Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Στόχος του μαθήματος είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τα βασικά νομικά κείμενα του ενωσιακού ποινικού δικαίου αλλά και με τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που αφορούν άμεσα το ποινικό δίκαιο. Επιπλέον, να οξυνθεί η ικανότητά τους να διακρίνουν τους τρόπους και τις μορφές επίδρασης του ενωσιακού ποινικού δικαίου στο εθνικό ποινικό δίκαιο κατά την επίλυση πρακτικών ζητημάτων που θέτει η δικαστηριακή πράξη, αλλά και να εξετάσουν το βαθμό αφομοίωσης της νομολογίας του ΕΣΔΑ από τα ελληνικά ποινικά δικαστήρια.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές / φοιτήτριες θα μπορούν να: -γνωρίζουν με συστηματικό τρόπο τα βασικά κείμενα τόσο του πρωτογενούς όσο και του παράγωγου δικαίου της ΕΕ που αφορούν το ποινικό δίκαιο -κατανοούν τις σχέ-σεις που αναπτύσσονται μεταξύ του ενωσιακού (ποινικού) δικαίου και του εθνικού ποινικού δικαίου και τις βασικές ερμηνευτικές μεθοδους για την επίλυση προβλημά-των που αναφύονται λόγω της συνύπαρξης των δύο συστημάτων -κατανοούν νομο-λογιακά παραδείγματα σε σχέση με την εφαρμογή του ενωσιακού ποινικού δικαίου στην πράξη –κατανοούν την επίδραση του δικαίου της ΕΣΑ στο ελληνικό ποινικό δικονομικό και ουσιαστικό δίκαιο και στη σχετική νομολογία των ελληνικών ποινι-κών δικαστηρίων.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Ι. Το ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Η σύνθεση μετά την προσχώρηση της ΕΕ στην ΕΣΔΑ. ΙΙ. ΕΣΔΑ και ποινικό δίκαιο: Βασικές επιλογές από τη νομολογία του ΕΔΔΑ στο πεδίο του ουσιαστικού και δικονομικού ποινικού δικαίου. ΙΙΙ. Η ανάπτυξη του ποινικού δικαίου στο πλαίσιο της ΕΕ: 1. Το θεσμικό πλαίσιο της Συνθήκης της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη του ενωσιακού ποινικού δικαίου και θεμελιώδεις αρχές ποινικής καταστολής. 2. Ευρωπαϊκά όργανα ποινικής καταστολής. 3. Η σύγχρονη ανάπτυξη του ενωσιακού ποινικού δικαίου και η επίδρασή του στην εθνική μας έννομη τάξη: Α. Η εναρμόνιση του ουσιαστικού ποινικού δικαίου στο παράδειγμα βασικών αξόνων ενωσιακής παρέμβασης στα πεδία: α) της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος β) των προσβολών των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ γ) της διαφθοράς στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα δ) των προσβολών του ευρώ ε) των προσβολών του περιβάλλοντος και στ) των επιθέσεων στα συστήματα πληροφοριών. Β. Ο κυρίαρχος ρόλος της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων και διαταγών στο ενωσιακό ποινικό δικονομικό δίκαιο και η εναρμόνιση δικονομικών κανόνων - Τα βασικά παραδείγματα: α) του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης β) της ευρωπαϊκής εντολής έρευνας γ) των δικαιωμάτων υπόπτων και κατηγορουμένων (δικαίωμα ενημέρωσης, μετάφρασης, πρόσβασης σε δικηγόρο).
Α. Το Ποινικό Δίκαιο της ΕΕ
I. Ορισμός, ιστορική εξέλιξη και σύγχρονες πηγές του ποινικού δικαίου της ΕΕ
ΙΙ. Οι φιλελεύθερες εγγυήσεις του ποινικού δικαίου της ΕΕ
III. Η επίδραση του ενωσιακού δικαίου στο εθνικό ουσιαστικό ποινικό δίκαιο
IV. Η αρμοδιότητα της ΕΕ να θεσπίζει ποινικό δίκαιο: (1) τα διαθέσιμα νομικά εργαλεία (2) η αρμοδιότητα θέσπισης κανόνων ουσιαστικού ποινικού δικαίου (3) η αρμοδιότητα θέσπισης κανόνων δικονομικού ποινικού δικαίου
V. Επιλεκτική παρουσίαση βασικών νομικών κειμένων της ΕΕ στο ουσιαστικό και δικονομικό ποινικό δίκαιο
VI. Ενωσιακά όργανα επιβολής του ποινικού δικαίου: Ευρωπόλ, Eurojust, OLAF, ευρωπαϊκή εισαγγελική αρχή
Β. Το Ποινικό Δίκαιο της ΕΣΔΑ
Ι. Η επίδραση της ΕΣΔΑ στο ελληνικό ποινικό δίκαιο
ΙΙ. Η ποινική ύλη της ΕΣΔΑ (άρθρα 1-10 ΕΣΔΑ)
α. Υποχρέωση σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου (άρθρο 1) β. δικαίωμα στη ζωή (άρθρο 2) γ. απαγόρευση των βασανιστηρίων (άρθρο 3) δ. απαγόρευση της δουλείας και των καταναγκαστικών έργων (άρθρο 4) ε. δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια (άρθρο 5) στ. δικαίωμα στη χρηστή απονομή δικαιοσύνης (άρθρο 6) ζ. μη επιβολή ποινής χωρίς νόμο (άρθρο 7) η. δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 8) θ. δικαίωμα στη σκέψη στη συνείδηση και στη θρησκευτική ελευθερία (άρθρο 9) ι. δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση (άρθρο 10)
Λέξεις Κλειδιά
ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο, ποινική δικονομικοί κανόνες, ενωσιακά όργανα επιβολής του ποινικού δικαίου, ΕΣΔΑ
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Παραπέρα βιβλιογραφία καθώς και βοηθητικό υλικό (διαγράμματα παραδόσεων, πρακτικά παραδόσεων, αποφάσεις νομολογίας, φροντιστηριακές ασκήσεις, σεμιναρι-ακό υλικό) παρέχεται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων από τον διδάσκοντα / διδάσκουσα ή αναρτάται στο blackboard.