας. Βιβλικά υποψάλματα (π.χ. Αλληλούϊα , 2. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ Ποιητές Θρησκευτικών Ποιημάτων. Τα θρησκευτικά Επιγράμματα Οι υμνογραφικοί όροι των κυρίων περιόδων της βυζαντινής υμνογραφίας ( αντίφωνα, αναβαθμοί, Απολυτίκιο, καθίσματα, Υπακοή). Μετρική: - δυναμικός τονισμός των συλλαβών (τονική ρυθμοποιϊα) 3. ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΤΗ Υμνογραφικοί όροι των κυρίων περιόδων της βυζαντινής υμνογραφίας ( αυτόμελα, καθίσματα, προσόμοια, Τροπάριο, Εξαποστειλάρια, Εγκώμια). 4. ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΕΤΑΡΤΗ Τα Ιδιόμελα, Στιχηρά, Δοξαστικά. 5. ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΜΠΤΗ Η Ακμή της Λειτουργικής Υμνογραφίας. Το Κοντάκιο. Δομή, Εκδόσεις. 6. ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΚΤΗ Ρωμανός ο Μελωδός. Ο Ακάθιστος ύμνος. Η κατανόηση του φαινομένου της τονής. 7. ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΒΔΟΜΗ Γένεση του ασματικοῦ Κανόνα. Οι εννέα Ωδές. Παρουσίαση μεταπτυχιακής εργασίας 8. ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΓΔΟΗ Μεγάλοι Κανονογράφοι. Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Οι Κανόνες του. 9. ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΝΑΤΗ Ανδρέας Κρήτης. Ο Μέγας Κανών. 10. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΚΑΤΗ Κοσμάς ο Μελωδός. Οι Κανόνες του. 11. ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΝΔΕΚΑΤΗ Η Παρακμή της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Οι κυριότεροι υμνογράφοι, 12. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩΔΕΚΑΤΗ Οι εξηγητές και το έργο τους. (Α΄) Ανάλυση του περιεχομένου αντιπροσωπευτικών υμνογραφικών κειμένων. 13. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΚΑΤΗ ΤΡΙΤΗ (Β΄). Ανάλυση του περιεχομένου αντιπροσωπευτικών υμνογραφικών κειμένων. Παρουσίαση μεταπτυχιακής εργασίας
Λέξεις Κλειδιά
Βυζαντινή Υμνογραφία, αντίφωνα, αναβαθμοί, αυτόμελα, καθίσματα, ιδιόμελα, προσόμοια, ειρμοί, Κοντάκιον, Κανόνας Μετρική, Ανδρέας Κρήτης
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Ήχος
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις
Συγγραφή εργασίας / εργασιών
Καλλιτεχνική δημιουργία
Σύνολο
Αξιολόγηση Φοιτητών
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική)
  • Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική)
