Θεωρία και μεθοδολογία μελέτης της θρησκείας στον αρχαίο και σύγχρονο κόσμο

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΘεωρία και μεθοδολογία μελέτης της θρησκείας στον αρχαίο και σύγχρονο κόσμο / Theory and methodology in the study of religion(s) of the ancient and current world
Κωδικός208
ΣχολήΘεολογική
ΤμήμαΘεολογίας
Κύκλος / Επίπεδο1ος / Προπτυχιακό, 2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΕαρινή
Υπεύθυνος/ηΝικόλαος παναγιώτης Ρουμπέκας
ΚοινόΌχι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID60005501

Πρόγραμμα Σπουδών: Αναμορφωμένο ΠΠΣ Τμήματος Θεολογίας (2023-2024)

Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 73
ΚατεύθυνσηΤύπος ΠαρακολούθησηςΕξάμηνοΈτοςECTS
ΚΟΡΜΟΣΥποχρεωτικό215

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΘεωρία και μεθοδολογία μελέτης της θρησκείας στον αρχαίο και σύγχρονο κόσμο
Ακαδημαϊκό Έτος2019 – 2020
Περίοδος ΤάξηςΕαρινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία4
Class ID
600151309
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
  • Γενικών Γνώσεων
  • Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
  • Αγγλικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Οι φοιτητές που περάτωσαν με επιτυχία το μάθημα είναι σε θέση: να αντιλαμβάνονται το αντικείμενο της μελέτης της θρησκείας ως μια ενδιαφέρουσα όψη ενός περίπλοκου ανθρώπινου κόσμου κοινωνικής συμπεριφοράς, να διακρίνουν εκείνες τις ανθρώπινες συμπεριφορές τις οποίες και θεωρούν ως θρησκευτικές, να προσεγγίζουν κριτικά τις θρησκείες του αρχαίου και του σύγχρονου κόσμου, να αξιολογούν το πως και το γιατί ένας θεσμός, μια κίνηση ή μια ομάδα καταλήγουν να θεωρούνται θρησκεία, να εντάσσουν δομικά την κατηγορία «θρησκεία» στο ευρύτερο πολύπλοκο σύστημα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Γενικές Ικανότητες
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
  • Αυτόνομη εργασία
  • Ομαδική εργασία
  • Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
  • Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Α. Εξετάζεται η γενικότερη προβληματική γύρω από το «τι είναι η μελέτη της θρησκείας». Πρόκειται για την επιστημονική έρευνα της ανθρώπινης πολιτιστικής όψης και των πρακτικών της. Η όψη αυτή είναι ταυτόσημη με τους σκοπούς της μελέτης μας και με τους ορισμούς που επιλέγουμε για χρήση, ορισμούς κατάλληλους για τους σκοπούς και τις αναζητήσεις μας. Ό,τι μας ενώνει σε αυτή τη συλλογική ομάδα, η οποία προσδιορίζεται με την αντωνυμία «δικό μας», δεν είναι μόνο οι κοινές αναζητήσεις, τα κοινά εργαλεία και η συμφωνία σε καθιερωμένες αποδείξεις και επιχειρηματολογία, αλλά επίσης το θεσμικό όργανο το οποίο μας ενώνει ως ομάδα και στο οποίο συνεισφέρει το έργο μας. Το όργανο αυτό είναι το δημόσιο πανεπιστήμιο, ένας θεσμός που καταλήγει σε ό,τι αποτελεί ακαδημαϊκή μελέτη της θρησκείας. Έτσι ίσως μπορούμε να καταλήξουμε αναθεωρώντας το αρχικό μας ερώτημα στο «τι είναι η μελέτη της θρησκείας;» Η ερώτηση αυτή μπορεί να βρει άριστη απάντηση αν πρώτα