Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Στο πλαίσιο του μαθήματος αναμένεται ότι οι φοιτητές/τριες θα κατανοήσουν:
α) τις σχέσεις ανάμεσα στην εθνογραφική και τη συγκριτική διάσταση της κοινωνικής / πολιτισμικής ανθρωπολογίας
β) τους στόχους, τις βασικές αρχές, τα εργαλεία και τις μεθόδους της επιτόπιας εθνογραφικής έρευνας και ειδικότερα της συμμετοχικής παρατήρησης
γ) τα ζητούμενα και τις πρακτικές ως προς τα οποία επιμέρους εθνογραφικές παραδόσεις ή σχολές διαφοροποιούνται μεταξύ τους
δ) τα επιχειρήματα της αναστοχαστικής κριτικής που επικεντρώθηκε στις ηθικές και πολιτικές διαστάσεις του εθνογραφικού εγχειρήματος και των κειμενικών πρακτικών αναπαράστασης της ετερότητας
ε) τις προσεγγίσεις του παρελθόντος και της μνήμης από τη σκοπιά της ιστορικής εθνογραφίας.
στ) τις κυριότερες θεματικές εστιάσεις και μεθοδολογικές τάσεις της εθνογραφίας της Ελλάδας
Περιεχόμενο Μαθήματος
Η εθνογραφική επιτόπια έρευνα και ειδικότερα η συμμετοχική παρατήρηση που αποσκοπεί στην εκ των έσω κατανόηση των κοινωνικών σχέσεων και πολιτισμικών πρακτικών που επιχωριάζουν σε συγκεκριμένα πολιτισμικά συμφραζόμενα αποτελεί σήμα κατατεθέν της κοινωνικής / πολιτισμικής ανθρωπολογίας. Μετά από μια αναφορά στις διαρκώς υπό διαπραγμάτευση σχέσεις μεταξύ της εθνογραφικής και της συγκριτικής διάστασης της ανθρωπολογίας, επιχειρείται μια επισκόπηση των βασικών αρχών, μέσων και μεθόδων της εθνογραφικής έρευνας με ιδιαίτερη έμφαση στους τρόπους με τους οποίους τα αποτελέσματά της συμβάλλουν στην ανάδυση νέων θεωρητικών ερωτημάτων και στην αναθεώρηση ή επαναδιατύπωση παλιότερων γενικεύσεων. Στη συνέχεια εξετάζονται οι διαφορές μεταξύ επιμέρους εθνογραφικών παραδόσεων ή σχολών που συνυπάρχουν μεταξύ τους ή διαδέχονται η μια την άλλη σε ότι αφορά τις θεωρητικές παραδοχές που τροφοδοτούν τα ερωτήματά τους, τις θεωρητικές συζητήσεις στις οποίες τα ερωτήματα αυτά εκβάλλουν και τα τοπικά συμφραζόμενα ως προς οποία διερευνώνται. Το επόμενο σκέλος του μαθήματος αφορά την ανθρωπολογική αυτοκριτική τάση που αναπτύχθηκε στην ανθρωπολογία στα τέλη του εικοστού αιώνα και, πιο συγκεκριμένα, εστιάζει στις κριτικές επισημάνσεις σύμφωνα με τις οποίες οι ερευνητικές και κειμενικές εθνογραφικές πρακτικές συμβάλλουν στην εξωτικοποίηση, δηλαδή στην υποστασιοποίηση των πεδίων στα οποία αναφέρονται, καθώς και στις συνακόλουθες απόπειρες επαναπροσδιορισμού των στόχων της εθνογραφικής παρατήρησης και αναθεώρησης των κειμενικών συμβάσεων που διέπουν τη διατύπωση των αποτελεσμάτων της. Οι σχετικές συζητήσεις συνέβαλαν στην ανάδυση νέων εθνογραφικών πρακτικών που σήμερα θεωρούνται δόκιμες και καθιερωμένες. Το μάθημα συνεχίζει με μια εκτενή αναφορά στις προσεγγίσεις της ιστορικής εθνογραφίας και της προφορικής ιστορίας και ολοκληρώνεται με μια επισκόπηση των κυριότερων ζητημάτων και ερευνητικών ερωτημάτων στα οποία έχει εστιάσει η εθνογραφική μελέτη της ελληνικής κοινωνίας, καθώς και των μεθοδολογικών προσεγγίσεων μέσω των οποίων αυτά διερευνήθηκαν.
Λέξεις Κλειδιά
Εθνογραφία, συμμετοχική παρατήρηση, ποιοτικές μέθοδοι, ανθρωπολογική σύγκριση, αναστοχαστική κριτική, εθνοκεντρισμός, πολιτισμικός σχετικισμός, πολιτισμική ετερότητα
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Clifford, James και George Marcus (επιμ.)
1986 Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography. Μπέρκλεϋ: University of California Press.
Hastrup, Kirsten (επιμ.)
1992 Other Histories. Λονδίνο και Νέα Υόρκη: Routledge.
Herzfeld, Michael
1998 Η Ανθρωπολογία μέσα από τον Καθρέφτη: Κριτική Εθνογραφία της Ελλάδας και της Ευρώπης. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Geertz, Clifford
1988 Works and Lives: The Anthropologist as Author. Κέημπριτζ: Polity Press.
Geertz, Clifford
2009 H Eρμηνεία των Πολιτισμών. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Gingrich, Andre και Richard Fox (επιμ.)
2002 Αnthropology, by Comparison. Λονδίνο και Νέα Υόρκη: Routledge.
Ηerzfeld, Michael
1998 Ανθρωπολογία μέσα από τον Καθρέφτη:Κριτική Εθνογραφία της΅Ελλάδας και της Ευρώπης.
Μαδιανού, Δήμητρα
1999 Πολιτισμός και Εθνογραφία: Από τον Εθνογραφικό Ρεαλισμό στην Πολιτισμική Κριτική. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Παπαταξιάρχης, Ευθύμιος (επιμ.)
2006 Περιπέτειες της Ετερότητας. Η Παραγωγή της Πολιτισμικής Διαφοράς στη Σύγχρονη Ελλάδα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Sahlins, Marshall
2008 Iστορικές Μεταφορές και Μυθικές Πραγματικότητες. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Stocking, George (επιμ.)
1983 Οbservers Observed: Essays on Ethnographic Fieldwork. Μάντισον, Γουισκόνσιν: University of Wisconsin Press.
Stocking, George
1992 The Ethnographer’s Magic and Other Essays in the History of Anthropology. Μάντισον, Γουισκόνσιν: University of Wisconsin Press.