Όπερα, μουσικό θέατρο και παραστατικές τέχνες στην νεοελληνική μουσική δημιουργία

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΌπερα, μουσικό θέατρο και παραστατικές τέχνες στην νεοελληνική μουσική δημιουργία / Opera, music theater and performing arts in the Greek music creation
ΚωδικόςΙΠ2027
ΣχολήΚαλών Τεχνών
ΤμήμαΜουσικών Σπουδών
Κύκλος / Επίπεδο1ος / Προπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΕαρινή
ΚοινόΌχι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID600020110

Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΠΣ Τμήματος Μουσικών Σπουδών (2017-σήμερα)

Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 42
ΚατεύθυνσηΤύπος ΠαρακολούθησηςΕξάμηνοΈτοςECTS
Μουσικολογία/ΜουσικοπαιδαγωγικήΕπιλογής845
ΣύνθεσηΕπιλογής845

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΌπερα, μουσικό θέατρο και παραστατικές τέχνες στην νεοελληνική μουσική δημιουργία
Ακαδημαϊκό Έτος2020 – 2021
Περίοδος ΤάξηςΕαρινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία3
Class ID
600184250

Πρόγραμμα Τάξης

ΚτίριοMusic Studies (Thermi)
ΌροφοςGroundfloor
ΑίθουσαΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ 9 (318)
ΗμερολόγιοMonday 15:00 to 18:00
Τρόπος Παράδοσης
  • Eξ απoστάσεως εκπαίδευση
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα πρέπει να είναι σε θέση: • να κατέχουν μία ιστορική επισκόπηση της δημιουργίας των Ελλήνων συνθετών στον τομέα της όπερας, της οπερέτας και του μουσικού θεάτρου αλλά και τα διάφορα είδη των παραστατικών τεχνών, όπως το χοροθέατρο και τη σκηνική μουσική για το θέατρο, από τον 19ο αιώνα έως και σήμερα. • να κατανοούν έννοιες, όρους, διακαλλιτεχνικές παραμέτρους και δομικά στοιχεία των επιμέρους παραστατικών τεχνών.
Γενικές Ικανότητες
  • Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Αυτόνομη εργασία
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
  • Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
  • Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Σκοπός του μαθήματος είναι να προσφέρει μία ιστορική επισκόπηση της δημιουργίας των Ελλήνων συνθετών στον ειδικό τομέα της όπερας, της οπερέτας και του μουσικού θεάτρου αλλά και στα διάφορα είδη των παραστατικών τεχνών, όπως το χοροθέατρο και τη σκηνική μουσική για το θέατρο από τον 19ο αιώνα έως και σήμερα. Το μάθημα εστιάζει στη διακαλλιτεχνική προσέγγιση των ανωτέρω ειδών καλλιτεχνικής δημιουργίας, επιδιώκοντας να παρουσιάσει την ιστορική εξέλιξη και των επιμέρους παραμέτρων, όπως, μεταξύ άλλων, της μουσικής υφής, του ποιητικού - σκηνικού κειμένου (λιμπρέτου), του δράματος, της σκηνογραφίας, στοιχείων που συμβάλλουν στη σκηνική παραγωγή των έργων που θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο του μαθήματος. Το μάθημα θα υποστηριχθεί από μουσικό υλικό (παρτιτούρες), ηχητικά αποσπάσματα, φωτογραφικό υλικό από διάφορες σκηνοθεσίες των υπό μελέτη έργων, καθώς και από βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα. Εκτός από μία γενική ιστορική επισκόπηση της δημιουργίας των Ελλήνων συνθετών στον τομέα της όπερας και του μουσικού θεάτρου, στόχος του μαθήματος είναι η παρουσίαση στοιχείων της οπτικής-εικαστικής σκηνικής πραγμάτωσης των έργων που θα συμπληρώσουν έννοιες, όρους, διακαλλιτεχνικές παραμέτρους και δομικά στοιχεία των επιμέρους παραστατικών τεχνών.
