Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα έχουν εξοικειωθεί με (α) τις πολιτικές εξελίξεις που διαμόρφωσαν το μεσαιωνικό ευρωπαϊκό χώρο, (β) διαδικασίες συγκρότησης των πολιτικών μορφωμάτων, (γ) βασικές αρχές της μεσαιωνικής πολιτικής σκέψης, (δ) στοιχεία κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων, (ε) τη βασική μεθοδολογία και τις ιστοριογραφικές συζητήσεις που αφορούν τις παραπάνω θεματικές. Επίσης θα έχουν αναπτύξει την ικανότητα συσχετισμού ιστορικών φαινομένων, όπως π.χ. διαδικασίες μετάβασης από την υστερορωμαϊκή αρχαιότητα στο Μεσαίωνα και οι αντίστοιχες από το Μεσαίωνα στα πρώιμα νεότερα χρόνια.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Σκοπός του μαθήματος είναι να αναλυθεί η διαμόρφωση και η εξέλιξη της Μεσαιωνικής Ευρώπης (5ος -15ος αι.) στις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές της εκφάνσεις. Η μελέτη επικεντρώνεται στη διαμόρφωση και στην εξέλιξη των πολιτικών μορφωμάτων (αυτοκρατορία, βασίλεια, αυτόνομες πόλεις). Επιπλέον αναλύονται βασικοί πολιτικοί θεσμοί, η κοινωνική διαστρωμάτωση και οικονομικές σχέσεις. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα πρέπει να εξοικειωθούν με (α) τις πολιτικές εξελίξεις που διαμόρφωσαν το μεσαιωνικό ευρωπαϊκό χώρο, (β) διαδικασίες συγκρότησης των πολιτικών μορφωμάτων, (γ) βασικές αρχές της μεσαιωνικής πολιτικής σκέψης, (δ) στοιχεία κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων, (ε) τη βασική μεθοδολογία και τις ιστοριογραφικές συζητήσεις που αφορούν τις παραπάνω θεματικές. Επίσης αναμένεται η ανάπτυξη της ικανότητας συσχετισμού ιστορικών φαινομένων, όπως π.χ. διαδικασίες μετάβασης από την υστερορωμαϊκή αρχαιότητα στο Μεσαίωνα και οι αντίστοιχες από το Μεσαίωνα στα πρώιμα νεότερα χρόνια, καθώς και συγκρίσεων με αντίστοιχες εξελίξεις στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Αναλυτική περιγραφή μαθήματος ανά εβδομάδα (Syllabus)
Εβδομάδα #1 Εισαγωγή. Χρονικά και γεωγραφικά όρια. Μεσαιωνικοί νοητικοί ορίζοντες. Αντιλήψεις περί χρόνου και χώρου. Πηγές για τη μελέτη της μεσαιωνικής ιστορίας
Εβδομάδα #2 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): Οι Ρωμαίοι και οι «βάρβαροι». Η εισβολή των γερμανικών φύλων στο δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας και η διαμόρφωση των μεσαιωνικών βασιλείων. Ο ρόλος της Εκκλησίας.
Εβδομάδα #3 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): Πολιτικές, εθνοτικές και πολιτισμικές ταυτότητες στον Μεσαίωνα
Εβδομάδα #4 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): κοινωνία και οικονομία
Εβδομάδα #5 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): κοινωνία και οικονομία
Εβδομάδα#6 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): Το Φραγκικό Βασίλειο και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η «είσοδος» νέων πολιτισμικών ομάδων (Νορμανδοί, Ούγγροι και μουσουλμάνοι): πρόσληψη του Άλλου και διαδικασίες ενσωμάτωσης
Εβδομάδα #7 Η Δυτική Ευρώπη στα κύρια μεσαιωνικά χρόνια (11ος-13ος αι.): Χωροδεσποτεία και κοινωνικοί μετασχηματισμοί. Η έριδα της περιβολής και η συγκρότηση της Ρωμαϊκής Εκκλησίας
Εβδομάδα #8 Η Δυτική Ευρώπη στα κύρια μεσαιωνικά χρόνια (11ος-13ος αι.): Οι Σταυροφορίες
Εβδομάδα #9 Η Δυτική Ευρώπη στα κύρια μεσαιωνικά χρόνια (11ος-13ος αι.): κοινωνία και οικονομία (η εμπορική επανάσταση και η δημιουργία των πόλεων. Εκφάνσεις της μεσαιωνικής αστικής κουλτούρας
Εβδομάδα #10 Η Δυτική Ευρώπη στα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια (14ος-15ος αι.): Εξελίξεις στη διαμόρφωση των πολιτικών μορφωμάτων. Ο «μαύρος θάνατος» (1348) και οι επιπτώσεις του στην κοινωνία και οικονομία
Εβδομάδα #11 Η Δυτική Ευρώπη στα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια (14ος-15ος αι.): Οι απαρχές της απόλυτης μοναρχίας και των αντιπροσωπευτικών θεσμών. Αλλαγές στη θρησκευτική συνείδηση
Εβδομάδα #12 Η Δυτική Ευρώπη στα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια (14ος-15ος αι.): η ιταλική αναγέννηση και οι νέοι νοητικοί ορίζοντες. Η δημιουργία και νοηματοδότηση του όρου «Μεσαίωνας». Η νέα ιστορική σκέψη
Εβδομάδα #13 Συνολική θεώρηση του αντικειμένου
Λέξεις Κλειδιά
Μεσαιωνική Ιστορία, Δυτική Αυτοκρατορία, Ρωμαϊκή Εκκλησία, μεσαιωνικές πόλεις, Αναγέννηση
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Davis R.H.C./Moore R.I., Ιστορία της Μεσαιωνικής Ευρώπης από τον Μέγα Κωνσταντίνο στον Άγιο Λουδοβίκο, Αθήνα 2011.
2. Nicholas David, Η εξέλιξη του μεσαιωνικού κόσμου, μετάφρ. Μ. Τζιάντζη, Αθήνα 1999.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Μπενβενίστε Ρ., Από τους Βαρβάρους στους Μοντέρνους. Κοινωνική ιστορία και ιστοριογραφικά προβλήματα της μεσαιωνικής Δύσης, Αθήνα 2007.
Berstein S. – Milza P., Ιστορία της Ευρώπης. Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα Ευρωπαϊκά κράτη, μετάφρ. Α. Δημητρακόπουλος], τ. 1, Αθήνα 1997.
Bloch M., Η φεουδαλική κοινωνία. Η διαμόρφωση των σχέσεων εξάρτησης. Οι τάξεις και η διακυβέρνηση των ανθρώπων, μετάφρ. Μ. Λυκούδης, Αθήνα 1987.
Καραπιδάκης Ν., Ιστορία της Μεσαιωνικής Δύσης 5ος – 11ος αι., Αθήνα 1996.
Le Goff J., Η Ευρώπη γεννήθηκε τον Μεσαίωνα;, μετάφρ. Ε. Ζέη, Αθήνα 2006.
Nicholas D., Η εξέλιξη του μεσαιωνικού κόσμου: κοινωνία, διακυβέρνηση και σκέψη στην Ευρώπη, μετάφρ. Μ. Τζιάντζη, Αθήνα 1999.
Smith J., Η Ευρώπη μετά τη Ρώμη. Μια νέα πολιτισμική ιστορία, μετάφρ. Ν. Κούτρας, Αθήνα 2008.