αναρωτηθούμε «πού ασκείται η μελέτη της θρησκείας, από ποιους και με ποιους σκοπούς;» Η απάντηση, εξαρτώμενη από τη συνάφεια των πραγμάτων και τα ενδιαφέροντα του καθενός, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ διαφορετικά συμπεράσματα σε διάφορους λαούς. Ένα άλλο σημείο που μας απασχολεί είναι η ταξινόμηση των θρησκειών. Πως μπορούμε να τις ταξινομήσουμε και πως μπορούμε να τις μελετήσουμε; Απάντηση στα ερωτήματα αυτά δίνει το έργο του ερευνητή της θρησκείας. Β. Υπήρξε ποτέ αυτό που αποκαλούμε ελληνική θρησκεία; Μπορεί η ερώτηση να είναι περιττή αλλά πρέπει να γίνει εξαρχής απολύτως σαφές ότι ελληνική θρησκεία ως μονολιθική ολότητα δεν υπήρξε ποτέ. Όταν η Ελλάδα αναδύθηκε από το σκοτάδι του παρελθόντος γύρω στα 800 π.Χ. αναπτύχθηκαν διάφορες κοινότητες - πόλεις. Κάθε πόλη είχε το δικό της πάνθεο στο οποίο ορισμένοι θεοί ήταν σπουδαιότεροι από τους άλλους και ορισμένοι θεοί δεν λατρεύτηκαν ποτέ. Κάθε πόλη είχε τη μυθολογία της, το θρησκευτικό της ημερολόγιο, τις θρησκευτικές της γιορτές. Σχετικά θέματα που εξετάζονται στο μάθημα: - η έννοια του πολυθεϊσμού, της ευσέβειας και του βεβήλου, - οι εκπρόσωποι του «ιερού» - ο ρόλος του φύλου και κυρίως της γυναίκας - εναλλακτικές) μορφές ελληνικής ευσέβειας: μυστικές (Θεσμοφόρια - λατρεία του Διονύσου και μυστηριακές (Ελευσίνια μυστήρια), «ορφικός βίος».
Λέξεις Κλειδιά
A. Επιστημονική Μελέτη της θρησκείας, Θρησκεία, Ορισμός, Ταξινόμηση, Σύγκριση, Ιερό, Μύθος, Τελετή, "αυτόνομη" μελέτη της θρησκείας, Φαινομενολογία της Θρησκείας, Ιστορία Θρησκειών.
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Διαφάνειες
  • Πολυμεσικό υλικό
  • Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Περιγραφή
Xρήση Powerpoints κατά τη διάρκεια μαθημάτων . Συνεργασία μέσω E-Mails.
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις522,1
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων602,4
Συγγραφή εργασίας / εργασιών120,5
Εξετάσεις20,1
Σύνολο1265,0
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι εξετάσεις είναι γραπτές ή προφορικές ή σε μορφή εργασιών. Ο βαθμός συμμετοχής των φοιτητών στην τάξη συνυπολογίζεται στην τελική αξιολόγησή τους.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής (Συμπερασματική)
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης (Συμπερασματική)
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Συμπερασματική)
  • Γραπτή Εργασία (Συμπερασματική)
  • Προφορική Εξέταση (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1α. Π. Παχής, Δήμητρος Δωρεαί. Θρησκεία,Εύρεση, Οικονομία στην Αρχαία Ελλάδα, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, 2018. 1β. Σημειώσεις
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