Λέξεις Κλειδιά
Όπερα, μουσικό θέατρο, παραστατικές τέχνες, λιμπρέτο, δραματουργία, νεοελληνική δημιουργία
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Διαφάνειες
  • Ήχος
  • Πολυμεσικό υλικό
  • Διαδραστικές ασκήσεις
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων
Συγγραφή εργασίας / εργασιών
Σύνολο
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Η αξιολόγηση των φοιτητών στα ελληνικά γίνεται με βάση την: • παρουσία του φοιτητή στο μάθημα • παρουσίαση μέρους της εργασίας στο μάθημα • επιτυχή εφαρμογή θεωρητικής και πρακτικής γνώσης στην τελική εργασία
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
  • Δημόσια Παρουσίαση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Αλεξιάδης, Μηνάς, Ι., (επιμ.),Πρακτικά του συνεδρίου Επτανησιακή όπερα και μουσικό θέατρο έως το 1953, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 23–24 Απριλίου 2010 (Οργανισμός Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ). [ΙSBN 978 - 960 - 466 - 096 - 4]. (http://www.theatre.uoa.gr/fileadmin/theatre.uoa.gr/uploads/PDF _Files/EPTANISIAKI%20OPERA.PRAKTIKA%20SYNEDRIO U.pdf) Ανωγειανάκης, Φ., (1958), «Η μουσική στη νεώτερη Ελλάδα», Επίμετρο στο: Νεφ, Κ., (1985), Ιστορία της μουσικής, Αθήνα: Βότσης Ν., σελ. 546-611 Γεροθανάση, Σ., (2014), Η μουσική δραματουργία της ελληνικής όπερας. Αναλυτικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις της δραματουργίας και των τεχνικών σύνθεσης σε επιλεγμένες όπερες των συνθετών Nικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου, Παύλου Καρρέρ, Σπυρίδωνος Φιλίσκου Σαμάρα και Μάριου Βάρβογλη, διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Καλομοίρης, Μ., (1988), Η ζωή μου και η Τέχνη μου - Απομνημονεύματα 1883 - 1908, Αθήνα: εκδόσεις Νεφέλη. Καρδάμης, Κ., (2002), «Greek Music of the Early Nineteenth Century: Nikolaos Halikiopoulos Mantzaros and his Early Works», στο διαδικτυακό περιοδικό των μεταπτυχιακών φοιτητών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Royal Holloway University of London Graduate Music Research (www.rhgmr.supanet.com). Καρδάμης, Κ., Ξανθουδάκης, Χ., (επιμ.) (2003), Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος: ερευνητική συμβολή στα 130 χρόνια από το θάνατο του συνθέτη, Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Μουσικών Σπουδών. Καρδάμης, Κ., (2006), Ο προσολωμικός Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος και το έργο του, διδακτορική διατριβή, Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Μουσικών Σπουδών. Καρδάμης, Κ., (2008), Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος: «Ενότητα μέσα στην πολλαπλότητα», Κέρκυρα: Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών. Καρδάμης, K., Κουρμπανά, Σ., Ξανθουδάκης, X., (επιμ.) (2011), Στους μουσικούς βηματισμούς του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Αθήνα: Έκδοση του Ομίλου Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού. Κοντογιώργη, Α., (2000), Η σκηνογραφία του ελληνικού θεάτρου 1930-1960, Θεσσαλονίκη: University Studio Press. Κουτρουμάνου, Χ., (2015), Οι ελληνικές όπερες και οπερέττες στην Εθνική Λυρική Σκηνή, Ερευνητική εργασία, Ρέθυμνο: Φ.