Θεοδικία και το πρόβλημα του κακού

Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων

Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.

Μετά την ολοκλήρωση των διαλέξεων οιφοιτητές θα είναι σε θέση να: α) ταξινομούν μεθοδολογικά υλικό σύγχρονης βιβλιογραφίας. β) συγκρίνουν σχέσεις διαφόρων φιλοσοφικών απόψεων που εκφράζονται σχετικά με την κατανόηση ενός ερωτήματος που γίνεται θεολογικό ερώτημα. γ) διακρίνουν ειδικά ζητήματα συγκεκριμένων δυτικών θεολόγων και να διαλέγονται με τη σκέψη του, έχοντας στοιχεία με τις αρχές της ορθόδοξης θεολογίας.

Η ύπαρξη του κακού στον κόσμο δημιουργεί προβληματισμό στον άνθρωπο και σκεπτικισμό σε σχέση με τη θέση του στον κόσμο, αλλά και τη «δύναμη» του του Θεού. Στη θέα ή, ακόμη περισσότερο, στη βίωση του κακού δεν μπορεί ο άνθρωπος να μη λυγίζει και να μην προβληματίζεται γύρω απ' αυτό το ερώτημα, που καταλήγει σε ορισμένες θεολογικές παραδόσεις να είναι θεοδικιακό. Μ' αυτό το πάντα συνυφασμένο, εντέλει, με την ανθρωπότητα θέμα καταπιάνεται το μάθημα, για να γίνει αφορμή για δημιουργικό διάλογο και γόνιμο προβληματισμό. Στο πλαίσιο αυτής της θεοδικιακής προβληματικής στη γερμανόφωνη βιβλιογραφία, η οποία προκλήθηκε μάλιστα για θεολογικό λόγο από θηριωδία του Άουσβιτς, εκφράστηκε θεολογικά ο δυτικός θεολόγος Metz, ο οποίος γίνεται αντικείμενο αναφοράς εντός του πλαισίου του μαθήματος, έχοντας δώσει πρώτα στοιχεία περί της σύγχρονης προβληματικής γύρω από το πρόβλημα του κακού. Ο δυτικός αυτός θεολόγος –όντας και ο ίδιος θεολόγος μετά το Άουσβιτς– πασχίζει να βρει τρόπο να μιλήσει για τον Θεό μπροστά σε έναν κόσμο που πάσχει. Πρόκειται δηλαδή για μια αναζήτηση του ίδιου του Θεού μέσα από το ζήτημα της θεοδικίας, που γίνεται ωστόσο, ως μη όφειλε, περί Θεού ουτοπολογία. Η εξορία του Θεού από τον κόσμο είναι, όμως, λόγος αντιευαγγελικός. Γνωρίζοντας οτι «αἱ ἀλώπεκες φωλεούς ἔχουσιν καί τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις, ὁ δέ υἱός τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τήν κεφαλήν κλίνῃ» (Μτθ. 8,20), γίνεται λόγος για τον ά-χωρο (ου-τοπικό) και ά-χρονο που γίνεται έν-χωρος και έν-χρονος, για να σώσει το πλάσμα του, το οποίο, όμως, κατορθώνει στην απέραντη περιχωρητική σάρκα του Λόγου να (αυτο)εξορίζεται και να βιώνει το τραγικό οντολογικό αδιέξοδο που αυτή η διάσπαση προκαλεί. Αρνείται έτσι ο άνθρωπος στον Λόγο το «σωματικό χῶρο νά χωρέσει κάθε λεπτομέρεια τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, νά χωρέσει κάπου θεϊκά ὁ πόνος της αὐτή τή μεγάλη λεπτομέρεια». Αλλά και κάθε ουτοπική προσπάθεια, όπως τεχνική (τεχνολογική), κοινωνική, πολιτική είναι καταδικασμένη να αποτύχει, αφού ειδωλοποιεί το κτιστό, κλείνοντας τα μάτια στην εν-τοπική κλήση του ακτίστου Δημιουργού, που καλεί σε συνάντηση μαζί του στην όντως εντοπική ουτοπία. Αυτή η παραδοξότροπα οικουμενική ουτοπία του Λόγου είναι η βάση που διατρέχει το πλαίσιο του μαθήματος, θέλοντας να γίνει καταφανής ο χώρος πάνω στον οποίο μπορεί να εκτυλιχθεί γόνιμος διάλογος και λόγος σωτηριολογικής θεολογίας.

Θεοδικία, Σκεπτικισμό, Σωτηριολογικής Θεολογίας

17-05-2020