ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού

Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.

Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειώσει τους φοιτητές με τα χαρακτηριστικά φαινόμενα, τα οποία συνιστούν την ταυτότητα των επιμέρους ιστορικών περιόδων της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας, όπως και με αντιπροσωπευτικά θέματα και προβλήματα της σχετικής ιστορικής έρευνας.

Στόχος του μαθήματος είναι να παρουσιάσει μια γενική επισκόπηση των κύριων ιστορικών εξελίξεων, οι οποίες καθόρισαν την τελική πολιτική και πολιτιστική φυσιογνωμία του Αρχαίου Ελληνικού Κόσμου από την εμφάνιση του ονομαζόμενου Μυκηναϊκού πολιτισμού (περ.1600 π.Χ.) ως τη υποταγή του Πτολεμαϊκού βασιλείου, τελευταίου ανεξάρτητου Ελληνιστικού κράτους, στη Ρωμαϊκή εξουσία (30π.Χ.). Στο πλαίσιο αυτό οι φοιτητές καλούνται επίσης να εξοικειωθούν με τις κατηγορίες των πηγών, στη μελέτη των οποίων στηρίζεται η έρευνα της Αρχαίας Ιστορίας, όπως και με την κριτική αντιμετώπιση επιλεγμένων κειμένων. Εβδομάδα #1 Περίοδοι της Αρχ.Ελληνικής Ιστορίας – Κατηγορίες πηγών- Χαρακτηριστικά Μυκηναϊκής περιόδου Εξοικείωση με τις βασικές περιόδους της Αρχ.Ελληνικής Ιστορίας – Σύντομη επισκόπηση των χαρακτηριστικών τους –Kατηγορίες των ιστορικών πηγών – Οργάνωση και δομή των Μυκηναϊκών κρατιδίων – O oικονομικός και διοικητικός ρόλος των ανακτόρων – Χαρακτηριστικά Μυκηναϊκού πολιτισμού – Επινόηση συλλαβικού συστήματος γραφής – Οι πινακίδες της Γραμμικής Β και η σημασία τους ως ιστορικών πηγών – Θεωρίες για τα αίτια της κατάρρευσης του Μυκηναϊκού συστήματος διακυβέρνησης – Ιστορική σημασία περιόδου. Εβδομάδα #2 Ο Ελληνικός Κόσμος κατά τους λεγομένους Σκοτεινούς χρόνους – Η ιστορική σημασία της Αρχαϊκής Περιόδου Κατάταξη ελληνόφωνων ομάδων στη μητροπολιτική Ελλάδα – Μετακινήσεις προς τα Μικρασιατικά παράλια (Α’ Αποικισμός) – Δημογραφικές και πολιτικές εξελίξεις – Ο ρόλος των αοιδών και της προφορικής ποίησης στη διατήρηση της μνήμης του Μυκηναϊκού παρελθόντος – ανάδειξη τοπικών ηγεμόνων («βασιλέων») - Ο κόσμος του Ομήρου – Ιστορική αξιοποίηση των Ομηρικών επών - Οι απαρχές της «πόλεως» - Εμπορικές και πολιτιστικές επαφές με Ανατολή – Παραλαβή και καθοριστικής σημασίας τροποποίηση του Φοινικικού Αλφαβήτου - Η δημιουργία του Ελληνικού Αλφαβήτου και η σημασία της – Η μεγάλη αποικιστική εξόρμηση προς Δυσμάς, τα παράλια της Μακεδονίας και Θράκης και τα παράλια του Ευξείνου Πόντου, γνωστή ως Β’Αποικισμός – Η συνείδηση «εθνικής» ενότητος που αποκτούν οι ελληνόφωνες κοινότητες κατά την περίοδο αυτή ως αποτέλεσμα πολιτιστικής και όχι πολιτικής ενοποίησης – Ο ετεροπροσδιορισμός τους εξαιτίας της διαβίωσης στις αποικίες – Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πολιτιστικής ενότητος: Πανελλήνια Ιερά, Πανελλήνιοι Αγώνες, Αμφικτυονίες, διαμόρφωση και συστηματοποίηση μιας κοινής μυθολογικής παράδοσης. Εβδομάδα #3 Κύριες εξελίξεις στο εσωτερικό των πόλεων κατά την Αρχαϊκή περίοδο Σταδιακή αποδυνάμωση των βασιλέων και αντικατάστασή τους από τους ευγενείς – Προϊούσα αμφισβήτηση της αποκλειστικής άσκησης εξουσίας εκ μέρους των ευγενών – Κοινωνική κρίση – Άνοδος τυράννων και η ιστορική της σημασία– Εμφάνιση νομοθετών – Γενική τάση να δημιουργηθεί πλαίσιο αντικειμενικών κανόνων και θεσμών, οι οποίοι διέπουν την οργάνωση και λειτουργία των βασικών οργάνων της «πόλεως» (βουλή, σώμα αρχόντων, συνέλευση του δήμου) – Η σημασία της χρήσης του Αλφαβήτου στην ενίσχυση των θεσμών της «πόλεως» - Η ιδιαίτερη περίπτωση της διαμόρφωσης του Σπαρτιατικού πολιτεύματος και κοινωνικού καθεστώτος – Η Σπάρτη και η δημιουργία