Γλώσσα, λογική και ιστορία στη φιλοσοφία των Επιστημών
| Τίτλος | Γλώσσα, λογική και ιστορία στη φιλοσοφία των Επιστημών / Language,Logic and History in Philosophy of Sciences |
| Κωδικός | Φ436 |
| Σχολή | Φιλοσοφική |
| Τμήμα | Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής |
| Κύκλος / Επίπεδο | 1ος / Προπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Εαρινή |
| Υπεύθυνος/η | Δημήτριος Αθανασάκης |
| Κοινό | Ναι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600018159 |
Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΠΣ Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής (2011-σήμερα)
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 80
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Κορμός | Επιλογής | Χειμερινό/Εαρινό | - | 6 |
| Φιλοσοφία | Υποχρ. Κατ΄ Επιλογήν Κατεύθυνσης | Χειμερινό/Εαρινό | - | 6 |
| Τίτλος | Γλώσσα, λογική και ιστορία στη Φιλοσοφία των Επιστημών |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2019 – 2020 |
| Περίοδος Τάξης | Εαρινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ |
|
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Ώρες Συνολικά | 39 |
| Class ID | 600148910
|
Πρόγραμμα Τάξης
| Κτίριο | Σχολείο Νέας Ελληνικής Γλώσσας |
| Όροφος | Υπόγειο 1 |
| Αίθουσα | ΑΙΘΟΥΣΑ 7 (108) |
| Ημερολόγιο | Πέμπτη 18:30 έως 21:00 |
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
- Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600148910
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές
προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
- Αγγλικά (Εξέταση)
- Γαλλικά (Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν, να κατανοούν και να διακρίνουν τα βασικά ρεύματα της Φιλοσοφίας των Επιστημών και τις θεμελιώδεις φιλοσοφικές έννοιες και θέσεις μέσω των οποίων προσεγγίζεται φιλοσοφικά η επιστήμη και η επιστημονική μέθοδος.
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Λήψη αποφάσεων
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σχεδιασμός και διαχείριση έργων
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα επικεντρώνεται στη διερεύνηση των διαφορών μεταξύ της γλωσσικής, της λογικής και της ιστορικής προσέγγισης στη Φιλοσοφία των Επιστημών. Οι προφορικές παραδόσεις οργανώνονται με βάση τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:
1/ Η έννοια της Φιλοσοφίας των Επιστημών. Διάκριση μεταξύ Φιλοσοφίας των Επιστημών, Φιλοσοφίας της Επιστήμης και Επιστημολογίας.
2/ Η φιλοσοφική θεμελίωση και επεξεργασία της επιστημονικής μεθόδου από την πρώιμη Νεωτερικότητα (Κοπέρνικος, Γαλιλαίος, Ντεκάρτ) μέχρι τη νευτώνεια σύνθεση (Μαθηματικές αρχές της φυσικής φιλοσοφίας).
3/ Η συγκρότηση της Φιλοσοφίας των Επιστημών ως ιδιαίτερου κλάδου γνώσης τον 19ο αιώνα (Αύγουστος Κοντ).
4/ Η ανάπτυξη μιας εμπειριοκρατικής «φιλοσοφίας της επιστήμης» από τον Κύκλο της Βιέννης και η απόπειρα μετατροπής της φιλοσοφίας σε «εφαρμοσμένη λογική». Το κριτήριο του νοήματος και η «γλωσσική στροφή». Η διάκριση μεταξύ επιστήμης και μεταφυσικής. Τα θεωρητικά προβλήματα, η κρίση και η υπέρβαση του Λογικού Θετικισμού.
5/ Το κριτήριο διάκρισης μεταξύ επιστήμης και «ψευδοεπιστήμης» στην επιστημολογία του Popper.
6/ Η επιστημονική γνώση ως αποτέλεσμα ανταγωνιστικών «προγραμμάτων επιστημονικής έρευνας» (Λάκατος).
7/ Η ριζική αμφισβήτηση της επιστημονικής μεθόδου και η έννοια του «παραδείγματος». Η ιστορική και κοινωνιολογική προσέγγιση της επιστήμης και της επιστημονικής αλήθειας (Φεγεράμπεντ, Κουν).
8/ Η ανάπτυξη μιας «ηπειρωτικής» Φιλοσοφίας των Επιστημών, η οποία σφυρηλατεί τις κατηγορίες της σε συνάρτηση με την ιστορική εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης και της επιστημονικής εργασίας (Κοϋρέ, Μπασελάρ, Κανγκιλέμ).
9/ Αποτίμηση του ρόλου και της σημασίας του φιλοσοφικού στοχασμού και των φιλοσοφικών εννοιών στη νεώτερη και σύγχρονη επιστημονική σκέψη.
