Αρχαιολογία και τέχνη στη σταυροφορική Ανατολή

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΑρχαιολογία και τέχνη στη σταυροφορική Ανατολή / Αρχαιολογία και τέχνη στη σταυροφορική Ανατολή
ΚωδικόςΑΒΥ 710
ΣχολήΦιλοσοφική
ΤμήμαΙστορίας και Αρχαιολογίας
Κύκλος / Επίπεδο2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΧειμερινή/Εαρινή
ΚοινόΌχι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID600015955

Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΜΣ στην Αρχαιολογία, Τέχνη και Πολιτισμό 2024-2025

Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 0
ΚατεύθυνσηΤύπος ΠαρακολούθησηςΕξάμηνοΈτοςECTS
Βυζαντινή ΑρχαιολογίαΥποχρεωτικόΧειμερινό/Εαρινό-15

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΑρχαιολογία και τέχνη στη σταυροφορική Ανατολή
Ακαδημαϊκό Έτος2018 – 2019
Περίοδος ΤάξηςΧειμερινή
Class ID
600134407
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
  • Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
  • Αγγλικά (Εξέταση)
  • Γαλλικά (Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Οι φοιτητές αναμένεται ότι στα πλαίσια του μαθήματος θα • εξοικειωθούν με το σύνθετο πολιτισμικό περιβάλλον της σταυροφορικής Ανατολής και τις ιδιαιτερότητές του • γνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της λεγόμενης “σταυροφορικής” τέχνης και τη σχέση της με τις κατά τόπους προϋπάρχουσες καλλιτεχνικές παραδόσεις • έλθουν σε επαφή με τις διαφορετικές (“εθνοτικές”, θρησκευτικές, δογματικές, κοινωνικές, έμφυλες) ταυτότητες, που χαρακτηρίζουν τους σταυροφορικούς πληθυσμούς, και την αντανάκλασή τους στην τέχνη και τον υλικό πολιτισμό • κατανοήσουν το ρόλο των χορηγών - ατόμων ή κοινοτήτων (π.χ. μοναστικών ταγμάτων)- στη σταυροφορική τέχνη και αρχιτεκτονική • ευαισθητοποιηθούν σε μεθοδολογικά και πρακτικά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν από την εμπλοκή του ερευνητή στο πεδίο που μελετά • εξασκηθούν στην προφορική και γραπτή παρουσίαση των ιδεών/επιχειρημάτων τους
Γενικές Ικανότητες
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Λήψη αποφάσεων
  • Αυτόνομη εργασία
  • Ομαδική εργασία
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
  • Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Από τα τέλη του 11ου αιώνα, το κίνημα των Σταυροφοριών οδήγησε στη σταδιακή επέκταση της λατινικής Χριστιανοσύνης πέρα από τα γεωγραφικά όρια της Δυτικής Ευρώπης και στη διαμόρφωση εθνοτικά και θρησκευτικά μικτών κοινωνιών στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, όπου οι Λατίνοι ή «Φράγκοι» έρχονταν καθημερινά σε επαφή με Βυζαντινούς, Μουσουλμάνους, Εβραίους και Χριστιανούς της Ανατολής. Η πολιτική αυτή αναδιάρθρωση και πληθυσμιακή μείξη είχε σημαντικές συνέπειες, τόσο στον τρόπο ζωής των εντόπιων και νεόφερτων πληθυσμών, όσο και στην καλλιτεχνική παραγωγή. Όσον αφορά στον υλικό πολιτισμό, προέκυψαν νέες συνήθειες ως προς τον τρόπο διατροφής, στέγασης, κατασκευής αρχιτεκτονημάτων (κοσμικών και θρησκευτικών), ένδυσης, διεξαγωγής των μαχών, αστικής και αγροτικής οργάνωσης κ.