ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΛΑΒΙΚΩΝ ΛΑΩΝ

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΛΑΒΙΚΩΝ ΛΑΩΝ / INTRODUCTION TO THE HISTORY OF THE SLAVIC PEOPLE
ΚωδικόςΙΣΛ601
ΣχολήΦιλοσοφική
ΤμήμαΙστορίας και Αρχαιολογίας
Κύκλος / Επίπεδο1ος / Προπτυχιακό, 2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΧειμερινή/Εαρινή
ΚοινόΝαι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID280004775

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΛΑΒΙΚΩΝ ΛΑΩΝ
Ακαδημαϊκό Έτος2020 – 2021
Περίοδος ΤάξηςΕαρινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία3
Ώρες Συνολικά39
Class ID
600184305
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
  • Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
  • Αγγλικά (Εξέταση)
  • Γερμανικά (Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Οι φοιτητές αναμένεται στο πλαίσιο του μαθήματος • να γνωρίσουν την αρχική κοιτίδα των Σλάβων και τις περιοχές εγκατάστασής τους στη Νότια, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη από τα τέλη του 6ου και τον 7ο αιώνα μ.Χ. • να γνωρίσουν το ιεραποστολικό έργο των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Μεγάλη Μοραβία και τη διαδόση της κληρονομιάς τους αρχικά στη Βουλγαρία (συμπεριλαμβανομένης της περιοχής της Αχρίδας) και αργότερα σε ολόκληρο τον σλαβικό κόσμο, καθώς και τη μεσαιωνική ιστορία της Βουλγαρίας και της Σερβίας • να συγκρίνουν τα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα του Βυζαντίου με τα αντίστοιχα των σλαβικών κρατών • ευαισθητοποιηθούν σε μεθοδολογικά και πρακτικά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν από την εμπλοκή του ερευνητή στο πεδίο που μελετά • κατανοούν τις βυζαντινές και λατινικές πηγές που αναφέρονται στις βυζαντινο-σλαβικές σχέσεις • εξασκηθούν στην προφορική και γραπτή παρουσίαση των ιδεών/επιχειρημάτων τους
Γενικές Ικανότητες
  • Αυτόνομη εργασία
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα εστιάζει στη μεσαιωνική ιστορία των σλαβικών λαών από τον 6ο έως τον 15ο αιώνα. Κυρίως εξετάζεται η πολιτική και εκκλησιαστική ιστορία της Μεγάλης Μοραβίας, της Βουλγαρίας και της Σερβίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στον ρόλο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στην πολιτική και πολιτισμική ζωή των Σλάβων. Σε κάθε μάθημα θα συζητούνται ειδικά ζητήματα (όπως π.χ. η κυριλλική γραφή, ο γεωγραφικός όρος Μακεδονία στις σλαβικές πηγές, το κράτος του Σαμουήλ, ο Ησυχασμός και οι Σλάβοι κτλ.). 1η εβδομάδα Η προέλευση των Σλάβων, η κοιτίδα τους, η μετανάστευσή τους στην Ευρώπη και η εθνογένεση των σλαβικών λαών. 2η εβδομάδα Η δημιουργία της Μεγάλης Μοραβίας, το πρώτο σλαβικό κράτος, στην Κεντρική Ευρώπη και την κυριλλο-μεθοδιανή αποστολή. Με βάση τις βυζαντινές (Βίοi αγίου Κλήμη Αχρίδος και οσίου Ναούμ), τις λατινικές πηγές (επιστολές παπών) και μεταφρασμένες σλαβικές πηγές (Βίοι των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου) παρακολουθούν οι φοιτητές την πορεία των Θεσσαλονικέων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου και τη συνεισφορά τους στον κόσμο των Σλάβων. 3η Η συμβολή του Βυζαντίου στη διαμόρφωση του σλαβικού πολιτισμού γενικά, η δημιουργία του πρώτου σλαβικού αλφαβήτου και της πρώτης γραπτής σλαβικής λόγιας γλώσσας. 4η εβδομάδα Η ίδρυση του Πρώτου Βουλγαρικού κράτους. 