Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτήτριες/τες θα πρέπει:
- να γνωρίζουν τις βασικές αρχές, τα εργαλεία και τη μεθοδολογία της γλωσσικής τυπολογίας
- να είναι σε θέση να εκτιμήσουν τη γλωσσική πολυμορφία
- να έχουν εξοικειωθεί με πολλά φαινόμενα από διαφορετικά γλωσσικά επίπεδα (μορφολογία, σύνταξη, φωνολογία)
- να έχουν αναπτύξει την ικανότητά τους να συνθέτουν πληροφορίες
- να έχουν βελτιώσει τις δεξιότητές τους ως προς την ανάλυση και την επίλυση προβλημάτων
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα αυτό θα παρουσιάσει συνοπτικά την τεράστια ποικιλομορφία που εμφανίζουν οι περίπου 7000 γλώσσες που μιλιούνται στον κόσμο σήμερα σε επίπεδο φωνολογίας, μορφολογίας, σύνταξης και σημασιολογίας. Ταυτόχρονα, θα προσφέρει μια εισαγωγή στον κλάδο της Τυπολογίας, της ταξινόμησης δηλαδή των γλωσσών με βάση τα κοινά τους χαρακτηριστικά και την προσπάθεια εξήγησης γιατί κάποιες δομές είναι πιο συχνές από άλλες, καθώς και γιατί κάποιες δομές είναι διαγλωσσικά αδύνατες. Στο μάθημα θα εξεταστούν διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις (π.χ. γενετική εναντίον λειτουργική) τόσο από συγχρονική όσο και διαχρονική σκοπιά. Θα συζητηθούν επίσης θέματα μεθοδολογίας και κατασκευής δειγμάτων, θα διευκρινιστούν έννοιες όπως οι γλωσσικές οικογένειες και τα γλωσσικά καθολικά, ενώ θα εξερευνηθούν θέματα μορφολογικής τυπολογίας (σχέση μορφημάτων-λέξης-πρότασης, είδη προσφυματοποίησης και συχνότητα), συντακτικής τυπολογίας (σειρά όρων στην πρόταση, συστήματα εργαστικής-απόλυτης), φωνολογικής τυπολογίας (προτιμώμενοι φθόγγοι, συλλαβική δομή, δυναμικός και μουσικός τόνος) και λεξικής-σημασιολογικής τυπολογίας (χρωματικοί όροι, όροι συγγενείας, σημασιακοί χάρτες). Ερωτήματα που θα απαντηθούν στην πορεία του μαθήματος είναι: (α) γιατί τα Ελληνικά είναι γενετικά πιο κοντά στα Ιρανικά απ’ό,τι στα Ουγγρικά, (β) γιατί τα Αγγλικά είναι (φωνολογικά) εξωτική γλώσσα, (γ) γιατί υπάρχουν γλώσσες που όταν λένε «η Μαρία χαστούκισε τον Γιάννη και έφυγε», δεν είναι η Μαρία που φεύγει αλλά ο Γιάννης, και πολλά ακόμα.
Λέξεις Κλειδιά
γλωσσικές οικογένειες, καθολικά, δείγματα, φορμαλισμός, λειτουργισμός, γλωσσολογικά φαινόμενα
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Bickel, B. & J. Nichols. 2007. Inflectional Morphology. In T. Shopen (ed.), Language Typology and Syntactic Description, Voll. III, pp. 169-240. Cambridge: Cambridge University Press.
Comrie, B. 1981/1989. Language Universals and Linguistic Typology. Syntax and Morphology. Oxford: Blackwell.
Croft, W. 1995. Typology and Universals. Cambridge: Cambridge University Press.
Dixon, R.M.W. 1994. Ergativity. Cambridge: Cambridge University Press.
Greenberg, J. 1966a. Some Universals of Language with particular reference to the order of meaningful elements. In J. Greenberg (ed.), Universals of Language. 2nd. Edition. Cambridge MA: MIT Press.
Greenberg, J. 1966b. Chapter 3, Grammar and Lexicon. In J. Greenberg (ed.), Language universals with special reference to feature hierarchies. The Hague: Mouton.
Greenberg, J. 1978, Some generalizations concerning initial and final consonant clusters. In J. Greenberg, C. A. Haspelmath, M., M. Dryer, D. Gil, and B. Comrie (eds.) 2005. The World Atlas of Language Structures. Oxford: Oxford University Press [N.B: abbreviated as WALS]
Hayes, B. 1995. Metrical Stress Theory. Chicago and London: The University of Chicago Press
Lieber, R. 2009. Introducing Morphology. Cambridge: Cambridge University Press.
Linguistic Typology 11. 2007 (Various papers in this issue by Bickel, Nichols, Polinsky, etc.)
Moravcsik. E. 2013. Introducing Language Typology. Cambridge: Cambridge University Press.
Pereltsvaig, A. 2012. Languages of the World: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
Song, J.J. 2018. Linguistic Typology. Oxford: Oxford University Press.
Velupillai, V. 2012. An Introduction to Linguistic Typology. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Whaley, L. 1997. An Introduction to Language Typology: The Unity and Diversity of Language. Sage Publications.