Ο Μίκης Θεοδωράκης και η θεωρία της συμπαντικής θεωρίας
| Τίτλος | Ο Μίκης Θεοδωράκης και η θεωρία της συμπαντικής θεωρίας / Mikis Theodorakis and the theory of Universal Harmony |
| Κωδικός | Φ406 |
| Σχολή | Φιλοσοφική |
| Τμήμα | Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής |
| Κύκλος / Επίπεδο | 1ος / Προπτυχιακό, 2ος / Μεταπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Χειμερινή/Εαρινή |
| Υπεύθυνος/η | Παναγιώτης Δόικος |
| Κοινό | Ναι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600014247 |
Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΠΣ Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής (2011-σήμερα)
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 63
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Φιλοσοφία | Υποχρεωτικό Κατ' Επιλ. Κατεύθυνσης | Χειμερινό/Εαρινό | - | 6 |
| Παιδαγωγική | Ελεύθερη Επιλογή | Χειμερινό/Εαρινό | - | 6 |
| Τίτλος | Ο Μίκης Θεοδωράκης και η θεωρία της συμπαντικής αρμονίας |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2019 – 2020 |
| Περίοδος Τάξης | Χειμερινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ |
|
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Ώρες Συνολικά | 39 |
| Class ID | 600148892
|
Πρόγραμμα Τάξης
| Κτίριο | Σχολείο Νέας Ελληνικής Γλώσσας |
| Όροφος | Υπόγειο 1 |
| Αίθουσα | ΑΙΘΟΥΣΑ 7 (108) |
| Ημερολόγιο | Δευτέρα 18:30 έως 21:00 |
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
- Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600148892
- Στον ιστοχώρο του Τμήματος:
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές
προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Γενικές Ικανότητες
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Φ406: Ο Μίκης Θεοδωράκης και η θεωρία της Συμπαντικής Αρμονίας
Ο μεγάλος έλληνας συνθέτης, διευρύνοντας τον ορίζοντα των πυθαγορείων, συνδέει το βίωμα της μουσικής σύνθεσης με την εμπειρία της έντασης ανάμεσα στην αρμονία του σύμπαντος και το χάος, κατά την οποία η περατή διάσταση του δημιουργού διεγείρεται από την παρουσία της απειρότητας. Το άπειρο δονείται μέσα στη μουσικότητα του ψυχισμού δίνοντας αισθητή μορφή στις κινήσεις των νοημάτων της αρμονίας, ο ήχος των οποίων εκδηλώνεται με έναν διττό τρόπο: αφενός ανταποκρίνεται στη δομή και την ποιότητα των συμπαντικών δονήσεων (των άστρων, των πλανητών και των γαλαξιών)· αφετέρου δίνει μουσική υπόσταση στην αχανή, συναρπαστική ζωή αυτών των δονήσεων, ακολουθώντας τον δημιουργικό οίστρο του συνθέτη. Εδώ εντοπίζουμε την κρίσιμη λειτουργία της αισθητοποίησης των νοημάτων στο εσωτερικό μιας στοχαστικής φαντασίας, η οποία νιώθει τους ήχους του μέλους, ενόσω μορφοποιεί τη ροή τους. Η κίνηση των αισθήσεων μέσα στη σκέψη και η δράση του νου μέσα στις εικόνες και το συναίσθημα του ρυθμού και της μελωδίας, διατρέχουν την ηχητική εμπειρία του σύμπαντος, μετουσιώνοντας τη δυσαρμονία του χάους (τα διάφωνα) σε αρμονία της εξύψωσης (τα σύμφωνα). Κατ’ αυτή τη διεργασία της μουσικής έμπνευσης τα ορθολογικά στοιχεία συχνά εκτρέπονται, με το να αντιστέκονται στην ορμή που τείνει να τα μετατρέψει σε ποιητικές δυνάμεις. Συμβαίνει όμως τότε να υπερβαίνονται από τον διονυσιακό παλμό ενός πάθους που τα εξαγνίζει, διαλύοντας το σκότος της κυριαρχικότητάς τους μέσα στην ευφορία του απολλώνειου βιώματος της ομορφιάς.
