Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Mε την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές
1. μαθαίνουν τη σημασία του προγραμματισμού, δηλαδή της ανάλυσης της υπάρχουσας κατάστασης και των ερευνητικών δεδομένων που πρέπει προηγηθούν του σχεδιασμού, και εξοικειώνονται τόσο με τον νοηματικό προγραμματισμό και σχεδιασμό όσο και με τον αρχιτεκτονικό-χωρικό προγραμματισμό και σχεδιασμό και τη μεταξύ τους σχέση
2. μαθαίνουν τη σχέση της ανάλυσης των επιμέρους, (μέσα και από το σχήμα swot), με τη δημιουργική ολιστική προσέγγιση επίλυσης σχεδιαστικών προβλημάτων
3. εξοικειώνονται με έννοιες της Νέας Ιστορίας, της Νέας Μουσειολογίας και της Σημειολογίας, όπως και με τις έννοιες της ταυτότητας, της πολυπολιτισμικότητας και του ρόλου του υλικού πολιτισμού, ανάδειξης μνημείων και της βιομηχανίας της κουλτούρας στη σύγχρονη κοινωνία
4. εξασκούνται στη διαδικασία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ο οποίος αναζητά το λόγο ύπαρξής του κυρίως επειδή υποστηρίζει τα αφηγήματα ενός νοηματικού σχεδιασμού που έχει προηγηθεί
5. μπορούν να εκτιμήσουν τη σχέση μεταξύ νοηματικού και χωρικού σχεδιασμού
6. μπορούν να εκτιμήσουν τη σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικών στόχων και κατασκευαστικών επιλύσεων
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα ασχολείται με το σχεδιασμό μουσείων μουσειακών εκθέσεων ή την ανάδειξη του πολιτιστικού περιβάλλοντος, όπως ένα σύνολο μνημείων ή ένας αρχαιολογικός χώρος. Αφετηρία της διδασκαλίας του είναι η κατανόηση των εκφράσεων του ανθρώπινου υλικού πολιτισμού που διαμορφώνουν εν τέλει το περιβάλλον, μια κατανόηση που θα μπορέσει να δώσει στη συνέχεια, νόημα και ποιότητα στο σχεδιασμό.
Το μάθημα έχει δύο σκέλη: ένα πρώτο θεωρητικό και ένα δεύτερο συνθετικό- σχεδιαστικό.
Το θεωρητικό προσπαθεί να εξοικειώσει τους φοιτητές με τα θεωρητικά εργαλεία της Νέας Μουσειολογίας, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται η θεωρία του υλικού πολιτισμού, που ασχολείται με την ιστορία, την κατανόηση και την ερμηνεία του πολιτιστικού προϊόντος (εκθέματος ή μνημείου ή αρχαιολογικού χώρου), εντός του ευρύτερου πολιτιστικού, πολιτικού και κοινωνικού κάθε φορά συγκείμενου. Μέσα από την κατανόηση και ερμηνεία συγκεκριμένων δεδομένων στοιχείων οι φοιτητές/τριες οδηγούνται στον μουσειολογικό προγραμματισμό-σχεδιασμό, στον χειρισμό δηλαδή των νοημάτων, που έχουν προκύψει από τη σχετική ανάλυση.
Το δεύτερο σκέλος έχοντας αφετηρία τον μουσειολογικό σχεδιασμό ασχολείται με το χωρικό σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική σύνθεση, ώστε τα παραπάνω νοήματα να πάρουν αρχιτεκτονική μορφή.
Στόχος του μαθήματος είναι να εμπεδώσουν οι φοιτητές/τριες την άρρηκτη και κυκλική σχέση μεταξύ νοηματικού-μουσειολογικού και χωρικού-αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, όπου ο νοηματικός σχεδιασμός τροφοδοτεί τον αρχιτεκτονικό αλλά και επανατροφοδοτείται από αυτόν σε μια συνεχή διαντίδραση.