  • Καλλιτεχνική Ερμηνεία (Διαμορφωτική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Mioni, E., I Kontakia inediti di Giuseppe Innografo , Boll. di Grott. 2 (1948). Schirò, G., Ana¬le¬cta hymnica Graeca, τ. Ι - ΧΙΙ Roma 1966-1978. Vasiliev , Α,Α., Ἱστορία τῆς βυζαντινῆς α ὐτοκρατορίας , μτφ. Δημο-σθένους Σαβράμη, Γ´, Ἀθῆναι 1954. Christ W. et Papanikas M., Anthologia Graeca Carminum Christianorum, Lipsiae 1871. West, M.L., Εἰσαγωγὴ στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ μετρική, Α.Π.Θ. - Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν, 2004. Ἀντωνίου Σπυρίδωνος (Πρωτοπρεσβυτέρου),Τό Εἱρμολόγιον καί ἡ παράδοση τοῦ μέλους του [Μελέται 8], ἔκδ. ΙΒΜ, Ἀθἠνα 2004. Ἀντωνίου Σπυρίδωνος, Μορφολογία τῆς Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς, ἐκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2008, σσ. 364. Δετοράκης,Θεοχ. Βυζαντινή Υμνογραφία (πανεπιστημιακές παραδόσεις) Ηράκλειο 1997. Μητσάκη, K Βυζαντινή Υμνογραφία, από την Καινή Διαθήκη έως την Εικονομαχία Χριστιανική Γραμματολογία 1), Ι, Θεσσαλονίκη 1971. \Κορακίδη,Αλ. Η περί του Λόγου θεολογία των κοντακίωνΡωμανού του Μελωδού (διατριβή επί διδακτορία), εκδ. Ιωνία, Αθήνα 1973. Κυριαζίδου, Αγ., Ὁ Ρυθμογράφος ἤτοι ὁ Χρόνος, τὸ Μέτρον καὶ ὁ Ρυθμός ἐν τῇ Καθόλου Μουσικῇ καὶ τῇ Ποιητικῇ μετὰ Παραρτήματος Ἀσματικοῦ, Κωνσταντινούπολις 1909. Λυπουρλῆ, Δ., ἀρχαία ἑλληνική μετρική - μιά πρώτη προσέγγιση, ἐκδ. παρατηρητής, Θεσσαλονίκη (χωρὶς ἡμερομηνία ἐκδόσεως). Μανουήλ Γεδεών, Βυζαντινόν Ἑορτολόγιον , Κωνσταντινούπολις. Ξύδη Θ., ᾿ Ιωσήφ ὁ ὑμνογράφος , Ἀθ ῆ ναι 1955, ἀνάτυπον ἀπό τό περιοδικό « ᾿ Εφημέριος» . Παπαδόπουλου,Γ., Συμβολαὶ εἰς τὴν ἰστορίαν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς (1890), ἀνατύπ. Κουλτούρα, Ἀθήνα 2002. Ευστρατιάδης, Σ., Εἱρμολόγιον, (Αγιορείτικη Βιβλιοθήκη 9), Chennevières-sur-Marne 1932. Σίμωνος Καρᾶ, Μέθοδος Ἑλληνικῆς Μουσικῆς, (Θεωρητικόν καί Πρακτικόν), Ἀθῆναι 1981 – 82. Σπυράκου Ευαγγελίας, Οἱ χοροί ψαλτῶν κατά τήν βυζαντινή παράδοση, [Μελέται 14], ἔκδ. ΙΒΜ, Ἀθήνα 2008. Στάθη Γρ., Ἡ δεκαπεντασύλλαβος ὑμνογραφία ἐν τῇ βυ-ζαντινῇ μελοποιῒᾳ , Ἀθῆναι 1977. Στάθη, Γρ., Ἡ ἐξήγησις τῆς παλαιᾶς βυζαντινῆς σημειογραφίας , Ἀθῆναι 1978. Στάθη, Γρ.,, Οἱ ἀναγραμματισμοί καί τά μαθήματα τῆς βυζαντινῆς μελοποιῒας , Ἀθῆναι 1979. Εὐστρατιάδου, Σ., Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1995. Τρεμπέλα, Π., Ἐκλογή Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου Ὑμνογραφίας , Ἀθῆναι 1949, Φιλοξένους Κυριακοῦ, Λεξικόν τῆς ἑλληνικῆς ἐκκλησιαστικῆς µουσικῆς, Κωνσταντινούπολις 1868. Ενισλείδου,Χ.Μ., Η Ακάθιστος εις την Θεοτόκον Υμνωδία ή η ψαλμωδία των χαιρετισμών της Θεοτόκου, ΙΙ, Θεσσαλονίκη 1967. Χρήστου, Π., Ἡ ὑμνογραφία τῆς Ἀρχαϊκῆς Ἐκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1959. Χρυ¬σάν¬θου Ἀρ¬χι¬ε¬πι¬σκό¬που Διρ¬ρα¬χί¬ου τοῦ ἐκ Μα¬δύ¬των, Θε¬ω¬ρη¬τι¬κόν Μέ¬γα τῆς Μου¬σι¬κῆς, ἐν Τερ¬γέ¬στη 1832. Ψά¬χου, Κ., ῾Η Πα¬ρα¬σ笵αν¬τι¬κή τῆς Βυ¬ζαν¬τι¬νῆς Μου¬σι¬κῆς, Ἀ¬θῆ¬ναι 1917. Ψάχου,Κ., Περὶ τοῦ ρυθμοῦ ἐν τοῖς ἄσμασι τῆς Ἐκκλησίας, Παράρτημα Ἐκκλησιαστικῆς Ἀλήθειας, τεῦχος α', Κωνσταντινούπολις 1900.
Τελευταία Επικαιροποίηση
20-09-2018