Πελοποννησιακής Συμμαχίας. Εβδομάδα #4 Πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Αρχαϊκή Αθήνα Εμφάνιση και θεσμοί αριστοκρατικού πολιτεύματος – Η κοινωνική κρίση και τα μέτρα του Σόλωνα – Ο χαρακτήρας της τυραννίδος του Πεισίστρατου – Εκδίωξη Πεισιστρατιδών και αναδιοργάνωση της Αθηναϊκής πολιτείας από τον Κλεισθένη. Η σημασία των πολιτικών όρων ισονομία, ισοκρατία, ισηγορία και η εισαγωγή του όρου δημοκρατία. Εβδομάδα #5 Τα «Περσικά» και οι επακόλουθες πολιτικές εξελίξεις ως την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου. Οι Περσικοί πόλεμοι και η ιδεολογική σημασία τους στη συλλογική μνήμη – Δημιουργία και λειτουργία Α’ Αθηναϊκής Συμμαχίας – Οριστική κυριαρχία των Αθηναίων στο Αιγαίο - Εξέλιξη Αθηναϊκού δημοκρατικού πολιτεύματος: θεσμοί – βασικοί κανόνες λειτουργίας – Αθήνα και πολιτιστική άνθηση-Εξωτερική πολιτική Αθήνας και Σπάρτης κατά την περίοδο της «Πεντηκονταετίας». Εβδομάδα#6 Πελοποννησιακός πόλεμος και συνέπειές του – Η «δεύτερη Πεντηκονταετία» Αίτια της πόλωσης μεταξύ του Αθηναϊκού και Σπαρτιατικού συνασπισμού – Σύντομη επισκόπηση της σύγκρουσης – Πολιτική προσεταιρισμού της Περσίας κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών και συνέπειές αυτής – Το αποτέλεσμα του πολέμου και οι επιπτώσεις του στις εμπλεκόμενες Ελληνικές δυνάμεις - Σπαρτιατική ηγεμονία: χαρακτήρας και πολιτικές επιλογές – Ανταλκίδειος ειρήνη – Β’ Αθηναϊκή Συμμαχία – Άνοδος Θηβών – Ανάπτυξη μοναρχικής ιδεολογίας – Πανελλήνια Ιδέα. Εβδομάδα #7 Η Άνοδος της Μακεδονίας - Το βασίλειο της Μακεδονίας ως τον Φίλιππο Β’ – Άνοδος, εσωτερική και εξωτερική πολιτική Φιλίππου Β’ – Κορινθιακή Συμμαχία. Εβδομάδα #8 Μ.Αλέξανδρος – εκστρατείες και δημιουργία πολυεθνικού κράτους-η ιστορική σημασία. Εβδομάδα #9 Οι Πόλεμοι των Διαδόχων και η σταδιακή διαμόρφωση των ελληνιστικών κρατών. Παγίωση ελληνιστικών βασιλείων και δυναστειών, Αντιγονιδών, Σελευκιδών, Πτολεμαίων – Οι Ατταλίδες και το βασίλειο του Περγάμου-Η νίκη επί των Γαλατών και η σχέση της με τη επίσημη Ατταλιδική ιδεολογία - Η δημοκρατία των Ροδίων - Η θέση της ελληνιστικής περιόδου στην ιστορική έρευνα. Εβδομάδα #10 Ο Ελληνιστικός Κόσμος και η ιδιαίτερη ταυτότητά του. Δομή, οργάνωση, οικονομία και βασικοί άξονες πολιτικής των επιμέρους ελληνιστικών κρατών – Μοναρχική ιδεολογία και λατρεία ελληνιστικών ηγεμόνων – Δημιουργία Συμπολιτειών – Οι ελληνικές πόλεις κατά την ελληνιστική περίοδο: σχέσεις μεταξύ τους, σχέσεις με τους ηγεμόνες, οι πόλεις-νέα ιδρύματα. Οι κύριες πολιτικές εξελίξεις κατά την περίοδο 281 - 220. Εβδομάδα #11 Εμπλοκή της Ρώμης στην Ελληνιστική Ανατολή. Οι θέσεις των επιμέρους Ελληνιστικών κρατών απέναντι στη Ρωμαϊκή πολιτική. Ρώμη και Φίλιππος Ε’ - Αίτια και αποτελέσματα των Μακεδονικών πολέμων. Η «φιλελληνική» πολιτική του Φλαμινίνου και η εγγύηση της «ελευθερίας των ελληνικών πόλεων». Ρώμη και Αντίοχος Γ’ - Η σημασία της Συνθήκης της Απάμειας. Δημιουργία και οργάνωση Ρωμαϊκών επαρχιών Μακεδονίας και Ασίας. Η υποταγή και της Νοτίου Ελλάδος. Εβδομάδα #12 Ύστερη ελληνιστική εποχή. Η Ρωμαϊκή πολιτική έναντι των ελληνικών πόλεων – Amici populi Romani - Οι επιπτώσεις της κρίσης της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και των Ρωμαϊκών Εμφυλίων πολέμων στην ελληνική Ανατολή - Συρρίκνωση και αποδυνάμωση Σελευκιδικού και Πτολεμαϊκού κράτους – Δημιουργία επαρχιών Συρίας, Πόντου-Βιθυνίας - Υποταγή Αιγύπτου και τέλος ελληνικής ανεξαρτησίας. Εβδομάδα #13 Επανάληψη και προετοιμασία για τις εξετάσεις

Μυκηναϊκή εποχή, Αρχαϊκή εποχή, Πόλις-κράτος, Αθήνα, "Περσικά", Πελοποννησιακός πόλεμος, Μακεδονία, ελληνιστικός κόσμος

18-11-2015