Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Γενικές Προαπαιτήσεις
Στόχος του μαθήματος είναι να παρουσιάσει κοινωνιογλωσσικές πτυχές της εκπαίδευσης. Συζητείται ο κεντρομόλος ρόλος της εκπαίδευσης να προωθεί έναν συγκεκριμένο γλωσσικό κώδικα, την «πρότυπη ποικιλία», που βρίσκεται σε ανταγωνισμό με τους γλωσσικούς κώδικες που φέρνουν πολλοί μαθητές και πολλές μαθήτριες από το σπίτι. Εξετάζονται οι γλωσσικές προκαταλήψεις στο σχολείο. Αναλύεται η έννοια της διγλωσσίας ως ενός σημαντικού παράγοντα γλωσσικής ετερογένειας στο σύγχρονο (ελληνικό) σχολείο, η οποία προσεγγίζεται ως μια περίπτωση αντιπαράθεσης μεταξύ περιορισμένου κώδικα ή προφορικότητας (πρώτη γλώσσα μαθητών/τριών) και επεξεργασμένου κώδικα ή γραπτότητας (σχολική γλωσσική νόρμα). Ακόμη, παρουσιάζονται οι κυριότεροι τύποι διγλωσσίας και δίγλωσσης εκπαίδευσης. Τέλος, εξετάζονται οι ευρέως διαδεδομένες απόψεις, στάσεις και ιδεολογίες στην κοινωνία γενικότερα και στην εκπαιδευτική κοινότητα ειδικότερα (εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές) για τη διγλωσσία, συνδέοντάς τες με τα ευρύτερα κοινωνιογλωσσολογικά φαινόμενα των γλωσσικών στάσεων και ιδεολογιών.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτήτριες και οι φοιτητές θα είναι σε θέση:
- να κατανοήσουν βασικές έννοιες της διγλωσσίας
- να αντιληφθούν τα πλεονεκτήματα της ταυτόχρονης και μέγιστης διγλωσσικής ανάπτυξης
- να συνειδητοποιήσουν τις κοινωνικές προκαταλήψεις με τις οποίες συνδέεται η διγλωσσία
- να διακρίνουν τις συμβολικές επενδύσεις της γλώσσας και να εκτιμήσουν τις κοινωνικές ανισότητες με τις οποίες συνδέονται συγκεκριμένες χρήσεις της γλώσσας στην εκπαίδευση
Περιεχόμενο Μαθήματος
- Η έννοια της σχολικής γλώσσας και ο ομογενοποιητικός μηχανισμός της εκπαίδευσης
- Η γλωσσική ετερογένεια των μαθητών/τριών και γλωσσικές προκαταλήψεις στο σχολείο
- Η έννοια της πρότυπης ποικιλίας από τη θεωρία κωδίκων του Bernstein καθώς και από τη συστημική λειτουργική γλωσσολογία του Halliday
- Εννοιολογικές αποσαφηνίσεις της διγλωσσίας και τυπολογίες της διγλωσσίας
- Παράγοντες που προσδιορίζουν τη διγλωσσία
- Θεωρίες διγλωσσικής ανάπτυξης
- Τύποι δίγλωσσης εκπαίδευσης
- Στάσεις και ιδεολογίες για τη διγλωσσία
Λέξεις Κλειδιά
διγλωσσία, σχολείο, στάσεις, πρότυπη ποικιλία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Baker, C. (2001) Εισαγωγή στη Διγλωσσία και τη Δίγλωσση Εκπαίδευση (μτφ. Α. Αλεξανδροπούλου, Επιμ. Μ. Δαμανάκης). Αθήνα: Gutenberg.
Bernstein, B (1991). Παιδαγωγικοί Κώδικες και Κοινωνικός Έλεγχος (2η έκδοση) (μτφ. Ι. Συμεών). Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Cummins, J. (1999). Ταυτότητες υπό Διαπραγμάτευση – Εκπαίδευση με σκοπό την Ενδυνάμωση σε μια Κοινωνία της Ετερότητας, (επιμ. Σκούρτου, Ε, μτφρ. Αργύρη, Σ.). Αθήνα: Gutenberg.
Παϊζη, Λ.Α. & Καβουκόπουλος, Φ.Α. (2001). Η Γλώσσα στο Σχολείο: Κοινωνιογλωσσικές Διαφορές και Σχολική Πρόοδος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αθήνα: Νεφέλη.
Σελλά-Μάζη, Ε. (2001) Διγλωσσία και Κοινωνία. Η Κοινωνιογλωσσολογική Πλευρά της Διγλωσσίας. Θεωρία και Πράξη. Η ελληνική πραγματικότητα Αθήνα: Προσκήνιο-Άγγελος Σιδεράτος.
Σκούρτου, Ε. (επιμ.) (1997). Θέματα Διγλωσσίας και Εκπαίδευσης. Αθήνα: Νήσος.
Τριάρχη-Herrmann, B.(2000). H Διγλωσσία στην Παιδική Ηλικία: Μία Ψυχογλωσσολογική Προσέγγιση. Aθήνα: Gutenberg.
Τσοκαλίδου, Ρ. (2012): Χώρος για δύο. Θέματα διγλωσσίας και εκπαίδευσης. Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Ζυγός.