Λέξεις Κλειδιά
Φιλοσοφία των Επιστημών, Επιστημονική μέθοδος, Λογικός θετικισμός, Γλωσσική στροφή, Λογική, Νόημα, Επαγωγή, Επαλήθευση, Ιστορία των επιστημών, Παράδειγμα, Γαλλική επιστημολογία
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Πολυμεσικό υλικό
- Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Περιγραφή
Επικοινωνία μέσω διαδικτύου/Ανάρτηση ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού στο E-Learning του μαθήματος.
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 110 | 4,4 | ✓ | ✓ | |
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 40 | 1,6 | ✓ | ✓ | ✓ |
| Σύνολο | 150 | 6 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Τελική γραπτή εξέταση (εκτός των προβλεπόμενων από τον νόμο εξαιρέσεων).
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
- Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1. Dominique Lecourt, Η Φιλοσοφία των Επιστημών, πρόλογος στην ελληνική έκδοση – μετάφραση – επιστημονική επιμέλεια ελληνικής έκδοσης Δ. Αθανασάκης, Αθήνα: Σιδέρης, 2020 [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 86199275].
2. Alan F. Chalmers, Τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη;, μτφρ. Γ. Φουρτούνης, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2011 (1η έκδ., 1994) [Κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο: 548].
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Bowler P. J., Morus I. R., Η ιστορία της Νεότερης Επιστήμης. Μια επισκόπηση, μτφρ. Β. Σπυροπούλου, επιστ. επιμ. Θ. Αραμπατζής, Φ. Παπανελοπούλου, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 2014.
Butterfield H., Η καταγωγή της σύγχρονης επιστήμης (1300-1800), μτφρ. Ι Αρζόγλου, Α. Χριστοδουλίδης, Αθήνα, Μ.Ι.Ε.Τ., 2010.
Cohen B. I., Η γέννηση μιας νέας φυσικής, μτφρ. Μ. Καρτσωνάκης, επιμ. Ν. Αποστολόπουλος, Ι. Παπαδόγγονας, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 2017.
Gillispie C. C., Στην κόψη της αλήθειας: η εξέλιξη των επιστημονικών ιδεών από τον Γαλιλαίο ως τον Einstein, μτφρ. Δ. Κούρτοβικ, Αθήνα, Μ.Ι.Ε.Τ., 1986.
Grant E., Οι φυσικές επιστήμες τον Μεσαίωνα, μτφρ. Ζ. Σαρίκας, επιστ. επιμ. Β. Κάλφας, Π. Δήτσας, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 2013.
Hankins T., Επιστήμη και Διαφωτισμός, μτφρ. Γ. Γκουνταρούλης, επιστ. επιμ. Κ. Γαβρόγλου, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 1998.
Κοϋρέ Α., Από τον κλειστό κόσμο στο άπειρο σύμπαν, Αθήνα, Ευρύαλος, 1989.
Kraft V., Ο Κύκλος της Βιέννης και η γένεση του Νεοθετικισμού (Σλικ, Βιτγκενστάιν, Κάρναπ, Πόππερ), μτφρ. Γ. Μανακού, Αθήνα, Γνώση, 1986.
Kuhn T. S., Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων, μτφρ. Γ. Γεωργακόπουλος, Β. Κάλφας, εισαγωγή - επιμέλεια, Β. Κάλφας, Θεσσαλονίκη, Σύγχρονα Θέματα, 1981· 2η έκδ., 1987.
Ladyman J., Τι είναι η Φιλοσοφία της Επιστήμης, μτφρ. Γ. Μαραγκός, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 2015.
Lloyd G. E. R., Αρχαία ελληνική επιστήμη, μτφρ. Π. Καρλέτσα, επιστ. επιμ. Γιάννης Χριστιανίδης, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 2014.
Macherey P., Κοντ: Η φιλοσοφία και οι επιστήμες, μτφρ. Δ. Αθανασάκης, Αθήνα, Πατάκης, 2002.
―, Από τον Κανγκιλέμ στον Φουκώ. Η δύναμη των κανόνων, μτφρ. Τ. Μπέτζελος, Αθήνα, Πλέθρον, 2010.
Μπαλτάς Α., Στεργιόπουλος Κ. (επιμ. - εισαγ.), Φιλοσοφία και επιστήμες στον εικοστό αιώνα, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 2013.
Στείρης Γ., Φιλοσοφία και Κόσμος. Κοσμολογικές αντιλήψεις κατά τους Μέσους Χρόνους και την Αναγέννηση, Αθήνα, Καρδαμίτσας, 2010.
Westfall R. S., Η συγκρότηση της σύγχρονης επιστήμης. Μηχανισμοί και μηχανικοί, μτφρ. Κ. Ζήση, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 2013.
Laugier S., Wagner P. (dir.), Philosophie des sciences, Paris, Vrin, 2004, 2 vol. (Vol. I: Expériences, théories et méthodes. Vol. II: Naturalismes et réalismes).
Wagner P. (dir.), Les philosophes et la science, Paris, Gallimard, 2002.
Τελευταία Επικαιροποίηση
01-12-2020