ά., οι οποίες είτε εισήχθησαν αυτούσιες από τις μητροπόλεις των σταυροφόρων στη Δυτική Ευρώπη, είτε δημιουργήθηκαν από το συγχρωτισμό τους με τους εντόπιους πληθυσμούς. Ως προς την καλλιτεχνική παραγωγή, αναδείχθηκαν νέα κέντρα καλλιτεχνικής παραγωγής στην περιοχή, ενώ βαθμιαία σφυρηλατήθηκαν νέες καλλιτεχνικές παραδόσεις, οι οποίες ανταποκρίνονταν στις ιδιαίτερες αισθητικές, πνευματικές και ιδεολογικές ανάγκες των κοινωνιών αυτών. Το μάθημα αποσκοπεί στην εξέταση των ιδιαιτεροτήτων του υλικού πολιτισμού, της αρχιτεκτονικής και της καλλιτεχνικής παραγωγής της Λατινικής Ανατολής, δηλαδή των σταυροφορικών κρατιδίων της Συροπαλαιστίνης, του ευρύτερου ελλαδικού χώρου (με έμφαση στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, τη Ρόδο και την Κρήτη) και της Κύπρου από τον 11ο έως και το 15ο αιώνα. Παράλληλα, στοχεύει στην εμβριθέστερη κατανόηση των κοινωνικών συνθηκών, των ιδεολογικών σκοπιμοτήτων και των αισθητικών προτιμήσεων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός ιδιαίτερου λεξιλογίου, στην αρχιτεκτονική, στη βιοτεχνική και στην καλλιτεχνική παραγωγή. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην προβολή της αυτοεικόνας, της ταυτότητας δηλαδή διαφόρων κοινωνικών ομάδων ή προσώπων μέσω του υλικού πολιτισμού και της χορηγίας αρχιτεκτονημάτων και έργων τέχνης.
Λέξεις Κλειδιά
Σταυροφορίες, Τέχνη, Αρχαιολογία, Υλικός Πολιτισμός, Αρχιτεκτονική, Ταυτότητα, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι, Μοναστικά τάγματα, Φραγκοκρατία, Ενετοκρατία
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Διαφάνειες
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Σεμινάρια100
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων150
Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων50
Συγγραφή εργασίας / εργασιών150
Σύνολο450
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι φοιτητές καλούνται να μελετούν ανά εβδομάδα συγκεκριμένη βιβλιογραφία (ελληνική ή/και ξενόγλωσση), την οποία θα αξιοποιούν είτε στην προετοιμασία προφορικής ή/και γραπτής παρουσίασης της κριτικής τους αποτίμησης επί της βιβλιογραφίας, είτε για την εκπόνηση σύντομης προφορικής παρουσίασης ή/και μικρής έκτασης γραπτής εργασίας επί δεδομένου θέματος. Η αξιολόγηση θα βασίζεται στις εβδομαδιαίες αυτές παρουσιάσεις, στην ικανότητά των φοιτητών να επιχειρηματολογούν και να απαντούν σε σύνθετες ερωτήσεις επί της βιβλιογραφίας, στην εν γένει συμμετοχή τους στις συζητήσεις που θα διεξάγονται στο πλαίσιο του μαθήματος, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα θα έχει η προφορική παρουσίαση και γραπτή εργασία που θα εκπονήσουν σε θέμα σχετικό με τη θεματική του μαθήματος.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
  • Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική)
  • Δημόσια Παρουσίαση (Διαμορφωτική)
  • Έκθεση / Αναφορά (Διαμορφωτική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
ΓΕΝΙΚΑ •A History of the Crusades, γεν. επιμ. Kenneth M. Setton, 6 τ., Madison (WI) 1969-19892. Ο τέταρτος τόμος (IV: The art and architecture of the Crusader states, επιμ. Harry W. Hazard) είναι αφιερωμένος στην τέχνη των σταυροφοριών, με κεφάλαια που καλύπτουν όλες τις επιμέρους περιοχές που εξετάζονται στο μάθημα. •Archaeology and the Crusades, επιμ. P. Edbury και S. Kalopissi-Verti, Athens 2007. •Balard M., Croisades et Orient latin (XIe-XIVe siècles), [Collection U. Histoire], Paris 2001. •Balard M., Les Latins en Orient (XIe-XVe siècles), [Nouvelle Clio – l’histoire et ses problèmes], Paris 2006. • Bon A., La Morée franque: Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d’Achaïe (1205-1430), 2 τ., Paris 