5η εβδομάδα Ο τσάρος Συμεών η ανάπτυξη της ιδέας της αυτοκρατορικής ιδεολογίας, η ανάπτυξη των λογοτεχνικών Σχολών της Αχρίδας και της Πρεσλάβας. 6η εβδομάδα Το κράτος του Σαμουήλ (976-1018) και η ίδρυση του Δεύτερου Βουλγαρικού κράτους (1185/1186) 7η εβδομάδα Η χρήση του γεωγραφικού όρου Μακεδονία και του εθνωνυμίου Μακεδών σε βυζαντινές, βουλγαρικές και σερβικές πηγές. 8η εβδομάδα Ο Ησυχασμός και οι επιδράσεις του στην πολιτική και εκκλησιαστική ζωή των Νοτίων και των Ανατολικών Σλάβων. Ο ρόλος των αγίων Γρηγορίου Σιναΐτη και Γρηγορίου Παλαμά στην εξέλιξη του ησυχαστικού κινήματος. Οι Βούλγαροι, Σέρβοι και Ρώσοι Ησυχαστές. 9η εβδομάδα Η ίδρυση του μεσαιωνικού σερβικού κράτους, οι ηγεμόνες του (Στέφανος Νεμάνια, Στέφανος Πρωτόστεπτος, Μιλούτιν, Στέφανος Ντετσάνσκι) και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο. 10η εβδομάδα Ο Σέρβος τσάρος Στέφανος Δουσάν, η δημιουργία του νότιου σερβικού κράτους (με πρωτεύουσα τις Σέρρες) και ο κώδικας του Στέφανου Δουσάν. 11η εβδομάδα Οι πολιτικοί και εκκλησιαστικοί λόγοι της ίδρυση της αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Σερβικής αρχιεπισκοπής (1219). 12η εβδομάδα Τα σλαβικά τοπωνύμια στην Ελλάδα, ειδικά στην Πελοπόννησο και τη Δυτική Μακεδονία. Ετυμολογία και συγκριτική μελέτη. 13η εβδομάδα Παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών.
Λέξεις Κλειδιά
Μεγάλη Μοραβία, άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, άγιος Κλήμης Αχρίδος, όσιος Ναούμ, γλαγολιτική και κυριλλική γραφή, Σχολές Αχρίδας και Πρεσλάβας, μεσαιωνικό Βουλγαρικό κράτος, μεσαιωνικό Σερβικό κράτος, τσάρος Συμεών, τσάρος Σαμουήλ, Στέφαν Νεμάνια, άγιος Σάββας Σερβίας, Σερβική αρχιεπισκοπή, τσάρος Στέφανος Δουσάν, Κώδικας Στέφανου Δουσάν, Μακεδονία, Ησυχασμός, σλαβικά τοπωνύμια
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Πολυμεσικό υλικό
  • Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
Περιγραφή
Η διδασκαλία του μαθήματος γίνεται με διαλέξεις και με τη χρήση εποπτικού υλικού σε power point.
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις39
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων60
Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων3
Συγγραφή εργασίας / εργασιών78
Σύνολο180
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Η αξιολόγηση του μαθήματος γίνεται με γραπτές και ενίοτε προφορικές εξετάσεις. Προαιρετικά ανατίθενται σύντομες εργασίες στους φοιτητές για την εμβάθυνση των ιστορικών τους γνώσεων. Οι εργασίες αυτές βαθμολούνται με έως 2 επιπλέον βαθμούς.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης (Διαμορφωτική)
  • Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Διαμορφωτική)
  • Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική)
  • Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Δεληκάρη, Α., Βυζαντινοσλαβικά μελετήματα, Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Κυριακίδη, 2017.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Avenarius, A., Ο βυζαντινός πολιτισμός και οι Σλάβοι. Το πρόβλημα της πρόσληψης και του μετασχηματισμού του βυζαντινού πολιτισμού από τους σλαβικούς λαούς (από τον 6ο έως τον 12ο αιώνα) (μτφρ. Αγγελική Δεληκάρη), Αθήνα 2008. Božilov, I., Car Simeon Veliki (893-937). Zlatnijat vek na srednevekovnata Bălgarija, Sofija 1983. Βρυώνης, Σπ., Ιστορία των Βαλκανικών Λαών, Αθήνα χ.