A. 1. M. C. Taylor (ed.), 1998. Critical Terms for Religious Studies, Chicago-London:The University of Chicago Press. 2. W. Braun - R. McCutcheon (επιμ.), 2003. Εγχειρίδιο Θρησκειολογίας (μετ. Δ. Ξυγαλατάς. Επιμ. Π. Παχής), Θεσσαλονίκη: εκδόσεις Bάνιας. 3. P. Antes- A. W. Geertz- R. R. Warne (eds.), 2004. New Approaches to the Study of Religion, vols I-II, Berlin-New York: Walter de Gruyter. 4. J. Z. Smith, 2004. Relating Religion. Essays in the Study of Religion, Chicago-London: The University of Chicago Press. 5. J. R. Hinnells (ed.), 2005. The Routledge Companion to the Study of Religion, London-New York: Routledge. 6. W. Braun-R. McCutcheon (eds.), 2008. Introducing Religion. Essays in Honor of J. Z. Smith, London-Oakville:Equinox. B. 1. M. P. Nilsson, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής θρησκείας ( μετ. Αικ. Παπαθωμοπούλου, προλεγόμενα Δ. Σταθόπουλου), Αθήνα 1977. 2. ----------------, Ελληνική λαϊκή θρησκεία (μετ. Ι. Θ. Κακριδή), Αθήνα 1979. 3. Ν. Παπαχατζής, «Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα», Αθήνα 1987. 4. W. Poetscher, «Ελληνική θρησκεία», Ευάγγ. Ρούσσος (επιμ.), Οι Θρησκείες (Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 12), Αθήνα 1992, σελ. 146-155. 5. Ν. Παπαχατζής, «Ελληνική επίσημη και λαϊκή θρησκεία», Ευάγγ. Ρούσσος (επιμ.), Οι Θρησκείες ό.π., σελ. 155 – 160. 6. W. Burkert, Αρχαία ελληνική θρησκεία, Αρχαϊκή και κλασική εποχή (μετ. Ν.Π.Μπεζεντάκος – Αφρ. Αβαγιανού, φιλολογ. επιμ. Ν.Π.Μπεζεντάκος), Αθήνα 1993. 7. L. Bruit Zaidman – P Schmitt Pantel, Η θρησκεία στις ελληνικές πόλεις της κλασικής εποχής (μετ. Κ. Μπούρας, επιμ. Μ. Τριανταφύλλου), Αθήνα 2002. 8. J. P. Vernant, Μύθος και θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα (μετ. Μ.Ι. Γιόση), Αθήνα 2000. 9. ----------------, Ανάμεσα στο μύθο και την πολιτική (μετ. Μ.Ι. Γιόση), Αθήνα 2000. 10. ----------------, Μύθος και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα (μετ. Κ. Αλεξοπούλου -Σπ. Γεωργακόπουλος), Αθήνα 2003. 11. R. Seaford, Ανταπόδοση και τελετουργία. Ο Όμηρος και η τραγωδία στην αναπτυσσόμενη πόλη-κράτος (μετ. Β. Λιάπης), Αθήνα 2004. 12. Chr. Sourvinou-Inwood, “What is Polis Religion”, in: O. Murray-S. Price(eds), The Greek City from Homer to Alexander, Oxford 1998 (reprint), pp. 295 – 322. 13. R. Buxton (ed), Oxford Readings in Greek Religion, Oxford 2000. 14. G. Casadio, “How to write a Survey of Greek Religion from the point of view of the Comparative Study of Religion”, in : L. H. Martin – P. Pachis (eds), Theoritical Frameworks for the Study of Greco–Roman Religions, Thessaloniki 2003, pp.53-56. 15. Simon Price, Religion of the Ancient Greeks (Key themes in Ancient History), Cambridge 1999. 16. R. Parker, Miasma. Pollution and Purification in Early Greek Religion,Oxford 1983. 17. -----------, Athenian Religion. A History, Oxford 1996. 18. ----------, Polytheism and Society at Athens, Oxford 2005. 19. ----------, On Greek Religiοn, Ithaca-London:Cornell University Press, 2011. 20. D. B. Dodd – Chr. Faraone (eds), Initiations in Ancient Greek Rituals and Narratives, London – New York, 2003. 21. D. Odgen (ed.), A Companion to Greek Religion (Blackwell Companions to the Ancient World), Malden ,MA-Oxford:Blackwell, 2007.
Τελευταία Επικαιροποίηση
11-05-2020