ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού

Μαθησιακά αποτελέσματα του Διακλαδικού Σεμιναρίου: • Κριτική γνώση των πολυεπίπεδων σχέσεων μεταξύ κράτους και θρησκευμάτων, όπως αυτές διαμορφώνονται σε συνταγματικό και γενικότερα θεσμικό επίπεδο, στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Μέσα από την αναλυτική προσέγγιση της σχετικής νομολογίας, οι φοιτητές, μετά την επιτυχή παρακολούθηση του κύκλου των σεμιναρίων, θα είναι σε θέση να υποστηρίζουν είτε δικαστηριακά είτε στο πλαίσιο δημόσιων/ιδιωτικών διαλόγων, λύσεις θεωρητικά άρτιες αλλά και πρακτικά βιώσιμες για την ομαλή λειτουργία των ευαίσθητων αυτών σχέσεων σε παράλληλη σχέση με την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. • Εμβάθυνση στη σημασία που έχει το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας - ως ένα απο τα ιστορικά πρώτα αλλά και διαχρονικά πάντοτε επίκαιρα ανθρώπινα δικαιώματα - για τη θρησκευτική ειρήνη των σύγχρονων κοινωνιών και τη συμβίωση των πολιτών με πνεύμα ανοχής και σεβασμού της θρησκευτικής ετερότητας αλλά και των διάφορων θρησκευτικών/πολιτισμικών παραδόσεων. • Μελέτη από συνταγματική πλευρά ιστορικών δικών με αντικείμενο την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας που απασχόλησαν με αμφιλεγόμενο τρόπο την ελληνική κοινωνία [δίκες Θεόφιλου Καΐρη, προτεσταντών μισσιοναρίων, "Σχολή Χίλλ Αθηνών", Ιωνά Κίνγκ – διώξεις και αφορισμός Εμμανουή Ροΐδη, Ανδρέα Λασκαράτου - υποθέσεις Ευαγγελικών (1901) και Νίκου Καζαντζάκη] ή οδήγησαν σε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων [cases: Κοκκινάκης (1993), Μονές (1994, 1997), Μανουσάκης (1996), Ευστρατίου (1996), Βαλσάμης (1996), Καθολική Εκκλησία ‘Παναγία των Χανίων’ (1997)]. • Κατανόηση της βαθειάς πολιτικής σημασίας που ενέχει το "ιερό", ιδίως στις ακραίες μορφές των ποικοιλώνυμων σύγχρονων φονταμενταλισμών. Συνειδητοποίηση της ανάγκης για συνταγματική/νομοθετική καταπολέμηση των αντικοινωνικών/αντιδημοκρατικών θρησκευτικών κινημάτων. • Δημιουργική αντίληψη του θρησκευτικού φαινομένου, μέσα από τη διαλεκτική σύνθεση των αντίθετων απόψεων, ιδίως στο χώρο της θρησκευτικής εκπαίδευσης. • Ευαισθητοποίηση στην εφαρμογή νομικών λύσεων για περισσότερη θρησκευτική ισότητα, ιδίως σε θέματα οικονομικής και φορολογικής μεταχείρισης των θρησκευμάτων. Ουδετερότητα του κράτους ως προς τη χρηματοδοτική υποστήριξη των θρησκευμάτων και την προστασία της περιουσίας τους. • Νομική ορθολογική ρύθμιση εκφάνσεων του θρησκευτικού φαινομένου, ως ιδιαίτερα ευάλωτου σε ανορθολογικές αντιλήψεις/προκαταλήψεις. Οργάνωση της νομικής προσωπικότητας των θρησκευτικών οργανισμών και κρατική εποπτεία στα θρησκευτικά/εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα. • Εμβάθυνση στην εξελικτική προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας στη νεοελληνική έννομη τάξη, ιδίως με επίδραση της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και της εφαρμογής των διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.