1969. •Chrissis N,G,, Crusading in Frankish Greece: A Study of Byzantine-Western Relations and Attitudes, 1204-1282, [Me-dieval Church Studies 22], Turnhout 2012. •A Companion to Latin Greece, επιμ. Nickiphoros I. Tsougarakis και Peter Lock, [Brill’s Companions to European His-tory 6], Leiden / Boston 2015. •A Companion to Venetian History, 1400-1797, επιμ. Eric R. Dursteler, [Brill’s Companions to European History 4], Leiden / Boston 2013. •Contact and Conflict in Frankish Greece and the Aegean, 1204-1453: Crusade, Religion and Trade between Latins, Greeks and Turks, επιμ. N.G. Chrissis και M. Carr, [Crusades Subsidia 5], Farnham 2014. •Cyprus: Society and Culture 1191-1374, επιμ. A. Nicolaou-Konnari και C. Schabel, [The Medieval Mediterranean 58], Leiden / Boston 2005. •East and West in the Crusader States: Context, Contacts, Confrontations, επιμ. K. Ciggaar, A. Davids και H. Teule, 3 τ., [Orientalia Lovaniensia Analecta 75, 92, 125], Leuven 1993-2000. • Edbury P.E., The Kingdom of Cyprus and the Crusades, 1191-1374, Cambridge 1991. Μετάφραση στην ελληνική ως Το βασίλειο της Κύπρου και οι σταυροφορίες, 1191-1374, (μτφρ. Ά. Νικολάου-Κονναρή), Αθήνα 2003. •France and the Holy Land: Frankish Culture at the End of the Crusades, επιμ. D.H. Weiss και L. Mahoney, Baltimore / London 2004. •Η Κύπρος και οι Σταυροφορίες /Cyprus and the Crusades, επιμ. Ν. Κουρέας και Τζ. Ράιλυ-Σμιθ, Λευκωσία 1995. • Ilieva A., Frankish Morea (1205-1262): Socio-Cultural Interaction between the Franks and the Local Population, Athens 1991. • Lock P., The Franks in the Aegean, 1204-1500, London / New York 1995. Μετάφραση στην ελληνική ως Οι Φράγκοι στο Αιγαίο, 1204-1500, (μτφρ. Γιώργος Κουσουνέλος), Αθήνα 1998. •Η Τέταρτη Σταυροφορία και ο ελληνικός κόσμος, επιμ. Ν.Γ. Μοσχονάς, [Το Βυζάντιο σήμερα 5], Αθήνα 2008. • Ντούρου-Ηλιοπούλου M., Από τη Δυτική Ευρώπη στην Ανατολική Μεσόγειο: Οι σταυροφορικές ηγεμονίες στη Ρωμανία (13ος-15ος αιώνας): Πολιτικές και θεσμικές πραγματικότητες, [Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου 6], Αθήνα 2012. • The Oxford Illustrated History of the Crusades, επιμ. J. Riley-Smith, Oxford / New York 1995. • Tsougarakis Ν.Ι., The Latin Religious Orders in Medieval Greece, 1204-1500, [Medieval Church Studies 18], Turn-hout 2012. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ και TEXNH •Crusader landscapes in the Medieval Levant : the Archaeology and History of the Latin East, επιμ. Μ. Sinibaldi, K.J. Lewis K.J., M. Balázs M. και J.A.Thompson, Cardiff 2016. Byzantine Medieval Cyprus, επιμ. Demetra Papanikola-Bakirtzis και Maria Iacovou, Nicosia 1998, 51-60. Για την ελληνική έκδοση: Βυζαντινή Μεσαιωνική Κύπρος: βασίλισσα στην Ανατολή και ρήγαινα στη Δύση, επιμ. Δήμητρα Παπανικόλα-Μπακιρτζή και Μαρία Ιακώβου, Λευκωσία 1997. •Η βυζαντινή τέχνη μετά την Τέταρτη Σταυροφορία: Η Τέταρτη Σταυροφορία και οι επιπτώσεις της, επιμ. Π.