Περιεχόμενο Μαθήματος
Οι παρακάτω προτάσεις είναι εντελώς ενδεικτικές. Μένει στον καθένα να τις προσαρμόσει στα ενδιαφέροντά του ή βεβαίως να προσδιορίσει ο ίδιος έναν άλλο άξονα δουλειάς.
Η διάκριση του ουσιώδους και του δευτερεύοντος, η επιλογή των στοιχείων που υπηρετούν το έργο, αποκλείοντας όσα το ακυρώνουν ή έστω δημιουργούν «θόρυβο», η «ριζοσπαστικοποίηση», η αξιοποίηση του «λάθους», η αναζήτηση δηλαδή της δόσης, που δίνει στο έργο νόημα, απαιτεί την ανάλυση. Το τι μπορεί να σημαίνει η λέξη «νόημα» είναι ένα από τα αντικείμενα της συζήτησης .’Όπως βεβαίως και το ότι η ανάλυση πιθανόν να χρησιμεύει στο να φθάσουμε σε ένα σημείο, που να μπορούμε να εμπιστευθούμε στην «όσφρησή» μας ένα - μικρότερο ή μεγαλύτερο - μέρος της δουλειάς, η οποία προηγουμένως βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά σε μια διαδικασία λογικής επεξεργασίας
1. In situ.
Επιλέξτε ένα χώρο. Μέσα, έξω, κτισμένο, άκτιστο. Π.χ. το δωμάτιο της γιαγιάς σας, ένα
ξενοίκιαστο μαγαζί στην Τούμπα, την Θ’ Εφορία, το γραφείο του διδάσκοντος, το χωράφι
όπου ο θείος σας καλλιεργεί βαμβάκι, τη λίμνη της γενέθλιας πόλης σας, ένα λιγότερο ή
περισσότερο μαγευτικό τοπίο, ένα θάμνο ή ένα τοίχο μνημείου, όπου συνηθίζουν να
«ανακουφίζονται» διάφορα ηλικιωμένα άτομα ή άλλοι που είναι υποχρεωμένοι να
βρίσκονται πολλές ώρες έξω (μετανάστες, πρόσφυγες, άστεγοι κ.λ.π.), το σιδηροδρομικό
σταθμό, το αεροδρόμιο, το λιμάνι, ένα ΚΤΕΛ, το Λευκό Πύργο, το Αρχαιολογικό Μουσείο,
το Βυζαντινό, το Μακεδονικό Μουσείο, μια πολυκατοικία, την είσοδο αυτής της
πολυκατοικίας, την ταράτσα της, το υπόγειό της, την Πλατεία Ελευθερίας, ένα
μνημείο, μια χωματερή, ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο, ένα εργοστάσιο εν λειτουργία,
την αίθουσα της Συγκλήτου, την Αχειροποίητο, μια ανασκαφή, ένα οικόπεδο που
προέκυψε από κατεδάφιση, μια τρύπα που δημιουργήθηκε από το ξερίζωμα ενός
δένδρου.
Προσδιορίστε το στοιχείο ως προς το οποίο κάνατε τη συγκεκριμένη επιλογή. Π.χ. ως
προς τη λειτουργία, τη μορφολογία (όγκοι, υλικά κ.λ.π.), τη μνήμη που φέρει, μια
ιδιαίτερη προσωπική σχέση μαζί του, τις κοινωνιολογικές παραμέτρους, μια
«κλιματολογική» ιδιαιτερότητα (έκθεση στον ήλιο ή σε ρεύματα αέρα κ.λ.π.), το πνεύμα
του τόπου...
Προτείνετε μια «μικρή» ή «μεγάλη» εικαστική επέμβαση, διευκρινίζοντας τις προθέσεις
σας και την κατεύθυνση της επέμβασής σας. Π.χ. ανάδειξη ή ακύρωση της ταυτότητας
του χώρου, σχόλιο σε σχέση με την αντίληψη του χώρου από το θεατή, επέμβαση με
άξονα αποκλειστικά τα μορφολογικά χαρακτηριστικά (χρώμα, σχέση επιφανειών ή
όγκων, υλικά, ευθείες ή καμπύλες, αίσθηση του οριζόντιου ή το κατακόρυφου, υφές), τα
ιδιαίτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά, (χρήση και βίωμα του χώρου από την
κοινότητα, επίσημες αναπαραστάσεις της κοινότητας, ατομική και συλλογική ιστορική
μνήμη), κλπ.
