Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Περιεχόμενο Μαθήματος
Η Λογική του Port-Royal, έργο των Antoine Arnauld και Pierre Nicole το οποίο δημοσιεύτηκε ανώνυμα στα γαλλικά υπό τον τίτλο L’art de penser το 1662 και μεταφράστηκε στα λατινικά ως Ars cogitandi το 1700, αποτελεί έργο κομβικό για την εξέλιξη και την ιστορία της λογικής κατά τους νεότερους χρόνους. Διαφοροποιούμενοι από τη σχολαστική και νεοσχολαστική αριστοτελική παράδοση, σύμφωνα με την οποία η λογική κορυφώνεται στον συλλογισμό (και δη στον αποδεικτικό συλλογισμό), οι δύο γάλλοι συγγραφείς, τρόφιμοι του αββαείου του Port-Royal στο Παρίσι, μεταφέρουν το κέντρο βάρους της λογικής από τον συλλογισμό (syllogisme, ratiocinatio) στην κρίση (jugement, iudicium), καθώς θεωρούν ότι τα λογικά σφάλματα συμβαίνουν πολύ συχνότερα κατά τη νοητική εργασία της κρίσης, η οποία προηγείται της νοητικής εργασίας του συλλογισμού. Καθώς πιστεύουν εντούτοις, σε συμφωνία με την σχολαστική παράδοση, ότι η κρίση αποτελεί σύνθεση ή διαίρεση προγενέστερων της κρίσης «εννοιών», οι Arnauld και Nicole επιχειρούν να θεμελιώσουν την ορθή κρίση στην «έννοια» ως «σαφή και ευκρινή ιδέα» (idea clara et distincta), εμπνεόμενοι από τη φιλοσοφία του René Descartes. Παρότι η δομή της Λογικής του Port-Royal προϋποθέτει τη διάκριση μεταξύ logica naturalis («φυσική λογική», η οποία σφάλλει) και logica artificialis («τεχνητή λογική», η οποία μπορεί να είναι αλάνθαστη), συγχέοντας έτσι γνωσιοθεωρία και λογική, αποτελεί έξοχο δείγμα της λογικής των νεότερων χρόνων, κατά τους οποίους η παραδοσιακή λογική ανανεώνεται με τη βοήθεια της καρτεσιανής γνωσιοθεωρίας. Ξεπεράστηκε οριστικά μόλις στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα χάρη στη μαθηματική λογική του Gottlob Frege και των Bertrand Russell και Alfred North Whitehead.
Λέξεις Κλειδιά
Λογική, Γνωσιοθεωρία, Port-Royal, Ντεκάρτ, Αριστοτέλης
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1) Σ. Κουσούλης, Η αριστοτέλεια συλλογιστική, Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 2002.
2) Christof Rapp, Εισαγωγή στον Αριστοτέλη, Αθήνα: Εκδόσεις Οκτώ, 2012.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
1) Αρνώ – Λανσελό, Γενική και λελογισμένη γραμματική του Πορ-Ρουαγιάλ, Αθήνα: Καστανιώτης, 1999.
2) René Descartes: Κανόνες για τον κατευθυσμό της γνωστικής δύναμης. Πρόλογος – εισαγωγή – μετάφραση: Θ. Πενολίδης, Αθήνα: Κράτερος, 2011.