Λ. Βοκοτόπουλος, Αθήνα 2007. •Γλαρέντζα / Clarence, επιμ. Δ. Αθανασούλης και Α. Ράλλη, [Υπουργείο Πολιτισμού, 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων / Hellenic Ministry of Culture, 6th Ephorate of Byzantine Antiquities], Αθήνα 2005. •Famagusta: Art and Architecture, Volume I, επιμ. A. Weyl Carr, [Mediterranean Nexus 1100-1700 2], Turnhout 2014. •Identity / Identities in Late Medieval Cyprus, επιμ. T. Papacostas και G. Saint-Guillain, Nicosia 2014. •Jerusalem, 1000-1400: Every People under Heaven, επιμ. Barbara Drake Boehm και Melanie Holcomb, New York 2016 (κατάλογος της ομώνυμης έκθεσης του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης). •Mechanisms of Exchange: Transmission in Medieval Art and Architecture of the Mediterranean, ca. 1000-1500, επιμ. H.E. Grossman και A. Walker, [Medieval Encounters 18/4-5], Leiden / Boston 2013. Πολύ χρήσιμα θεωρητικά κείμενα για την κατανόηση των καλλιτεχνικών δρωμένων της εποχής σε Κύπρο, Κρήτη και Πελοπόννησο. •Remembering the Crusades: Myth, Image, and Identity, επιμ. N. Paul και S. Yeager, Baltimore 2012. •Shipping, Trade and Crusade in the Medieval Mediterranean: Studies in Honour of John Pryor, επιμ. Ruthy Ger-twagen και Elizabeth Jeffreys, Farnham / Burlington (VT) 2012. •Σταυροφορίες: Μύθος και πραγματικότητα, επιμ. Γ. Τουμαζής, A. Pace, M.R. Belgiorno, Σ. Αντωνιάδου, Λευκωσία 2004. •Chypre entre Byzance et l’Occident IVe-XVIe siècle, επιμ. J. Durand, D. Giovannoni και D. Mastoraki, Paris 2012. •The Crusades from the Perspective of Byzantium and the Muslim World, επιμ. A.E. Laiou και R. P. Mottahedeh, [Dumbarton Oaks Research Library and Collection], Washington, D.C. 2001. •The Meeting of Two Worlds: Cultural Exchange Between East and West during the Period of the Crusades, επιμ. Ch.V. Bornstein και V.P. Goss, [Studies in Medieval Culture 21], Kalamazoo (MI) 1986. •Viewing the Morea: Land and People in the Late Medieval Peloponnese, επιμ. Sh.E.J. Gerstel, [Dumbarton Oaks Byzantine Symposia and Colloquia], Washington, D. C. 2013. • Αθανασούλης Δ., ‘Η αναχρονολόγηση του ναού της Παναγίας της Καθολικής στη Γαστούνη’, Αρχαιολογικό Δελτίον 24 (2003), 63-78. • Αθανασούλης Δ., Η Ναοδομία στην Επισκοπή Ωλένης κατά την μέση και ύστερη βυζαντινή περίοδο, αδημ. διδ. διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2006. Διαθέσιμο και στο http://ikee.lib.auth.gr/record/66388?ln=el • Αθανασούλης Δ., Το κάστρο Ακροκορίνθου και η ανάδειξή του (2006-2009), Αρχαία Κόρινθος 2009. • Athanasoulis D., ‘Clermont-Chloumoutzi: Le château-palais des princes francs d’Achaïe’, στο Un palais dans la ville: Volume 1: Le Palais des rois de Majorque à Perpignan, επιμ. Olivier Passarrius και Aymat Catafau, Canet 2014, 337-357. • Ayalon E., Tal O. και Yehuda L., “A Twelfth-Century Oil Press Complex at the Crusader Town of Arsur (Apollonia) and the Olive Oil Industry in the Latin Kingdom of Jerusalem”, Journal of Eastern Mediterranean Archaeology and Heritage Studies 1/4 (2013), 259-291. • Boas A.J., Archaeology of the Military Orders: A Survey of the Urban Centres, Rural Settlement and Castles of the Military Orders in the Latin East (c. 1120-1291), Abingdon / New York 2006. • Boas A.J., Crusader Archaeology: The Material Culture of the Latin East, London / New York 1999. • Boas A.J., Domestic Settings: Sources on Domestic Architecture and Day-to-Day Activities in the Crusader States, [The Medieval Mediterranean 84], Leiden 2010. • Boas A.J., Jerusalem in the Time of the Crusades: Society, Landscape and Art in the Holy City under Frankish Rule, London / New York 2001. • Buchthal H., Miniature Painting in the Latin Kingdom of Jerusalem, London 1986. • Γκράτζιου Ό., Η Κρήτη στην ύστερη