Κ.Σ. Κωνστάντζος, Γ., (2017), Ναπολέων Λαμπελέτ 1864-1932, Αθήνα: Aρχείο Ελληνικής Μουσικής. Λεωτσάκος, Γ., (2003), Παύλος Καρρέρ: απομνημονεύματα και εργογραφία, Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη, Ιόνιο Πανεπιστήμιο. N. Maliaras (ed.), The National Element in Music, online conference Proceedings, Department of Music Studies Ε.Κ.P.Α., School of Music Studies, Kapodistrian University of Athens 2014, pp. 50-61 [ISBN: 978-960-93-5959-7]. (http://nem2013.music.uoa.gr/NEMproc2013.pdf) Μαλιάρας, Ν., (2016), «Σπυρίδων Ξύνδας, Ο υποψήφιος (1867): Η πρώτη ελληνόγλωσση όπερα. Μια προσέγγιση στο έργο (κυρίως στην ενορχήστρωση Ρομποτή, 1931) βάσει των διαθέσιμων πηγών, καθώς και μερικές ιστορικές και αναλυτικές παρατηρήσεις», Πρακτικά του 7ου Διατμηματικού Μουσικολογικού Συνεδρίου, Ι. Φούλιας, Π. Βούβαρης, Κ. Καρδάμης, Κ. Χάρδας (επιμ.), Μουσική, λόγος και τέχνες, Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 290-298. Ξανθουδάκης, Χ., (1994), «Μάντζαρου τύχαι», Πορφύρας, τ. 75, σελ. 24-34. Ξανθουδάκης, X., (2002), «Ένας άγνωστος συνθέτης», προγραμματικές σημειώσεις από το διήμερο εκδηλώσεων, Αθήνα, 7-8 Δεκεμβρίου. Ξανθουδάκης, Χ., (2006), «Ο ποιητής της Aria Greca», Μουσικός λόγος, τ. 7, σελ.30-57. Ξανθουδάκης, Χ., (2011), «Composers, Trends and the Question of Nationality in Nineteenth-Century Musical Greece», Nineteenth-Century Music Review, τ. 8, σελ. 41-55. Καρδάμης (2011: 108), «From Popular to Esoteric: Nikolaos Mantzaros and the Development of his Career as a Composer», Nineteenth-Century Music Review, τ. 8, σελ. 101-126. Ξεπαπαδάκου, A., (2003), «O Μάρκος Μπότσαρης του Παύλου Καρρέρ: μια “εθνική” όπερα», Μουσικός Λόγος, Εξαμηνιαία Επιθεώρηση Μουσικής, τεύχος 5, Αθήνα: Μουσικός Εκδοτικός Οίκος Κ. Παπαγρηγορίου – Χ. Νάκας, σελ. 27-63. Ξεπαπαδάκου, Α., (2005), Ο Παύλος Καρρέρ και το μελοδραματικό του έργο, διδακτορική διατριβή, Αθήνα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Ξεπαπαδάκου, Α., (2011), «Το εθνικό στοιχείο στην επτανησιακή όπερα. Η περίπτωση του Παύλου Καρρέρ», Αριάδνη, Επιστημονικό Περιοδικό της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο, σελ. 169-199. Ο Υποψήφιος, Επετειακή Έκδοση (1867-2017), Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, 2017. Ρεντζεπέρη, Ά., (2002), Η σχέση μουσικής και λόγου στο μελοδραματικό έργο των Ελλήνων συνθετών της πρώτης γενιάς της Εθνικής Μουσικής Σχολής Διονυσίου Λαυράγκα, Μανώλη Καλομοίρη και Μάριου Βάρβογλη, διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ρωμανού Κ., (1996), Εθνικής Μουσικής Περιήγησις, 1901 - 1912, τόμος Α’, Αθήνα: εκδόσεις Κουλτούρα. Ρωμανού, Κ., (2006), Εντεχνη Ελληνική Μουσική στους νεώτερους χρόνους, Αθήνα: Εκδόσεις Κούντουρα. Σακαλλιέρος, Γ., (2003), «Φύση, μεθοδολογία και τυπολογία της μουσικής ανάλυσης. Η αναλυτική σκέψη στο β΄ μισό του 20ου αιώνα», Πολυφωνία 3, σελ. 70-105. Σακαλλιέρος, Γ., (2006), «Η θέση της γυναίκας στην έντεχνη νεοελληνική μουσική δημιουργία (19ος – 20ος αι.). Μια