Η τέχνη των εντοίχιων και επιδαπέδιων ψηφιδωτών κατά την Ύστερη Αρχαιότητα και το Βυζάντιο
| Τίτλος | Η τέχνη των εντοίχιων και επιδαπέδιων ψηφιδωτών κατά την Ύστερη Αρχαιότητα και το Βυζάντιο / The art of wall and floor mosaics in Late Antiquity and Byzantium |
| Κωδικός | Χ333 |
| Σχολή | Θεολογική |
| Τμήμα | Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού |
| Κύκλος / Επίπεδο | 1ος / Προπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Χειμερινή |
| Υπεύθυνος/η | Ελένη Χρυσάφη |
| Κοινό | Ναι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600018270 |
Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΠΣ Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού(2013-σήμερα)
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 11
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Κορμός | Ελεύθερη Επιλογή | Χειμερινή | - | 4 |
| Τίτλος | Η τέχνη των εντοίχιων και επιδαπέδιων ψηφιδωτών κατά την Ύστερη Αρχαιότητα και το Βυζάντιο |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2020 – 2021 |
| Περίοδος Τάξης | Χειμερινή |
| Διδάσκοντες άλλων Κατηγοριών |
|
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Class ID | 600167351
|
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600167351
- Στον ιστοχώρο του Τμήματος: https://www.past.auth.gr/el/node/451
- eLearning: https://elearning.auth.gr/course/view.php?id=14146
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές
προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
- Αγγλικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
- Ιταλικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα μπορούν:
(1) να αναγνωρίζουν, να περιγράφουν, να αναλύουν και να συγκρίνουν τα ψηφιδωτά έργα σε συνάρτηση με το θεολογικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν.
(2) να εξοικειώνονται με τεχνικά ζητήματα κατασκευής και συντήρησης των ψηφιδωτών έργων.
(3) να αξιοποιούν τις θεολογικές γνώσεις τους και να αναπτύσσουν διάλογο με την ιστορία της τέχνης και του πολιτισμού πάνω στην αισθητική ανάλυση και εικαστική έκφραση της τέχνης του ψηφιδωτού διαχρονικά.
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Αυτόνομη εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα αποτελεί μια προσέγγιση στην τέχνη του ψηφιδωτού που διαδόθηκε από τον αρχαίο στο βυζαντινό κόσμο και χρησιμοποιήθηκε επί αιώνες χωρίς διακοπές για τη διακόσμηση δαπέδων και τοίχων τόσο ιδιωτικών οικιών όσο και εκκλησιαστικών και κοσμικών κτηρίων. Στο πλαίσιο του μαθήματος εξετάζονται ζητήματα τέχνης και τεχνικής των ψηφιδωτών και παρουσιάζονται οι κυριότεροι σταθμοί στην εξέλιξή τους μέσα στους αιώνες με έμφαση στην Ύστερη Αρχαιότητα και το Βυζάντιο. Επιπλέον, μελετώνται τα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία με επιδαπέδιο και εντοίχιο ψηφιδωτό διάκοσμο.
1. Εισαγωγή στην τέχνη του αρχαίου ψηφιδωτού: ορισμός, ορολογία, τεχνική και διαδικασία κατασκευής (υλικά, σχεδιασμός και ψήφωση) - Συντήρηση και αποκατάσταση ψηφιδωτών.
2. Καταγωγή και σταθμοί εξέλιξης της τέχνης των ψηφιδωτών δαπέδων.
3. Τα κέντρα παραγωγής ψηφιδωτών δαπέδων και τα συνεργεία-εργαστήρια ψηφοθετών στην Ύστερη Αρχαιότητα και το πρώιμο Βυζάντιο: η μαρτυρία των γραπτών πηγών, των ψηφιδωτών επιγραφών και των ανασκαφικών ευρημάτων.
4. Χορηγοί, παραγγελιοδότες και θεματολόγιο των ψηφιδωτών δαπέδων της Ύστερης Αρχαιότητας και της παλαιοχριστιανικής περιόδου.
5. Εντοίχια παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά στη Δύση: Ραβέννα, Ρώμη, Μιλάνο.
6. Εντοίχια παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά στην Ανατολή: Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Σινά, Κύπρος.