2. Δημιουργία ενός χρωματικού πεδίου, που να παραπέμπει σ’ αυτό που διατηρείτε ως συναισθηματική μνήμη από ένα έργο ζωγραφικής.
3. Επιλέξτε ένα θέμα από τη μυθολογία ή τη λογοτεχνία. Π.χ. Σίσυφος, κουτί της Πανδώρας, Οιδίπους, Αντιγόνη ή και πολύ λιγότερο βαρύ από αυτά.
Οργανώστε μια εικαστική δουλειά ( ζωγραφική, σχέδιο, φωτογραφία, εγκατάσταση, περφόρμανς, βίντεο...), η οποία - λιγότερο ή περισσότερο έμμεσα - να παραπέμπει στο «θέμα», αποφεύγοντας την εικονογράφηση.
4. Μέσω μιας δουλειάς κατασκευών, κολάζ ή φωτογραφίας, διερευνήστε τις έννοιες της ισορροπίας, της εύθραυστης ισορροπίας, της διαταραγμένης ισορροπίας, της έντασης, καθώς και την έννοια του επικίνδυνου.
5. Μηχανισμός ή τρόπος κατασκευής που παράγει νόημα, όπως π.χ. στις περιπτώσεις Pollock, Hantai, του αργαλειού της Πηνελόπης...
6. «Μιλήστε» για Αρχιτεκτονική μέσω μιας εικαστικής δουλειάς, χωρίς να κάνετε αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και αποφεύγοντας την πρώτου βαθμού εικονογράφηση της θεωρίας. Μια δουλειά, που, με τον α΄ ή β΄ τρόπο, να παραπέμπει σε σπίτια, κατοικία, κτίρια, γέφυρες, υπόγειες διαβάσεις... ή σε αφηρημένες έννοιες ή φαντασιακές συλλήψεις των οποίων είναι φορείς.
7. «Ουτοπική Αρχιτεκτονική» (όπως επίσης υποκειμενική χαρτογραφία ή αυθαίρετη αρχαιολογία). Εκτροπή από τη μεθοδολογία. Το ανικανοποίητο όνειρο, η αναζήτηση του υπέροχου - μαγικού, η ανάγκη για παιγνίδι, αλλά πιθανόν και η καταδικασμένη προσπάθεια, το απονενοημένο διάβημα.
Πιθανά μέσα: Περίπου όλα.
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
-Foster, H., R. Krauss, Y.A. Bois, B. Buchloh, Art Since 1900, Thames & Hudson,
2004.
-Αργκάν, Τζούλιο Κάρλο, Ολιβα, Ακίλε Μπονίτο, Η Μοντέρνα Τέχνη 1770-1970, Η
Τέχνη στην καμπή του 21 ου αιώνα, ΠΕΚ, 2014
-Gombrich, E.H., Το χρονικό της τέχνης, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1994.
- Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, Ομάδες, Κινήματα, Τάσεις της
Σύγχρονης Τέχνης μετα το 1945, (μτφ Μαρία Καραγιάννη, επιμ. Β. Τομανάς)
Εξάντας, 1991
-Δασκαλοθανάσης, Νίκος, Ο καλλιτέχνης ως ιστορικό υποκείμενο από τον 19 ο στον
21 ο αιώνα, Άγρα, Αθήνα 2004.
-Λοιζίδη, Νίκη, Απόγειο και κρίση της Πρωτοποριακής Ιδεολογίας, Νεφέλη 1992
-Μερλώ-Ποντύ, Μωρίς, Η αμφιβολία του Σεζάν, Το μάτι και το πνεύμα, Νεφέλη,
1991.
-Bachelard, Gaston, Η ποιητική του χώρου, Έκδοση Β’, Χατζηνικολή, Αθήνα 1982.