Ο Μίκης Θεοδωράκης εντοπίζει σε αυτή τη νίκη των ποιητικών δυνάμεων την επικράτηση του ενστίκτου της αρμονίας κατά την αναμέτρησή του με τη ροπή προς το χάος και την καταστροφικότητα: ο πνευματικός μας εαυτός, ο οποίος αποτελεί την πεμπτουσία της ύπαρξής μας, ενστερνίζεται νικηφόρα τα ιδανικά της δημιουργικότητας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης απελευθερώνοντας την ορμή τους μέσα στον υλικό κόσμο, έτσι ώστε να αποδυναμωθεί η κτηνώδης διάσταση του ανθρώπου – αυτή που σήμερα, με το να χειρίζεται κυριαρχικά την τεχνολογία, απειλεί όσο ποτέ με βαθιά υποδούλωση αλλά και με ουσιαστικό αφανισμό τη ζωή μας στον πλανήτη. Έτσι η συμπαντική αρμονία εκδηλώνει την έντονη πολιτική της διάσταση.
Ο Θεοδωράκης διερευνά σε βάθος τον υπαρξιακό τόνο αυτής ακριβώς της διάστασης, εξειδικεύοντάς τον στην περίπτωση της Ελλάδας. Η πολιτική εμπειρία, η αισθητική διαύγεια και ο διορατικός ψυχισμός του συνθέτη συλλαμβάνουν και αναλύουν μια ξεχωριστή πρόταση για την υπέρβαση της κρίσης στη χώρα μας, όπου πρωταγωνιστεί η διερεύνηση μιας θεμελιακής αντίφασης: εκείνης ανάμεσα στον εθνικό μηδενισμό, ο οποίος μας τρέπει στο χάος, και την τόλμη μιας στοχαστικής αυτοκατάφασης της ελληνικής πολιτισμικής συνείδησης, η οποία επιβεβαιώνει την αρμονία μιας εξύψωσης που μας ενώνει.
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Βιβλίο
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | |||||
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | |||||
| Σύνολο |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι φοιτητές εξετάζονται σχετικά με την κριτική τους ικανότητα ,τη δυνατότητα τους στη γραπτή έκφραση , την ανάπτυξη φιλοσοφικής συλλογιστικής και προπάντων τη Φιλοσοφική τους αυτενέργεια .
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Διαμορφωτική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Μίκης θεοδωράκης, Διάλογοι στο Λυκόφως, Αθήνα -Θεσσαλονίκη , ΙΑΝΟΣ
Μίκης Θεοδωράκης , Μονόλογοι στο Λυκαυγές Αθήνα -Θεσσαλονίκη ,ΙΑΝΟΣ
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Μίκης Θεοδωράκης, Μια ζωή δημιουργίας, προλογικό κείμενο [“Ο ραψωδός της μνήμης”] του Ανδρέα Μαράτου, Αθήνα, Εθνική – Η Πρώτη Ασφαλιστική, 2018.
Μίκης Θεοδωράκης, Κώστας Γουλιάμος, Στη διαλεκτική της αρμονίας, Αθήνα, Gutenberg, 2018.
Διονύσιος Α. Αναπολιτάνος, Εισαγωγή στη φιλοσοφία των μαθηματικών, Αθήνα, Νεφέλη, 1985.
Αναστασία Βούλγαρη, Μίκης Θεοδωράκης. Μονόλογοι, Διάλογοι και Το μονοπάτι προς το μέλλον. Συνοπτική παρουσίαση, Αθήνα 2017.
Παναγιώτης Δόικος, “Ο Μίκης Θεοδωράκης και η θεωρία της Συμπαντικής Αρμονίας”, στο Μίκης Θεοδωράκης, Πολιτισμός, κοινωνία, ελεύθερος χρόνος, τόμος Γ’, Αθήνα, Το Βήμα, 2019, σσ. 59-61.