7. Επίσκεψη των παλαιοχριστιανικών μνημείων της Θεσσαλονίκης με ψηφιδωτό διάκοσμο: Ροτόντα, Όσιος Δαυίδ (Μονή Λατόμου), Αχειροποίητος, Άγιος Δημήτριος.
8. Εντοίχια ψηφιδωτά μεταξύ 7ου και 10ου αι.
9. Εντοίχια ψηφιδωτά του 11ου και 12ου αι.
10. Εντοίχια ψηφιδωτά της παλαιολόγειας περιόδου.
11. Επίσκεψη ναών Αγίας Σοφίας και Αγίων Αποστόλων (Θεσσαλονίκη).
12. Επίσκεψη στα Εργαστήρια Συντήρησης Ψηφιδωτών στο Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (Θεσσαλονίκη).
13. Ανασκόπηση ύλης μαθήματος - Παρουσίαση εργασιών.
Λέξεις Κλειδιά
Βυζαντινά ψηφιδωτά, Ψηφιδωτά δάπεδα, Εντοίχια ψηφιδωτά, Ψηφοθέτες, Συντήρηση ψηφιδωτών
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Διαφάνειες
- Πολυμεσικό υλικό
- Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 39 | 1,6 | |||
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 40 | 1,6 | |||
| Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων | 11 | 0,4 | |||
| Εξετάσεις | 10 | 0,4 | |||
| Σύνολο | 100 | 4 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται με προφορικές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου (100% συμπερασματική αξιολόγηση).
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Προφορική Εξέταση (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1) Π. ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΑΤΖΑΚΑ, Ψηφιδωτά δάπεδα. Προσέγγιση στην τέχνη του αρχαίου ψηφιδωτού: έξι & ένα κείμενα (β΄ έκδοση), εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2019.
2) Ε. ΚΟΥΡΚΟΥΤΙΔΟΥ-ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ/Χ. ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΣΙΟΥΜΗ/Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ, Ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης 4ος-14ος αιώνας, εκδ. Καπόν, Αθήνα 2010.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Γ. ΑΤΖΑΚΑ, Το επάγγελμα του ψηφοθέτη (4ος αι. π.Χ. - 8ος αι. μ.Χ.), Αθήνα 2011.
Π. ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΑΤΖΑΚΑ με τη συνεργασία ΕΛΛΗΣ ΠΕΛΕΚΑΝΙΔΟΥ, Σύνταγμα των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών δαπέδων της Ελλάδος. τόμος ΙΙ. Πελοπόννησος-Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλονίκη 1987.
Π. ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΑΤΖΑΚΑ, Σύνταγμα των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών δαπέδων της Ελλάδος, τόμος ΙΙΙ: Μακεδονία-Θράκη, 1: Τα ψηφιδωτά δάπεδα της Θεσσαλονίκης (συνέκδοση του Οργανισμού "Θεσσαλονίκη-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης" και του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών), Θεσσαλονίκη 1998.
Π. ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΑΤΖΑΚΑ, Σύνταγμα των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών δαπέδων της Ελλάδος: Τα ψηφιδωτά δάπεδα της Μακεδονίας και της Θράκης (εκτός Θεσσαλονίκης), 2 τόμοι (Μέρος Α-Β), Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης/Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης-Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, Θεσσαλονίκη 2018.
Α. ΜΕΝΤΖΟΣ, Τα ψηφιδωτά της ανοικοδόμησης του ναού του Αγίου Δημητρίου στον 7ο αιώνα μ.Χ. (Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών Α.Π.Θ., Βυζαντινά Κείμενα και Μελέτες 54), Θεσσαλονίκη 2010.
ΣΤ. ΠΕΛΕΚΑΝΙΔΗΣ με τη συνεργασία Π.Ι.ΑΤΖΑΚΑ, Σύνταγμα των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών δαπέδων της Ελλάδος. τόμος Ι. Νησιωτική Ελλάς, Θεσσαλονίκη 1974, φωτομηχανική ανατύπωση, Θεσσαλονίκη 1988.
Ν. ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ, Βυζαντινά Ψηφιδωτά, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1994.
Κ.Μ.D. DUNBABIN, Mosaics of the Greek and Roman World, Cambridge 1999.
L. JAMES, Mosaics in the Medieval World: From Late Antiquity to the Fifteenth Century, Cambridge University Press, 2017.
R. LING, Ancient Mosaics, London 1998.
Τελευταία Επικαιροποίηση
04-04-2021
