Μαθησιακά Αποτελέσματα
Οι φοιτητές και φοιτήτριες στο πλαίσιο του μαθήματος θα εξοικειωθούν με τις σύγχρονες διδακτικές και μαθησιακές προσεγγίσεις και διαδικασίες που αφορούν στην ενήλικη μάθηση και το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων σε αυτήν. Ειδικότερα:
• Θα επιλέγουν και θα υποστηρίζουν σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθόδους, τεχνικές, και μέσα διδασκαλίας και μάθησης στην εκπαίδευση ενηλίκων, καθώς και στην εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων.
• Θα υιοθετούν τις αρχές μάθησης των ενηλίκων και της δυναμικής της εκπαιδευόμενης ομάδας τις οποίες θα είναι σε θέση να εφαρμόζουν σε διαφορετικά πλαίσια μάθησης και σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες/οργανώσεις.
• Θα επιλέγουν την κατάλληλη μέθοδο για τη διερεύνηση επιμορφωτικών και εκπαιδευτικών αναγκών και θα σχεδιάσουν με βάση αυτές μία διδακτική ενότητα ή/και πρόγραμμα.
Περιεχόμενο Μαθήματος
1. Αρχές και χαρακτηριστικά της ενήλικης μάθησης
• Χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων και οπτικές κατανόησης και ερμηνείας τους
• Κίνητρα και εμπόδια στη μάθηση των ενηλίκων
• Διερεύνηση επιμορφωτικών και εκπαιδευτικών αναγκών των ενηλίκων εκπαιδευομένων: Διαστάσεις, κριτήρια και μεθοδολογίες διερεύνησης
2. Σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις της μάθησης ενηλίκων
Η ανδραγωγική του Malcolm Knowles - Ο κύκλος της μάθησης του David Kolb – Η βιωματική μάθηση & η ανάπτυξη κριτικού στοχασμού των D. Boud, R. Keogh, D. Walker – Η συνθετική προσέγγιση του Peter Jarvis – Η μετασχηματίζουσα μάθηση του Jack Mezirow - Η απελευθερωτική μάθηση, η χειραφέτηση και ο κοινωνικός μετασχηματισμός του Paulo Freire
3. Σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις και ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων
• Στοχασμός και κριτικός αναστοχασμός
• Διαφοροποίηση της διδασκαλίας
• Αντιμετώπιση προβλημάτων και προβληματοποίηση
• Προϋποθέσεις προσωποκεντρικής, χειραφετητικής και μετασχηματίζουσας μάθησης
4. Δυναμική και διεργασία ομάδων και οργανισμών
• Κουλτούρα της ομάδας/του οργανισμού, σχέσεις εντός και εκτός και αξιακό πλαίσιο
• Πιέσεις, εσωτερικές κρίσεις και αντιμετώπιση
• Η επικοινωνία και ο ρόλος της εντός και εκτός ομάδας εκπαιδευομένων
• Ομαδικά φαινόμενα: συγκρούσεις εσωστρέφεια, παθογένεια
• Σχέσεις εξουσίας και ρόλος του εκπαιδευτή/ηγέτη
• Δυνατότητες και όρια μετεξέλιξης και μετασχηματισμού μίας ομάδας/οργάνωσης
5. Εκπαίδευση και υποστήριξη ευπαθών κοινωνικά ομάδων
6. Σχεδιασμός, ανάπτυξη και αξιολόγηση διδακτικής ενότητας και προγράμματος
• Εκπαιδευτικοί στόχοι – περιεχόμενο – δόμηση διδακτικών ενοτήτων
• Εναρκτήρια συνάντηση
• Εκπαιδευτικές Τεχνικές, εκπαιδευτικό υλικό, εποπτικά μέσα, εκπαιδευτικός χώρος: η σημασία και τα κριτήρια επιλογής τους
• Ενεργητικές, βιωματικές και συνεργατικές τεχνικές: Παιχνίδι ρόλων, δραματοποίηση, προσομοίωση και ηθικό δίλλημα, Ερωταποκρίσεις, Καταιγισμός ιδεών, Συζήτηση, Εργασία σε ομάδες, Χαρτογράφηση εννοιών, Χιονοστιβάδα, Μελέτη περίπτωσης, Αντιπαράθεση απόψεων (διαλεκτικός διάλογος)
• Δυναμικές και κριτικές τεχνικές διδασκαλίας ενηλίκων
• Είδη και λειτουργία των εποπτικών μέσων διδασκαλίας
• Η λειτουργία του εκπαιδευτικού χώρου
7. Αξιολόγηση: γιατί, τι, πώς, πότε.
