Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
(α) Να αποκτήσουν οι φοιτητές μία σφαιρική εικόνα της ιστορικότητας και της πολυπλοκότητας των καταστάσεων δι- και πολυγλωσσίας, των στάσεων που διαμορφώνονται σε σχέση με αυτές, των προβλημάτων που δημιουργούν και των τρόπων αντιμετώπισής τους.
(β) Να είναι σε θέση να κατανοούν πού, πότε και πώς η γλωσσική επαφή οδηγεί σε γλωσσική αλλαγή και να συνειδητοποιήσουν τον πολυπαραγοντικό χαρακτήρα της γλωσσικής αλλαγής.
(γ) Μέσα από παραδείγματα αντλημένα είτε από τη σχετική βιβλιογραφία είτε από την προσωπική «βαλκανική» τους εμπειρία, να μπορούν να αναγνωρίζουν τους διάφορους μηχανισμούς γλωσσικής αλλαγής που οφείλεται στη γλωσσική επαφή.
(δ) Να είναι σε θέση να αξιολογούν κριτικά τις «γλωσσικές λύσεις» που δόθηκαν στο πλαίσιο των εθνικών κρατών στα Βαλκάνια και να κατανοούν τα ιδεολογήματα που στήριξαν τις συγκεκριμένες επιλογές γλωσσικής ομοιογενοποίησης.
(ε) Να ευαισθητοποιηθούν οι φοιτητές για τους κινδύνους που διατρέχουν οι λεγόμενες «μικρές» γλώσσες στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και του «γλωσσικού ιμπεριαλισμού» ως άμεσης επίπτωσής της.
Περιεχόμενο Μαθήματος
ΓΛΩ398: Γλωσσικές Επαφές
Η μελέτη της Γλωσσικής Επαφής (language contact) γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση τις τελευταίες δεκαετίες, επωφελούμενη από την γενική ανάπτυξη της επιστήμης της Γλωσσολογίας αλλά και ωφελώντας επιμέρους κλάδους της τελευταίας, όπως η Ιστορική Γλωσσολογία και η Κοινωνιογλωσσολογία. Καθώς διευρύνουμε τον ερευνητικό ορίζοντα στο χώρο και το χρόνο συμπεραίνουμε πως, διαφορετικά απ’ ό,τι ενδεχομένως φανταζόμασταν, η διγλωσσία και η πολυγλωσσία αποτελού(σα)ν μια όχι και τόσο ασυνήθιστη κατάσταση των ανθρώπινων κοινωνιών. Ανάλογα με την εποχή και την οπτική θεώρησής της, η πολυγλωσσία αντιμετωπίστηκε άλλοτε ως κοινωνικό αγαθό άλλοτε ως αναπόφευκτο «κακό». Ποια είναι τα αίτια τέτοιων αντιλήψεων και πώς αντιμετωπίζονται τα ζητήματα αυτά μέσω της γλωσσικής πολιτικής και του γλωσσικού σχεδιασμού, στο πλαίσιο οργανωμένων κοινωνιών; Κάτω από ποιες συνθήκες η πολυγλωσσία μπορεί να οδηγήσει σε γλωσσική παρεμβολή και αλλαγή; Ποιοι είναι οι παράγοντες και ποιοι οι μηχανισμοί που οδηγούν σε γλωσσική αλλαγή που οφείλεται στη γλωσσική επαφή; Είναι πάντα διακριτές και προβλέψιμες οι αλλαγές που θεωρούμε ότι οφείλονται στη γλωσσική επαφή; Υπάρχει μια κοινώς αποδεκτή κλίμακα συσχετισμού του βαθμού έντασης της γλωσσικής επαφής και των αλλαγών που αυτή επιφέρει; Γιατί στα Βαλκάνια, κλασική περίπτωση μιας γλωσσικής περιοχής (linguistic area), είχαμε τη διαμόρφωση μιας Sprachbund και όχι την εμφάνιση pidgin γλώσσας; Τι είναι ο γλωσσικός θάνατος και η οικολογία των γλωσσών; Σε τέτοιου είδους ερωτήματα εστιάζει και προσπαθεί να απαντήσει το μάθημα αυτό, έχοντας ως κύριο σημείο αναφοράς και βασικό πεδίο εφαρμογής τα Βαλκάνια.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
U. Weinreich, Languages in Contact, The Hague: Mouton 1953, 1968.
S. Thomason, Language Contact, Edinburgh University Press, Edinburgh 2001.
Assenova, P. 2002. Балканско езикознание. Veliko Ternovo : Faber.
Sandfeld, Kr. 1930. Linguistique Balkanique (Problèmes et Résultats), Paris.
Tzitzilis, Chr. 2001. “Methodische Bemerkungen zu den Lehnübertragungen in den Balkansprachen”, Linguistique Balkanique XLI/1.