Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Γενικές Προαπαιτήσεις
Το μάθημα εισάγει τις φοιτήτριες και τους φοιτητές σε βασικές έννοιες και ζητήματα που αφορούν τη μελέτη της γλώσσας ως κοινωνικού φαινομένου, με εστίαση στον ρόλο της γλώσσας στην κατασκευή κοινωνικών ταυτοτήτων. Ειδικότερα, παρουσιάζεται η έννοια και οι διαστάσεις της γλωσσικής ποικιλότητας (χώρος ως οριζόντια και κάθετη διαφοροποίηση, περίσταση επικοινωνίας, γλωσσική επαφή, κοσμοαντίληψη), οι οποίες συνδέονται με τον ρόλο της γλώσσας ως συμβόλου κοινωνικής ταυτότητας. Συζητιούνται οι βασικότερες θεωρήσεις στη μελέτη των κοινωνικών ταυτοτήτων, δίνοντας έμφαση στη μετάβαση από μια ουσιακρατική σε μια κονστρουξονιστική προσέγγιση. Αναλύονται οι κοινωνικοί παράγοντες της κοινωνικής τάξης, του φύλου, της ηλικίας και της εθνότητας/ εθνικότητας (με εστίαση στην κατασκευή της γερμανικότητας στην ελληνική κοινωνία) ως βασικές συνιστώσες διαμόρφωσης της ταυτότητας του ατόμου. Οι παραπάνω θεωρητικές έννοιες εφαρμόζονται σε μια ευρεία γκάμα κειμένων από τη μαζική κουλτούρα (διαφημίσεις, ταινίες, τηλεοπτικές σειρές) που αναπαριστούν μέσω της γλώσσας (αλλά και της εικόνας) διαφορετικές εκδοχές των κοινωνικών ταυτοτήτων.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/ τρια θα είναι σε θέση να:
• Κατανοεί τις βασικές έννοιες που σχετίζονται με την κοινωνική λειτουργία των γλωσσικών φαινομένων
• Αντιλαμβάνεται τον ενεργητικό ρόλο της γλώσσας στην κατασκευή των κοινωνικών ταυτοτήτων
• Nα διακρίνει τις συμβολικές επενδύσεις της γλώσσας και να εκτιμήσει τις κοινωνικές ανισότητες με τις οποίες συνδέονται συγκεκριμένες χρήσεις της γλώσσας
• Χρησιμοποιεί τις μεθοδολογίες της κοινωνιογλωσσολογικής έρευνας για να προσδιο-ρίσει τις κοινωνικές παραμέτρους με τις οποίες σχετίζεται η χρήση της γλώσσας σε μια δεδομένη περίσταση επικοινωνίας
Περιεχόμενο Μαθήματος
• Οριοθέτηση της κοινωνιογλωσσολογίας και αμφισβήτηση της γλωσσικής αυτονομίας και ομοιογένειας
• Διαστάσεις γλωσσικής ποικιλότητας
• Γλώσσα και ταυτότητα: Ουσιοκρατικές και κονστρουξιονιστικές προσεγγίσεις
• Γλώσσα και ταυτότητες κοινωνικής τάξης (εφαρμογές σε κείμενα της μαζικής κουλτούρας)
• Γλώσσα και έμφυλες ταυτότητες (εφαρμογές σε κείμενα της μαζικής κουλτούρας)
• Γλώσσα και ηλικιακές ταυτότητες (εφαρμογές σε κείμενα της μαζικής κουλτούρας)
• Γλώσσα και εθνοτικές/ εθνικές ταυτότητες: η περίπτωση της γερμανικότητας στην Ελλάδα (εφαρμογές σε κείμενα της μαζικής κουλτούρας)
Λέξεις Κλειδιά
γλώσσα, ταυτότητες, κοινωνία, φύλο, ηλικία, εθνότητα
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Αρχάκης, Α. & Κονδύλη, Μ. (2011). Εισαγωγή σε Ζητήματα Κοινωνιογλωσσολογίας. Αθήνα: Νήσος.
Αρχάκης, Α. & Τσάκωνα, Β. 2011. Ταυτότητες, Αφηγήσεις και Γλωσσική Εκπαίδευση. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Boutet, J. (1984). Εισαγωγή στην Κοινωνιογλωσσολογία (μτφ. A. Ιορδανίδου & Ε. Τσαμαδού). Αθήνα: Γρηγόρη.
Γεωργαλίδου, Μ. Σηφιανού, M. & Β. Τσάκωνα (επίμ.) Ανάλυση Λόγου. Θεωρία και Εφαρμογές. Αθήνα: Νήσος.
Holmes, J. (2016[1992]). Εισαγωγή στην Κοινωνιογλωσσολογία. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Κωστούλα-Μακράκη, N. (2001). Γλώσσα και Κοινωνία: Βασικές έννοιες. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Μικρός, Γ.Κ. (2008). Η Ποσοτική Ανάλυση της Κοινωνιογλωσσολογικής Ποικιλίας. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Μπασλής, Γ.Ν. (2000). Κοινωνιογλωσσολογία: Αθήνα: Γρηγόρη.
Ντάλτας, Π. (1997). Κοινωνιογλωσσική Μεταβλητότητα: Θεωρητικά Υποδείγματα και Μεθοδολογία της Έρευνας. Αθήνα: Επικαιρότητα.
Παυλίδου, Θ.-Σ. (2006) (επιμ.). Γλώσσα, Γένος, Φύλο (2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη.