Αισθητικές και συμβολικές προσεγγίσεις στη χριστιανική τέχνη Βυζαντίου και Δύσης
| Τίτλος | Αισθητικές και συμβολικές προσεγγίσεις στη χριστιανική τέχνη Βυζαντίου και Δύσης / Aesthetic and symbolic approaches to Christian Art in Byzantium and the West |
| Κωδικός | Θ347 |
| Σχολή | Θεολογική |
| Τμήμα | Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού |
| Κύκλος / Επίπεδο | 1ος / Προπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Εαρινή |
| Υπεύθυνος/η | Ελένη Χρυσάφη |
| Κοινό | Ναι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600019670 |
Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΠΣ Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού(2013-σήμερα)
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 17
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Κορμός | Ελεύθερη Επιλογή | Εαρινό | - | 4 |
| Τίτλος | Αισθητικές και συμβολικές προσεγγίσεις στη χριστιανική τέχνη Βυζαντίου και Δύσης |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2020 – 2021 |
| Περίοδος Τάξης | Εαρινή |
| Διδάσκοντες άλλων Κατηγοριών |
|
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Class ID | 600167384
|
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600167384
- Στον ιστοχώρο του Τμήματος: https://www.past.auth.gr/el/node/3532
- eLearning: https://elearning.auth.gr/course/view.php?id=15165
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές
προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
- Αγγλικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
- Ιταλικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Αυτόνομη εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Στο πλαίσιο του μαθήματος εξετάζονται οι βασικότερες αρχές της Αισθητικής της χριστιανικής τέχνης στο Βυζάντιο και τη Δύση, ενώ παράλληλα διερευνάται η χρήση των συμβόλων και συμβολισμών στην εικονογραφία και εικονολογία της χριστιανικής τέχνης στον ανατολικό και δυτικό κόσμο από τις απαρχές ως τους μεταβυζαντινούς χρόνους και την Αναγέννηση. Θα μελετηθούν επιλεγμένες πηγές και κείμενα αισθητικής της βυζαντινής και της αναγεννησιακής τέχνης, παράλληλα με τα σημαντικότερα εικαστικά έργα των δύο καλλιτεχνικών παραδόσεων και πολιτισμών. Παράλληλα, θα ανιχνευθούν οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στην τέχνη της βυζαντινής Ανατολής και της λατινικής Δύσης (με έμφαση στην ιταλική τέχνη του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης).
Το περιεχόμενο του μαθήματος διαρθρώνεται στις παρακάτω 13 διδακτικές ενότητες:
1. Αισθητική θεώρηση της χριστιανικής τέχνης: Το χριστιανικό ιδεώδες και ο αισθητικός του χαρακτήρας. - Το Υψηλό και το Ωραίο στη χριστιανική τέχνη. - Η έννοια του Κάλλους στο Διονύσιο Αρεοπαγίτη.
2. Η βυζαντινή εικόνα ως αντικείμενο αισθητικής προσέγγισης, τέχνης και λατρείας. - Η υπόσταση και η λειτουργία της βυζαντινής εικόνας κατά τον Ιωάννη Δαμασκηνό.
3. Η έκφραση του Υψηλού στη βυζαντινή αρχιτεκτονική: τυπολογία-μορφολογία-τεχνική-γλυπτός διάκοσμος. - Ο ρόλος του φωτός και του χρώματος στην βυζαντινή ναοδομία και η σχέση τους με την τέλεση της Θείας Λειτουργίας και των ακολουθιών.
4. Ο χώρος στη βυζαντινή σκέψη. - Συμβολικές ερμηνείες της πρωτοχριστιανικής και βυζαντινής αρχιτεκτονικής. - Η αρχιτεκτονική ως εικόνα: παραστάσεις και αναπαραστάσεις της αρχιτεκτονικής στο Βυζάντιο.
5. Η έκφραση του Υψηλού στη βυζαντινή ζωγραφική: μορφολογία-ύφος-σύνθεση-προοπτική-χρώμα. - Η χρήση και η λειτουργία του φωτός στην βυζαντινή αγιογραφία. - Η εικονογραφική ιεραρχία, η θέση και η λειτουργία των εικόνων μέσα στο ναό.
6. Η εικόνα και το σύμβολο: σύμβολα και συμβολικές παραστάσεις στην παλαιοχριστιανική και βυζαντινή ζωγραφική.
7. Επίσκεψη στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού ή/και σε επιλεγμένα βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης.
8.Τα αισθητικά ιδεώδη του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης: εισαγωγή.
9. Η αισθητική του Καλού και Ωραίου: κάλλος-μέτρο-αρμονία-αναλογία-ευρυθμία-συμμετρία-φως-μίμηση-έκφραση-ποικιλία.
10. Η νέα αισθητική της Αναγέννησης: αρχαία ερείπια-τοπίο-φύση.
11. Κατακτήσεις και καινοτομίες της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής: A. Θεωρία και πράξη από τον Βιτρούβιο στον Brunelleschi, τον Alberti, τον Bramante και τον Palladio. Β. Η σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικής και γλυπτικής στην δημόσια και ιδιωτική αρχιτεκτονική της Αναγέννησης: εκκλησιαστικά και δημόσια κτήρια, πλατείες, palazzi.
12. Οι κανόνες της νέας προοπτικής – Η χρήση του φωτός και του χρώματος στην αναγεννησιακή ζωγραφική: φυσική-συμβολική-αλληγορική-μεταφυσική θεώρηση.
13. Η γλώσσα και αισθητική των συμβόλων και συμβολισμών στην τέχνη του δυτικού Μεσαίωνα και της ιταλικής Αναγέννησης.
Λέξεις Κλειδιά
Αισθητική της βυζαντινής τέχνης, Ιταλική Αναγέννηση, αισθητική της Αναγέννησης, βυζαντινή εικόνα, σύμβολα στη χριστιανική τέχνη
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Διαφάνειες
- Πολυμεσικό υλικό
- Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 39 | 1,6 | ✓ | ✓ | |
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 40 | 1,6 | ✓ | ✓ | ✓ |
| Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων | 11 | 0,4 | ✓ | ✓ | |
| Εξετάσεις | 10 | 0,4 | ✓ | ✓ | |
| Σύνολο | 100 | 4 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται με προφορικές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου (100% συμπερασματική αξιολόγηση).
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Προφορική Εξέταση (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1) Π. Α. ΜΙΧΕΛΗΣ, Αισθητική θεώρηση της Βυζαντινής Τέχνης, εκδ. Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή (η΄ έκδοση), Αθήνα 2015.
2) P. CASTELLI, Η Αισθητική της Αναγέννησης, εκδ. Πολύτροπον, Αθήνα 2007.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Γ. ΖΩΓΡΑΦΙΔΗΣ, Βυζαντινή φιλοσοφία της εικόνας. Μια ανάγνωση του Ιωάννη Δαμασκηνού, Αθήνα 1997.
M. ΛΑΜΠΡΑΚΗ-ΠΛΑΚΑ, Οι πραγματείες περί ζωγραφικής Αλμπέρτι και Λεονάρντο, Ηράκλειο 1988.
Κ. ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ, Περί εικονογραφικής ιεραρχίας, Αθήνα 2004.
Κ. ΜΠΑΡΟΥΤΑΣ, Το πρόβλημα της ελευθερίας στη βυζαντινή τέχνη, Αθήνα 2002.
M.C. BEARDSLEY, Ιστορία των αισθητικών θεωριών από την κλασική αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Αθήνα 1989.
Γ. ΜΠΟΥΡΚΧΑΡΝΤ, Ο Πολιτισμός της Αναγέννησης στην Ιταλία, Αθήνα 1997 (ελλην. μτφρ. του: Die Kultur der Renaissance in Italien, Basel 1860)
V. BYCHKOV, Βυζαντινή Αισθητική. Θεωρητικά προβλήματα, Αθήνα 1999.
Ι. ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ, Το Φως στη βυζαντινή εκκλησία, Θεσσαλονίκη 2000.
Σ. ΤΡΙΑΝΤΑΡΗ-ΜΑΡΑ, Η έννοια του κάλλους στο Διονύσιο Αρεοπαγίτη. Θεωρητική προσέγγιση της βυζαντινής τέχνης, Θεσσαλονίκη 20002.
Α. ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, Η Ιταλική Αναγέννηση, Θεσσαλονίκη 2014.
Ε. ΧΑΤΖΗΤΡΥΦΩΝΟΣ / S. CURCIC (επιμ.), Η Αρχιτεκτονική ως Εικόνα (κατάλογος έκθεσης - Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού), Θεσσαλονίκη 2009.
F. AMES-LEWIS / M. ROGERS (ed.), Concepts of Beauty in Renaissance Art, Aldershot 1998.
R. ARNHEIM, The Power of the Center. A Study of Composition in the Visual Arts, London 1982.
H. BELTING, Il culto delle immagini. Storia dell’icona dall’età imperiale al tardo Medioevo, Roma 2004 (ιταλ. μτφρ. του: Bild und Kult. Eine Geschichte des Bildes von dem Zeitalter der Kunst, München 1990).
R. BODEI, Le forme del bello, Bologna 1995.
M.V. CARDI, Le rovine abitate: invenzione e morte in luoghi di memoria, Firenze 2000.
N. CVIJETIC / M. VASILJEVIC (ed.), Seeing the Invisible. Proceedings of the Symposium on Aesthetics of the Christian Image (Stanford University, March 5, 2016), Alhambra 2016.
A. DE SANTIS, Metamorfosi dello sguardo: il vedere fra mistica, filosofia ed arte, Roma 1996.
P. HILLS, The Light of Early Italian Painting, New Haven 1987.
L. JAMES, Light and Colour in Byzantine Art, Oxford 1996.
H. MAGUIRE, Art and Eloquence, New Jersey 1981.
E. PANOFSKY, Renaissance and Renascences in Western Art, Stockholm 1960.
C. MANGO, The Art of the Byzantine Empire 312-1453, Toronto-Buffalo-London 1986.
C.A. TSAKIRIDOU, Icons in Time, Persons in Eternity. Orthodox Theology and the Aesthetics of the Christian Image, Surrey-Burlington 2013.
H. WHOL, The Aesthetics of Italian Renaissance Art: A Reconsideration of Style, Cambridge 1999.
Τελευταία Επικαιροποίηση
05-04-2021