μεσαιωνική εποχή: Η μαρτυρία της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, Ηράκλειο 2010. • Campbell Sh.D., ‘The Cistercian Monastery of Zaraka’, Échos du Monde classique / Classical Views, XLI, n. s., 16 (1997), 177-196. • Christoforaki I., ‘Cyprus between Byzantium and the Levant: Eclecticism and Interchange in the Cycle of the Life of the Virgin in the Church of the Holy Cross at Pelendri’, EKEE XXII (1996), 215-245. • Cooper N.K., ‘The Frankish Church of Hagia Sophia at Andravida, Greece’, στο The Archaeology of Medieval Greece, επιμ. Peter Lock και Guy D. R. Sanders, [Oxbow Monograph 59], Oxford 1996, 29-47. •Coulson M.L., ‘The Dominican Church of Saint Sophia at Andravida’, στο The Archaeology of Medieval Greece, επιμ. P.Lock και G.D. R. Sanders, [Oxbow Monograph 59], Oxford 1996, 49-54. • Δεληνικόλας N.Δ. και Βέμη Β., ‘Η Αγία Παρασκευή Χαλκίδας. Ένα βενετικό πρόγραμμα ανοικοδόμησης το 13ο αιώνα’, Βενετία-Εύβοια: Από τον Έγριπο στο Νεγροπόντε, επιμ. Χρύσα Α. Μαλτέζου και Χριστίνα Ε. Παπακώστα, [Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας – Συνέδρια 10], Βενετία-Αθήνα 2006, 229-266. • Folda J., Crusader Art in the Holy Land: From the Third Crusade to the Fall of Acre, 1187-1291, Cambridge 2005. • Folda J., Crusader Art: The Art of the Crusaders in the Holy Land, 1099-1291, Aldershot 2008. • Folda J., Crusader Manuscript Illumination at Saint-Jean d’Acre, 1275-1291, Princeton (NJ) 1976. • Folda J., The Art of the Crusaders in the Holy Land, 1098-1187, Cambridge 1995. • Georgopoulou M., ‘The Artistic World of the Crusaders and Oriental Christians in the Twelfth and Thirteenth Centu-ries’, Gesta 43/2 (2004), 115-128. • Georgopoulou Μ., ‘Private Residences in Venetian Candia (Thirteenth to Fifteenth Centuries)’, Θησαυρίσματα 30 (2000), 95-126. • Grossman Η.Ε., ‘Syncretism Made Concrete: The Case for a Hybrid Moreote Architecture in Post-Fourth Crusade Greece’, στο Archaeology in Architecture: Studies in Honor of Cecil L. Striker, επιμ. J.J. Emerick και D.M. Deli-yannis, Mainz 2005, 65-73. • Hirschbichler Μ., ‘The Crusader Paintings in the Frankish Gate at Nauplia, Greece: A Historical Construct in the Latin Principality of Morea’, Gesta 44 (2005), 13-30. • Jackson-Tal R.E. και Τal O., “Crusader Glass in Context: The Destruction of Arsur (Apollonia-Arsuf, Israel), April 1265”, Journal of Glass Studies 55 (2013), 85-100. • Joyner L., “Byzantine and Frankish cooking wares at Corinth, Greece: Changes in diet, style and raw material exploitation”, στο Α. Sinclair, E. Slater και J. Gowlett (επιμ.), Archaeological Sciences 1995, Οξφόρδη 1997, 82-87. • Joyner L., Cooking pots as indicators of cultural change. A petrographic study of Byzantine and Frankish cooking wares from Corinth, Hesperia 76 (2007), 183-227. Διαθέσιμo και στο http://www.ascsa.edu.gr/index.php/publications/hesp-open-access. • Karassava-Tsilingiri F., ‘Fifteenth-Century Hospitaller Architecture on Rhodes: Patrons and Master Ma-sons’ στο The Military Orders: Welfare and Warfare, επιμ. Helen Nicholson, Aldershot 1998, 259-266. • Kennedy H.,, Crusader Castles, Cambridge 1994. • Kitsiki-Panagopoulos Β., Cistercian and Mendicant Monasteries in Medieval Greece, Chicago 1979 (εξετάζει και μνημεία του ευρύτερου ‘ελληνόφωνου’ χώρου, όπως της Κύπρου και