Πορφύριος Ζαχαρόπουλος, Η ζωή του Πυθαγόρα, μετάφραση της Ζωής Σταυροπούλου, Αθήνα, Πύρινος Κόσμος, 1978.
Joscelyn Godwin, Harmonies of heaven and earth. The spiritual dimension of music from the antiquity to the avant-garde, London, Thames and Hudson, 1987.
Eduard Hanslick, Για το ωραίο στη μουσική, μετάφραση του Μάρκου Τσέτσου, Αθήνα, Εξάντας, 2003.
Χαν Ιναγιάτ, Ο μυστικισμός του ήχου, μετάφραση της Αναστασίας Νάνου-Τσάκαλη, Αθήνα, Πύρινος Κόσμος, 1992.
G. S. Kirk, J. E. Raven, M. Shofield, Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, μετάφραση του Δημοσθένη Κούρτοβικ, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 19902.
Γιάννης Κουγιουμουτζάκης (επιστημονική επιμέλεια), Συμπαντική αρμονία, μουσική και επιστήμη. Στον Μίκη Θεοδωράκη, Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2007.
P. Kucharski, Essai sur la doctrine pythagoricienne de la tétrade, Paris, PUF, 1952.
Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης, “ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΓΟΥΛΙΑΜΟΣ, Στη διαλεκτική της αρμονίας, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2018, σελ. 89”, Διά-ΛΟΓΟΣ, Επετηρίδα Φιλοσοφικής Έρευνας, Εκδόσεις Παπαζήση, τεύχος 8, 2018, σσ. 287-91.
Γεώργιος Π. Μαλούχος, Άξιος Εστί, Αθήνα, Τα Νέα, 2018, τόμος IV.
Jean-François, Mattéi, Pythagore el les pythagoriciens, Paris, PUF, 1993.
Björn Merker, “Η μουσική στα όρια του νου”, στο Γιάννης Κουγιουμουτζάκης (επιστημονική επιμέλεια), Συμπαντική αρμονία, μουσική και επιστήμη. Στον Μίκη Θεοδωράκη, ό.π., σσ. 102-19.
Friedrich Wilhelm Nietzsche, Η γέννηση της τραγωδίας, μετάφραση του Χρήστου Μαρσέλλου, Αθήνα, Εστία, 2016.
Πλάτων, Πολιτεία, πρόλογος του Ι. Γρυπάρη, εισαγωγή και μετάφραση του Ευάγγελου Παπανούτσου, Αθήνα.
Eduard Schuré, Les grands initiés, Paris, Librairie Académique Perrin, 1960.
Εδουάρδος Σιρέ, Οι μεγάλοι μύστες, μετάφραση του Αλέξανδρου Ζαγκούρογλου, Αθήνα, Αργοναύτης, 2014.
Νέστορ Ταίηλορ, Η αρμονία των πυθαγορείων, Αθήνα, Νεφέλη, 2000.
David Toop, Ωκεανός του ήχου: αιθέριες συνομιλίες, περιβαλλοντικοί ήχοι και φανταστικοί κόσμοι, μετάφραση του Τάσου Νικογιάννη, Αθήνα, Οξύ, 1998.
Μάρκος Τσέτσος, Η μουσική στη νεότερη φιλοσοφία: από τον Kant στον Adorno, Αθήνα, Νεφέλη, Αλεξάνδρεια, 2012.
Guy Wagner, “80 σκέψεις για τα 80ά γενέθλια του Μίκη”, στο Μίκης Θεοδωράκης. Ο άνθρωπος, ο δημιουργός, ο πολιτικός⸱ ο Κρητικός και ο Οικουμενικός. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου. Χανιά 29, 30 και 31 Ιουλίου 2005, Χανιά, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, 2005.
Τελευταία Επικαιροποίηση
01-12-2020