▪ Συμμετέχοντες Τομείς: 4 Διδάσκοντες: ▪ Κώστας Παπαγεωργίου, Επίκουρος Καθηγητής Εκκλησιαστικού Δικαίου (Συντονιστής) ▪ Νικόλαος Μπιτζιλέκης, Καθηγητής Ποινικού Δικαίου ▪ Λίνα Παπαδοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ▪ Ελένη Ζερβογιάννη, Λέκτορας Αστικού Δικαίου Εβδομάδα Πρώτη [Διδάσκοντες: Κ. Παπαγεωργίου / Λ. Παπαδοπούλου] ▪ Ελευθερία της σκέψης, συνείδησης και θρησκείας (9 ΕΣΔΑ) ▪ Προστατευόμενες εκδηλώσεις του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας στον κατάλογο των ανθρώπινων δικαιωμάτων ▪ Ιστορική γένεση και εξελικτική διαμόρφωση του περιεχομένου και της προστασίας του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας: Αρχαίοι – Μέσοι – Νεότεροι Χρόνοι (: θρησκευτικοί πόλεμοι κατά το μεσαίωνα, Μεταρρύθμιση και Αντι-Μεταρρύθμιση, Συνθήκη της Αυγούστας, Διαφωτισμός και αντιθρησκευτικά/αντικληρικαλιστικά ιδεολογικά ρεύματα) ▪ Συστήματα οικουμενικής προστασίας [Χάρτης Ηνωμένων Εθνών (1945) - Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) – Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (1966) – Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (1966) - Διακηρύξεις της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την εξάλειψη όλων των μορφών μισαλλοδοξίας και διακρίσεων που βασίζονται στη θρησκεία ή την πεποίθηση (1981) και περί των μειονοτήτων (1992)]. ▪ Συστήματα περιφερειακής προστασίας: Ευρώπη [ΕΣΔΑ (1950) - Τελική Πράξη του Ελσίνκι (1975) - Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000) - Συνθήκες του Άμστερνταμ (1999) και της Λισαβόνας (2007)] - Αμερική – Αφρική (κ.ο.κ.) Εβδομάδα Δεύτερη [Διδάσκων: Κ. Παπαγεωργίου] ▪ Ελευθερία της συνείδησης και θρησκευτική ελευθερία στην Ελλάδα του 19ου & 20ού αιώνα: προϊσχύσαντα συνταγματικά κείμενα και δημόσιες υποθέσεις ▪ Νεοελληνικός Διαφωτισμός και θρησκευτική ελευθερία/ελευθερία της συνείδησης ▪ Τοπικά Πολιτεύματα του Αγώνα – Πρώτα ελληνικά Συντάγματα και θρησκευτική ελευθερία/ελευθερία της συνείδησης. ▪ Δημόσια ζητήματα και δικαστικές υποθέσεις με αντικείμενο τη θρησκευτική ελευθερία και ελευθερία της συνείδησης: δίκη Θεόφιλου Καΐρη και Ν. Σαρίπολος – Σχολή Χίλλ Αθηνών – δίκη Ιωνά Κίνγκ – Εμμανουήλ Ροΐδης και ‘Πάπισσα Ιωάννα’ – Αφορισμός Ανδρέα Λασκαράτου (‘Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς’) – Ευαγγελικά (1901) – Νίκος Καζαντζάκης κ.λπ.) Εβδομάδα Τρίτη [Διδάσκουσα: Λ. Παπαδοπούλου] ▪ Ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης (forum internum) και ελευθερία της λατρείας (forum externum). ▪ Άρθ. 9 ΕΣΔΑ και άρθ. 13 Συντ: συστηματική σχέση / ερμηνευτική ανάλυση [Ελληνικές υποθέσεις ενώπιον του ΕΔΔΑ: Κοκκινάκης (1993), Μονές (1994, 1997), Μανουσάκης (1996), Ευστρατίου (1996), Βαλσάμης (1996), Καθολική Εκκλησία ‘Παναγία των Χανίων’ (1997) κ.ά. ▪ Νομολογιακά πορίσματα. Εβδομάδα Τέταρτη [Διδάσκοντες: Κ. Παπαγεωργίου / Λ. Παπαδοπούλου] ▪ Συνταγματικό καθεστώς των θρησκευμάτων ▪ ‘Επικρατούσα’, ‘γνωστή’ και ‘αναγνωρισμένη’ θρησκεία σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση ▪ Περιορισμοί της θρησκευτικής ελευθερίας από την ύπαρξη ‘κρατικών’ ή ‘εθνικών’ εκκλησιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση Εβδομάδα Πέμπτη [Διδάσκοντες: Κ. Παπαγεωργίου / Λ. Παπαδοπούλου] ▪ Θρησκεία και Ισότητα ▪ Ίση μεταχείριση των πολιτών και απόλαυση των διάφορων ατομικών, πολιτικών, αστικών, φορολογικών ή άλλων δικαιωμάτων ανεξάρτητα από τις όποιες θρησκευτικές απόψεις του ατόμου ή την ένταξή του σε ορισμένη θρησκευτική κοινότητα. ▪ Δικαίωμα ίσης πρόσβασης σε δημόσιες θέσεις ‘η ‘λειτουργίες’, πέρα από τις