ιστορική επισκόπηση», στο: Βασιλική Κοντογιάννη (επιμ.), Λόγος Γυναικών, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Κομοτηνή 26-28 Μαΐου 2006 (Αθήνα: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, 2008), σελ. 443-453. Σακαλλιέρος, Γ., (2009), «Η όπερα Αδελφή Βεατρίκη (Sœur Béatrice) του Δημήτρη Μητρόπουλου (1918): μουσική υφή, αισθητικές κατευθύνσεις και ιστορικό πλαίσιο δημιουργίας», στο: Γιώργος Βλαστός (επιμ.), Πρακτικά συνεδρίου Ελληνική μουσική δημιουργία του 20ου αιώνα για το λυρικό θέατρο και άλλες παραστατικές τέχνες, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 27-29 Μαρτίου 2009 (Αθήνα: Σύλλογος οι Φίλοι της Μουσικής, 2009), σελ. 17-29. Sakallieros, G., (2011), «Mitropoulos’ composing in the 1920s: into and out of the Second Viennese School boundaries», διάλεξη που πραγματοποιήθηκε στην ημερίδα με τίτλο Dimitri Mitropoulos: Der Dirigent – Der Komponist (Δημήτρης Μητρόπουλος: ο μαέστρος – ο συνθέτης), Ινστιτούτο Μουσικολογίας Πανεπιστημίου Βιέννης, 22 Οκτωβρίου 2011 - Ηλεκτρονική δημοσίευση του πλήρους κειμένου στην ιστοσελίδα http://www.dimitrimitropoulos.gr (σε επιμέλεια Απόστολου Κώστιου). Sakallieros, G., (2012), «Diverging from an established Greek musical nationalism: aspects of modernism in the works of Dimitri Mitropoulos, Nikos Skalkottas, Dimitrios Levidis and Harilaos Perpessas, during the 1920s and 30s», Muzikologija 12 (Musicology 12, Journal of the Institute of Musicology of the Serbian Academy of Arts and Sciences, 2012), σελ. 183-206. Sakallieros, G., (2016), Dimitri Mitropoulos and His Works in the 1920s. The Introduction of Musical Modernism in Greece, Athens: Hellenic Music Centre. Nίκα-Σαμψών, Ε., (2007), «Όπερα», στο συλλογικό τόμο Μουσική, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, σελ. 107-149. Νίκα-Σαμψών, Ε., (επιμ.) (2019), Εισαγωγή στη Μουσικολογία, Θεσσαλονίκη: Τμήμα Μουσικών Σπουδών – University Studio Press. Σειραγάκης, Μ., (2009), Το ελαφρό μουσικό θέατρο στη μεσοπολεμική Αθήνα 1922-1940, 2 τόμοι, Αθήνα: Καστανιώτης. Σειραγάκης, Μ., (2014), Ναπολέων Λαμπελέτ, Ένας ανέστιος κοσμοπολίτης, Αθήνα: Κέντρο Ελληνικής Μουσικής. Τρικούπης, Α., (2008), Ανδρέας Νεζερίτης (1897-1980): η ζωή και το έργο του, διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Φιστουρής, Δ., (2014), Η μελωδική γραμμή και η φωνητική γραφή στις όπερες του Σπύρου Σαμάρα: μουσικοδραματολογική ανάλυση και αισθητική ερμηνεία, διδακτορική διατριβή, Σχολή Φιλοσοφική, Τμήμα Μουσικών Σπουδών. Φλώρου, Λ., (2016), Αντίοχος Ευαγγελάτος: Ζωή και Έργο, Αθήνα: Παπαγρηγορίου Κ. - Νάκας Χ. Φράγκου-Ψυχοπαίδη, Ο., (1990), Η Εθνική Σχολή Μουσικής. Προβλήματα Ιδεολογίας, Αθήνα: Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Csampai, A. & Holland, D., (επιμ.) (1980), Pietro Mascagni Cavalleria rusticana Ruggero Leoncavallo Der Bajazzo, Rororo Opernbücher: Ricordi & Co. Owen Ward, J., (επιμ.)(1992), The Oxford Companion to music, Oxford University Press. Traubner, R., (1983), Operetta: a theatrical history, NY: Doubleday & Company.
Τελευταία Επικαιροποίηση
15-03-2021