Η διδασκαλία λαμβάνει υπόψη της το ότι η συνθετική πρακτική του αρχιτέκτονα προϋποθέτει μια δεξιότητα πολυπαραμετρική, που στηρίζεται στην εσωτερική γνώση του περιεχομένου του ειδικού θέματος της σύνθεσης, και ότι μελετά το νοήματα πριν προχωρήσει στη χωρική τους έκφραση. Η μεθοδολογία που προτείνεται βοηθά στο να χειριστεί κανείς τις πολυσήμαντες διαπλοκές μεταξύ διαφόρων νοηματικών επιπέδων που προκύπτουν, τόσο από την ερμηνεία της υφιστάμενης κατάστασης, όσο και από τις εν δυνάμει ερμηνείες της αρχιτεκτονικής συνθετικής πρότασης.
Οι εργαστηριακές ασκήσεις συνδυάζουν ένα ευρύ φάσμα των προβληματισμών αυτών. Επιλέγονται υφιστάμενα κτίρια προς επανάχρηση ως μουσεία ή χώροι εκθέσεων συγκεκριμένων συλλογών. Το πρώτο σκέλος του νοηματικού σχεδιασμού, συνδιαμορφώνεται με τους φοιτητές στη βάση του νοηματικού προγραμματισμού και της ανάλυσης της συλλογής ή των μνημείων. Η ανάλυση βασίζεται σε σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις, αναλόγως περίπτωσης, οι οποίες δεν παρατίθενται εν κενώ και in abstracto, αλλά λαμβάνουν υπόψη κάθε φορά, τόσο τον τόπο και το κτίριο, όσο και τη συλλογή που θα εκτεθεί (αντικείμενα σε μουσειακό χώρο) ή θα αναδειχθεί (μνημεία), σε συνάρτηση πάντα με τις απαραίτητες λειτουργίες, το κοινό και τον υποτιθέμενο κύριο του έργου.
Θέμα του εργαστηρίου για το ακαδημαϊκό έτος 2014/2015 αποτελούν δύο κενές αποθήκες στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης που θα επαναχρησιμοποιηθούν ως μουσείο έκθεσης της συλλογής ενός παντοπωλείου-(η συλλογή αποτελεί το πεδίο πρακτικής άσκησης του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος της Μουσειολογίας). Η αρχιτεκτονική σύνθεση θα ασχοληθεί τόσο με το χειρισμό των διατηρητέων κελυφών, όσο και με την έκθεση του περιεχομένου τους, προτείνοντας τρόπους που να στηρίζει ο ένας το νόημα του άλλου, λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση των κτιρίων με τον χώρο, την άρτια λειτουργική οργάνωση και την ανταπόκριση στις προδιαγραφές λειτουργίας των μουσείων.
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Η ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ -ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ- Πρακτικά Συνεδρίου- Επιμέλεια : Μ. Σκαλτσά, University Studio Press, Θεσσαλονξίκη 2010
ΜΟΥΣΕΙΑ 05 ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΛΛΟΓΩΝ, ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ, Πρακτικά Συνεδρίου, Εντευκτήριο, Μακεδονική Εταιρεία Τεχνών & Πολιτισμού, θΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ 2008Α. Λιάκος, ΠΩΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ, εκδ. Πόλις, 2007
Π. Τζώνος, ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ, εκδ. Παπασωτηρίου, 2007, εκδ. Εντευκτηρίου, 2013
Π. Τζώνος, ΜOΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗ ΕΚΘΕΣΗ, εκδ. Εντευκτηρίου, 2013Κ.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Τσουκαλάς, Η ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ, εκδ. Καστανιώτης, 2010,
J. M. Flandmark, HERITAGE AND MUSEUMS, Donhead, UK, 2000
Eric Hobsbawm, Terence Ranger (επ.), Η ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ, εκδ. Θεμέλιο, 2004