χ. Βυζάντιο και Σερβία κατά τον ΙΔ΄ αιώνα [Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, Διεθνή Συμπόσια 3], Αθήνα, 1996. Charanis, P., «On the question of the Slavonic Settlements in Greece during the Middle Ages», Byzantinoslavica 10 (1949) 254-258. Charanis, P, «On the question of the Slavic Settlement in the Peloponnesus», Byzantinische Zeitschrift 46 (1953) 91-103. Χρυσός, Ευ., «Zur Grundung des ersten bulgarischen Staates», Cyrillomethodianum 2 (1972) 7-13. Δεληκάρη, Α., «Η εικόνα της Μακεδονίας και η έννοια της «Μακεδονικότητας» στου σλαβικούς λαούς της Βαλκανικής κατά τη βυζαντινή πε ρίοδο», στο: Ι. Στεφανίδης – Βλ. Βλασίδης – Ευ. Κωφός (εκδ.), Μακεδονικές Ταυτότητες στο χρόνο. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις, Αθήνα, 2008, σσ. 134-184. Fine, J.V.A., The Early Medieval Balkans. A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century, Ann Arbor 1983. Fine, J.V.A., The Late Medieval Balkans. A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, Ann Arbor 1987. Gjuzelev, V., Bulgarien zwischen Orient und Okzident, Wien-Köln-Weimar 1993. Γόνης, Δ., Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας, Αθήνα 21999. Hösch, E., Geschichte der Balkanländer. Von der Fruhzeit bis zur Gegenwart, München 1999. Jireček, C.J., Geschichte der Bulgaren, Prag 1876 (ανατύπ. Hildesheim-New York 1977). Καραγιαννόπουλος, Ι., Ιστορία Βυζαντινού κράτους, τ. 2: Ιστορία μέσης βυζαντινής περιόδου (565-1081), Θεσσαλονίκη 1993 (5η ανατ.)· τ. 3: Ιστορία υστέρας βυζαντινής περιόδου (1081-1204), μ.1: Τελευταίες λάμψεις (1081-1204), Θεσσαλονίκη 1999. Καραγιαννόπουλος, Ι., «Η βουλγαρική πολιτική στα Βαλκάνια το πρώτο μισό του 13ου αι.», Εγνατία 2 (1990) 11-29. Καραγιαννόπουλος, Ι., Χάρτες Μέσης Βυζαντινής Περιόδου (565-1081), Θεσσαλονίκη 1993. Κίσσας, Σ. Το ιστορικό υπόβαθρο των καλλιτεχνικών σχέσεων Θεσσαλονίκης και Σερβίας. Από το τέλος του ΙΒ΄ αιώνα μέχρι τον θάνατο του κράλη Μιλούτιν (μτφρ. Ε. Ν. Κυριακούδης), Θεσσαλονίκη 2004. Κόλια-Δερμιτζάκη, Α., «Η εικόνα των Βουλγάρων και της χώρας τους στις βυζαντινές πηγές του 11ου και 12ου αιώνα», στο: Νικολάου – Τσικνάκης (επιμ.), Βυζάντιο και Βούλγαροι, σσ. 59-89. Maksimović, Lj., Η εθνογένεση των Σέρβων στον Μεσαίωνα, Αθήνα 1994 (διάλεξη στη σειρά «Η σημερινή βαλκανική κρίση και το ιστορικό της υπόβαθρο. Η δημιουργία των βαλκανικών κρατών» (3 Δεκεμβρίου 1992). Μουτσόπουλος, Ν. Κ., Βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία της Μακεδονίας. Εκκλησίες του Νομού Φλώρινας, Θεσσαλονίκη 2003. Νικολάου, Κ. – Κ. Τσικνάκης (επιμ.), Βυζάντιο και Βούλγαροι (1018-1185) [Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. Διεθνή Συμπόσια 18], Αθήνα 2008. Ostrogorski, G., Serska oblast posle Dušanove smrti [Posebna izdanja Vizantinološkog Instituta 9], Beograd 1965. Ταχιάος, Α.-Αι., «Το εφήμερο κράτος του Σαμουήλ (976-1018). Τα σχετικά με αυτό προβλήματα», στο έργο του ίδιου Βυζάντιο, Σλάβοι, Άγιον Όρος. Αναδρομή σε αμοιβαίες σχέσεις και επιδράσεις, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 367-387. Pirivatrić, Sr., Samuilova država. Obim i karakter [Vizantološki Institut SANU posebna izdanja 21], Beograd 1997. Μαλιγκούδης, Φ., Ελληνισμός και Σλαβικός κόσμος, Θεσσαλονίκη 2006. Παπαστάθης, Χ., Το νομοθετικόν έργον της Κυριλλομεθοδιανής ιεραποστολής εν Μεγάλη Μοραβία [Ελληνική Εταιρεία Σλαβικών Μελετών 2], Θεσσαλονίκη 1978.
Τελευταία Επικαιροποίηση
16-02-2021