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
ID EUDOXUS 86053496
Ράικου, Ν., Καραλής, Θ., Βαϊκούση, Δ., Τσιμπουκλή, Ά., Κουτούζης, Μ., Κωσταρά, Ε., Σηφάκις, Ν., Κορδία, Σ., Μέγα, Γ., Παυλάκης, Μ., Λιντζέρης, Π., Κουλαουζίδης, Γ. (2019). Διευρύνοντας τη θεωρία μετασχηματισμού. Η συμβολή δέκα σημαντικών στοχαστών. (Επιμ. Α. Κόκκος). Αθήνα: Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
Καραλής, Θ., & Παπαγεωργίου Η. (2012). Σχεδιασμός, υλοποίηση και αξιολόγηση προγραμμάτων διά βίου εκπαίδευσης. Αθήνα: Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ. (ISBN: 978960957113-5). https://www.inegsee.gr/wpcontent/uploads/2014/02/ekpaideutiko_yliko.pdf.
Κοντάκος, Α. & Γκόβαρης, Χ. (2006). Θεωρίες και Μοντέλα Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Αθήνα: Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων-ΙΔΕΚΕ, ΓΓΕΕ, ΥΠΕΠΘ. http://hdl.handle.net/10795/778 ή http://reader.ekt.gr/bookReader/show/index.php?lib=EDULLL&item=778&bitstream=778_01#page/1/mode/1up.
Τσιμπουκλή, Α. & Φίλλιπς, Ν. (2008). Εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων. Αθήνα: Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων-ΙΔΕΚΕ, ΓΓΕΕ, ΥΠΕΠΘ. https://blogs.sch.gr/kkiourtsis/files/2011/05/ekpaideysi-ekpaideytwn-en%CE%B9likwn-2008.pdf.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Brookfield, S. D. (2013). Powerful techniques for teaching adults. San Francisco: John Wiley & Sons.
Brookfield, S. (2009b). The concept of critical reflection: promises and contradictions. European Journal of Social Work, 12(3), 293-304. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13691450902945215.
Dirkx, J. M. (Ed.) (2008). Adult learning and the emotional self. New Directions for Adult and Continuing Education. San Francisco: Jossey-Bass.
Garrison, D. R. (1992). Critical thinking and self-directed learning in adult education: An analysis of responsibility and control issues. Adult Education Quarterly, 42(3), 136-148.
Giroux, H. (2010). Teachers as transformative intellectuals. Kaleidoscope: Contemporary and classic readings in education, 35-40.
Jarvis, P. (1995). Learning and Change. In S. B. Merriam (ed.), Selected Writings on Philosophy and Adult Education (pp. 109-123). Malabar: Krieger Publishing Co.
Mezirow J. & Associates, (2000). Learning as Transformation: Critical Perspectives on a Theory in Progress. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Rogers, C. (1983). The Process of the Encounter Group. In M. Tight (ed.), Education for Adults (pp. 203-211). Beckenham: Croom Helm.
Αβούρης, Ν. Καραγιαννίδης, Χ. & Κόμης, Β. (επιμ.) (2008). Συνεργατική Τεχνολογία, Συστήματα και Μοντέλα Συνεργασίας για Εργασία, Μάθηση, Κοινότητες Πρακτικής και Δημιουργία Γνώσης. Αθήνα: Εκδ. Κλειδάριθμος.
Βαλάκας, Γ. (2006). Εκπαιδευτικά μέσα και εκπαιδευτικός χώρος. Στο Α. Κόκκος, Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος εκπαίδευσης εκπαιδευτών, τόμ ΙΙΙ, (σσ. 9-50). Αθήνα: ΕΚΕΠΙΣ.
Γούλας, Χ. (2008). Εισαγωγή στην εκπαίδευση ενηλίκων και βασικές διδακτικές τεχνικές. Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
Courau, S. (2000). Τα βασικά «εργαλεία» του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Jarvis, P. (2004). Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση: θεωρία και πράξη, (μτφρ. Α. Μανιάτη). Αθήνα: Μεταίχµιο
Keegan, D. (2000). Οι βασικές αρχές της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Κόκκος, Α. (1999). Εκπαίδευση ενηλίκων: το πεδίο, οι αρχές μάθησης οι συντελεστές. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Κόκκος, Α. (2009). Μετασχηματίζουσα μάθηση μέσα από την Αισθητική Εμπειρία. http://www.adulteduc.gr/images/mm_aisthitiki_empeiria.pdf.
Κόκκος, Α., Μέγα, Γ. (2007). Κριτικός Στοχασμός και Τέχνη στην Εκπαίδευση. Εκπαίδευση Ενηλίκων, 12, 16-21.
Mezirow, J. (2007). Η Μετασχηματίζουσα Μάθηση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Φραγκούλης, Ι., & Φραντζή Φ. (2010). Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις της Τοπικής Ιστορίας στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Πάτρα: εκδ. I Πικραμένος.