όποιες θρησκευτικές πεποιθήσεις. ▪ Το ζήτημα του θρησκευτικού όρκου [υποθέσεις Αλεξανδρίδης (21-2-2008) και Δημητράς κατά Ελλάδας (8-1-2013)]. Εβδομάδα Έκτη [Διδάσκων: Κ. Παπαγεωργίου] ▪ Αυτοδιοίκηση των Θρησκευμάτων (Religious Autonomy) - Ισχύς εσωτερικών θρησκευτικών δικαίων. ▪ Ίδρυση και λειτουργία νομικών προσώπων θρησκευτικών σκοπών ▪ Κανονιστική οργάνωση και λειτουργία των μειονοτικών θρησκευμάτων στην ελληνική Επικράτεια. ▪ Χριστιανικές εκκλησίες/ομολογίες - Ισραηλιτικές Κοινότητες – Μουσουλμανική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης και της Δωδεκανήσου. Ζητήματα εφαρμογής νομοθετικών εξουσιοδοτήσεων στο χώρο των θρησκευμάτων (43 § 2 Συντ.). ▪ Υπόθεση ‘Καθολική Εκκλησία ‘Παναγία των Χανίων’ κατά Ελλάδας (ΕυρΔΑΔ απόφαση της 16-12-1997) Εβδομάδα Έβδομη [Διδάσκουσες: Λ. Παπαδοπούλου / Λ. Ζερβογιάννη] ▪ Το νομικό καθεστώς του Ισλάμ στην ελληνική έννομη τάξη – Το ζήτημα της εφαρμογής της ‘σαρία’ ▪ Το νομικό πλαίσιο λειτουργίας της μουσουλμανικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη ▪ Οι μουσουλμάνοι θρησκευτικοί λειτουργοί: νομικό καθεστώς και αρμοδιότητες ▪ Η εφαρμογή της ‘σαρία’ στην Ελλάδα: ζητήματα συνταγματικότητας και προσβολής ανθρώπινων δικαιωμάτων Εβδομάδα Όγδοη [Διδάσκουσες: Λ. Παπαδοπούλου / Λ. Ζερβογιάννη] ▪ Θρησκεία και Ανήλικοι ▪ Θρησκευτική εκπαίδευση και γονεϊκή επιμέλεια του προσώπου του ανήλικου τέκνου (λ.χ. 1534 ΑΚ) ▪ Ίδρυση εκπαιδευτηρίων με θρησκευτικούς σκοπούς. ▪ Πλουραλισμός στη μέση εκπαίδευση ▪ Το ζήτημα των θρησκευτικών συμβόλων στη νομολογία του ΕΔΔΑ Εβδομάδα Ένατη [Διδάσκων: Ν. Μπιτζιλέκης] ▪ Ποινική προστασία της θρησκευτικής ειρήνης και του θρησκευτικού συναισθήματος των πολιτών ▪ Κακόβουλη βλασφημία ▪ Καθύβριση θρησκευμάτων ▪ Διατάραξη ή παρακώλυση θρησκευτικών συναθροίσεων ▪ Αντιποίηση υπηρεσίας ή στολής θρησκευτικού λειτουργού ▪ Ποινική προστασία πράγματος αφιερωμένου στη θεία λατρεία Εβδομάδα Δέκατη [Διδάσκοντες: Ν. Μπιτζιλέκης / Λ. Παπαδοπούλου] ▪ Προσηλυτισμός – Αντιρρησίες συνείδησης ▪ Το ζήτημα της ποινικοποίησης του προσηλυτισμού [υπόθεση ΕΔΔΑ Κοκκινάκης κατά Ελλάδας (25-5-1993)]. ▪ Αντιρρησίες συνείδησης και εναλλακτική θητεία Εβδομάδα Ενδέκατη [Διδάσκων: Κ. Παπαγεωργίου] ▪ Το νομικό καθεστώς των θρησκευτικών λειτουργών ▪ Θρησκευτικοί λειτουργοί των ‘γνωστών θρησκευμάτων’: αστική, φορολογική και δημοσιονομική μεταχείριση ▪ Υπηρεσιακό και μισθολογικό καθεστώς Εβδομάδα Δωδέκατη [Διδάσκοντες: Ν. Μπιτζιλέκης / Κ. Παπαγεωργίου] ▪ Ποινική ευθύνη των θρησκευτικών λειτουργών ▪ Η επίδραση της ποινικής καταδίκης στην ιδιότητα του κληρικού ▪ Βασικές ποινικές δικονομικές αρχές στη διαδικασία εκδίκασης των εκκλησιαστικών δικαστηρίων Εβδομάδα Δέκατη Τρίτη [Διδάσκων: Κ. Παπαγεωργίου] ▪ Χρηματοδότηση των Θρησκευμάτων ▪ Τρόποι κρατικής χρηματοδοτικής υποστήριξης των θρησκευμάτων. ▪ Φορολογική και δημοσιονομική μεταχείριση των θρησκευμάτων σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση ▪ Το περιουσιακό καθεστώς των θρησκευμάτων: εκκλησιαστική περιουσία – βακουφική περιουσία Δυτικής Θράκης – Οργανισμός Βακούφ Ρόδου και διεθνείς συνθήκες. Εβδομάδα Δέκατη Τέταρτη [Διδάσκοντες: Λ. Παπαδοπούλου / Κ. Παπαγεωργίου] ▪ Θρησκεία και Τέχνη / Πολιτισμός ▪ Θρησκεία και ελευθερία της τέχνης. Δικαστικές υποθέσεις ▪ Θρησκεία και ΜΜΕ ▪ Θρησκεία και αρχαιολογική νομοθεσία. ▪ Η ειδική προστασία των θρησκευτικού χαρακτήρα πολιτιστικών αγαθών

Θρησκευτική ελευθερία, ανεξιθρησκία, ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος και θρησκεύματα, θρησκευτική εκπαίδευση, θρησκευτική ισότητα

21-07-2015