της Κρήτης). • Κόλλιας H., Η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου και το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, Αθήνα 20002. • Κόλλιας H.E., Η μνημειακή εκλεκτική ζωγραφική στη Ρόδο στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα, Αθήνα 2000. • Κόλλιας Η. και Μιχαηλίδου Μ., «Το μεσαιωνικό εργαστήριο επεξεργασίας ζάχαρης της Ρόδου», Τεχνογνωσία στη λατινοκρατούμενη Ελλάδα, Αθήνα 2000, 36-49. • Κόλλιας Η. και Μιχαηλίδου Μ., «Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις παραγωγής ζάχαρης κατά το Μεσαίωνα στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και τη Ρόδο», Αρχαιολογικά τεκμήρια βιοτεχνικών εγκαταστάσεων κατά τη βυζαντινή εποχή, 5ος-15ος αιώνας, Αθήνα 2004,11-26, 376. • Κόλλιας Η., «Το μεσαιωνικό εργαστήριο επεξεργασίας ζάχαρης της Ρόδου», Αρχαιολογία και Τέχνες 96 (2005), 38-45. Διαθέσιμο και στο http://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/96-4.pdf. • Kühnel B.,, Crusader Art of the Twelfth Century. A Geographical, an Historical or an Art Historical Notion?, Berlin 1994. • Lev-Tov J., “The influences of religion, social structure, and ethnicity on diet: An example from Frankish Corinth”, στο S.J. Vaughan και W.D.E. Coulson (επιμ.), Palaeodiet in the Aegean. Papers from a Colloquium Held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington D.C., Οξφόρδη 1999, 85-98. • Mahoney L., “The Frankish Icon: Art and Devotion in the Latin Kingdom of Jerusalem”, στο E. Lapina, A.J. Morris, S.A. Throop, L.J. Whatley (επιμ.), Crusades and Visual Culture, Farnham – Burlington VT 2015, 15-34. • Metcalf D.M., Coinage of the Crusades and the Latin East in the Ashmolean Museum Oxford, London 21995. • Μουτσόπουλος Ν., «Φραγκικές εκκλησίες στην Ελλάδα», Τεχνικά χρονικά 37 (1960), 13–33.\ • Μουτσόπουλος Ν., «Η Παναγία και ο Άγιος Νικόλαος της Ίσοβας», Τεχνικά χρονικά 33 (1956), 95-101. • Moutsopoulos N., “Le monastère franc de Notre-Dame d’Isova”, Bulletin de Correspondence Hellènique 80 (1956), 80-102. • Ορλάνδος A., «Η φραγκική εκκλησία της Στυμφαλίας», Mélanges Octave et Melpo Merlier, Αθήνα 1957, τομ. III, 99-118. • Ousterhout R., “Architecture and Cultural Identity in the Eastern Mediterranean”, στο Borgolte M. και Schneidmüller B. (επιμ.), Hybride Kulturen im mittelalterlichen Europa/ Hybrid Cultures in Medieval Europe, Βερολίνο 2010, 261-275. • Ousterhout R., "The French Connection? Construction of Vaults and Cultural Identity in Crusader Archi-tecture" στο D. Weiss (επιμ.), Frankish Culture at the End of the Crusades: France and the Holy Land, Βαλτιμόρη 2003, 77-94. • Ousterhout R., “Architecture as Relic and the Construction of Sanctity: The Stones of the Holy Sepul-chre”, Journal of the Society of Architectural Historians 62/1 (Μαρτ. 2003), 4-23. • Ousterhout R., "Rebuilding the Temple: Constantine Monomachus and the Holy Sepulchre”, Journal of the Society of Architectural Historians 48 (1989), 66-78. • Papadopoulou P., “Betwixt Greeks, Saracens and Crusaders: Lusignan Coinage and its Place in the Eastern Mediterranean (1192 – 1324)”, στο G. Grivaud (επιμ.), France de Chypre, 1192-1474 [= Cahiers du Centre des Études Chypriotes 43 (2013)], 473-492. • Politis K., “The sugar industry in the Ghawr aṣ-Ṣafī, Jordan”, Studies in the history and archaeology of Jor-dan 11 (2010), 467-480. • Pringle D., Churches, Castles and Landscape in the Frankish East, [Variorum Collected Studies], Farnham 2013. • Pringle D., Secular Buildings in the Crusader Kingdom of Jerusalem: An Archaeological Gazetteer, Cambridge 1997. • Pringle D., The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: A Corpus, 4 τ., Cambridge 1993-2009. • Raphael K. και Tepper Y., “The Archaeological Evidence from the Mamluk Siege of Arsuf”, Mamluk Studies Review 9 (2005), 85-100. • Sanders, G.D.R. ‘William of Moerbeke’s Church at Merbaka. The Use of Ancient Spolia to Make Personal and Politi-cal Statements’, Hesperia 84/3 (2015), 583-626. • Sanders G., Babesch Byvanck Lecture 2016: Recent Finds from Ancient Corinth: How Little Things Make Big Differ-ences, Γάνδη 2016. • Sheppard C.D., ‘Excavations at the Cathedral of Haghia Sophia, Andravida, Greece’, Gesta XXV (1986), 139-144. • Σολομίδου – Ιερωνυμίδου Μ., «Αρχαιολογικές έρευνες στους μεσαιωνικούς ζαχαρόμυλους Κολοσσίου και Επισκοπής και η παραγωγή ζάχαρης στην Κύπρο», Αρχαιολογικά τεκμήρια βιοτεχνικών εγκαταστάσεων κατά τη Βυζαντινή εποχή 5ος-15ος αιώνας, Αθήνα 2004, 303-325. • Stern E., “Pottery and Identity in the Latin Kingdom of Jerusalem: A Case Study of Acre and Western Galilee”, στο J. Vroom (επιμ.), Medieval and Post-Medieval Ceramics in the Eastern Mediterranean – Fact and Fiction, Turnhout 2015, 287-315. • Stern E.J., The Excavations at Lower Horbat Manot: A Medieval Sugar Production Site, Atiqot 42 (2001), 277-308. • Tal O., The Last Supper in Apollonia: The Final Days of the Crusader Castle in Herzliya, Tel Aviv 2011. Διαθέσιμο και στο http://archaeology.tau.ac.il/arch_files/info/Apollonia_EIM_Tal_to%20upload.pdf • Τανούλας T., ‘«Το πολυτιμότερο στολίδι του κόσμου» στο στέμμα της Αραγωνίας: η αθηναϊκή Ακρόπολη υπό καταλανική κυριαρχία (1311-1388)’, στο Η Καταλανο-αραγωνική κυριαρχία στον ελληνικό χώρο, Αθήνα 2012, 23-65. • Vroom J., “The Morea and Its Links with Southern Italy after AD 1204: ceramics and identity”, Archeologia Medie-vale 38 (2011), 409-430. • Weitzmann K., “Thirteenth Century Crusader Icons on Mount Sinai”, Art Bulletin 45 (1963), 179-203 (ανατύπ. στο Κ. Weitzmann, Studes in the Arts at Sinai, Princeton 1982, αρ. ΧΙ). • Weitzmann K., “Icon Painting in the Crusader Kingdom”, Dumbarton Oaks Papers 20 (1966), 49-83 (ανατύπ. στο Κ. Weitzmann, Studes in the Arts at Sinai, Princeton 1982, αρ. ΧΙΙ). • Weyl Carr A., Cyprus and the Devotional Arts of Byzantium in the Era of the Crusades, [Variorum Collected Studies], Aldershot 2005. • Weyl Carr A., ''The Mural Paintings of Abu Ghosh and the Patronage of Manuel Comnenus in the Holy Land'', στο J. Folda (επιμ.), Crusader Art in the Twelfth Century, Jerusalem 1982, 215-244. • Williams II C.K.,, “Frankish Corinth: An overview”, στο C.K. Williams II, N. Bookidis (επιμ.), Corinth, vol. XX: Corinth, The Centenary 1896-1996 , Princeton 2003, 423-434. • Wollesen J.T., Acre or Cyprus? A New Approach to Crusader Painting around 1300, [Ars et Scientia 5], Berlin 2013. • Χριστοφοράκη I., ‘Η τέχνη στην Κύπρο την εποχή του Μαχαιρά και του Βουστρώνιου’, στο Λεόντιος Μαχαιράς – Γεώργιος Βουστρώνιος: Δυο χρονικά της μεσαιωνικής Κύπρου, επιμ. Λουκία Λοΐζου-Χατζηγαβριήλ, Λευκωσία 1997, 87-96.
Τελευταία Επικαιροποίηση
19-09-2018