Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
-Οι φοιτητές συνδέουν τη νομική θεωρία και τις γνώσεις της δογματικής νομικής επιστήμης με τη νομική πρακτική.
-Οι φοιτητές καθίστανται ικανοί να χρησιμοποιούν τις γνώσεις που παρέχουν οι κοινωνικές επιστήμες κατά τη νομική επιχειρηματολογία, ιδίως κατά την "ερμηνεία" και το νομικό χαρακτηρισμό των πραγματικών περιστατικών.
-Οι φοιτητές αντιλαμβάνονται τον τρόπο σκεψης των δικαστών κατά την έκδοση δικαστικών αποφάσεων.
-Οι φοιτητές μαθαίνουν τον τρόπο ορθολογικής προετοιμασίας και παρακολούθησης της εφαρμογής αποτελεσματικών νόμων εκ μέρους του νομοθέτη.
-Οι φοιτητές μαθαίνουν τις μεθόδους ερμηνείας των κανόνων του δικαίου και τα κριτήρια με βάση τα οποια γίνεται η επιλογή της κατάλληλης ερμηνευτικής τεχνικής προκειμένου να προκύψει η νομικά ορθότερη και κοινωνικά επωφελέστερη νοηματοδότηση.
-Οι φοιτητές μαθαίνουν να συνεργάζονται με επιστήμονες άλλων επιστημονικών πεδίων στο πλαίσιο διεπιστημονικών ομάδων.
-Οι φοιτητές αποκτούν μια ιστορικοκοινωνική και συγκριτική εποπτεία των ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ ηπειρωτικού ευρωπαϊκού (κυρίως γαλλικού και γερμανικού) δικαίου αφ' ενός, και αγγλοσαξονικού (κυρίως αμαρικανικού) δικαίου, αφ' ετέρου, έτσι ώστε να μπορούν να εργασθούν ως νομικοί στο πλαίσιο αμφοτέρων των δικαιοταξιών.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το αντικείμενο μελέτης της Κοινωνιολογίας του Δικαίου. Η προβληματική της επικοινωνίας μεταξύ της Νομικής Επιστήμης και της Κοινωνιολογίας. Η θεμελίωση της ενότητας του τρισδιάστατου ερευνητικού πεδίου της Κοινωνιολογίας του Δικαίου. Τα τρία πορίσματα ή αξιώματα πάνω στα οποία θεμελιώνεται μια ρεαλιστική Νομική Επιστήμη. Οι πηγές του δικαίου. Οι μέθοδοι ερμηνείας του δικαίου και η τελολογική μέθοδος ως ερμηνευτικό πλαίσιο. Ο νομικός κρατικοθετικισμός και η καθαρή θεωρία του δικαίου. Οι τρεις κατηγορίες των θεωριών του κοινωνικού συμβολαίου (Hobbes, Lock, Rousseau). Το φυσικό δίκαιο. Το ιστορικό της ανάπτυξης της Κοινωνιολογίας του Δικαίου ως εσωτερικής αναγκαιότητας της Νομικής Επιστήμης στις δικαιοταξίες της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και των χωρών του Common Law. Η λογική αναγκαιότητα της υπέρβασης του περιορισμένου αντικειμένου του εννοιοκρατούμενου νομικού κρατικοθετικισμού (μελέτη συγκεκριμένων παραδειγμάτων από τη θεωρία και τη νομολογία στους εξής κλάδους της Νομικής επιστήμης: Δίκαιο του Ανταγωγισμού, Εργατικό Δίκαιο, Δημόσιο Δίκαιο, Ποινικό Δίκαιο και Οικογενειακό Δίκαιο). Η ενσωμάτωση της Κοινωνιολογίας του Δικαίου στο πλαίσιο μιας Νομικής Επιστήμης με διευρυμένο αντικείμενο μελέτης. Ο ορισμός του δικαίου ως συστήματος σχέσεων μεταξύ κανόνων και συμπεριφορών κάτω από αυξημένες πιθανότητες παρέμβασης ενός δικαιοδοτικού οργάνου. Η έννοια και η ιδέα της δικαιοσύνης στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και στους σύγχρονούς μας μελετητές του δικαίου. Μεθοδολογικές επιπτώσεις από την ανάπτυξη της Νομικής ως Κοινωνικής Επιστήμης. Το δίκαιο ως επικοινωνιακό σύστημα και η μελέτη του στο πλαίσιο της σημειωτικής επιστήμης. Το δίκαιο ως σύστημα ελέγχου της ανθρώπινης συμπεριφοράς και η μελέτη του στο πλαίσιο της κυβερνητικής επιστήμης. Παραδείγματα κοινωνιολογικών προσεγγίσεων των σχέσεων μεταξύ των κανόνων του δικαίου αφ’ ενός και της οικονομίας, της πολιτικής και του πολιτισμού αφ’ ετέρου: Το ιστορικοϋλιστικό, το οργανιστικό, το λειτουργικό, το κριτικολειτουργικό, το δομικολειτουργικό, το κατανοητικό κλπ παραδείγματα. Ειδικές κοινωνιολογίες του Δικαίου (νομοθετική Κ.Δ., Κ.Δ. της δικαιοδοτικής λειτουργίας, Κ.Δ. των νομικών επαγγελμάτων κλπ.). Ειδικά θέματα της Κοινωνιολογίας του Δικαίου: Νομικός πλουραλισμός, νομική κοινωνικοποίηση του ατόμου, νομική εκπολιτισμοποίηση, η σχέση μεταξύ ατομικής ελευθερίας και κοινωνικού καταναγκασμού, κοινωνικής δικαιοσύνης και οικονομικής αποτελεσματικότητας, ατομικής ελευθερίας και κοινωνικής ισότητας κλπ. Η συμβολή της Κοινωνιολογίας του Δικαίου στην ερμηνεία του Δικαίου, στη νομική επιχειρηματολογία και στις διαπραγματεύσεις. Δίκαιο, υποδίκαιο (sous Droit) και εύπλαστο δίκαιο (soft law, flexible Droit).
Λέξεις Κλειδιά
Νομικός ρεαλισμός, κοινωνιολογία, πηγές δικαίου, θετικό δίκαιο, φυσικό δίκαιο, δικαιοταξίες, νομικά συστήματα, μέθοδοι ερμηνείας, κοινωνικό συμβόλαιο, δικαιοσύνη, πλουραλισμός, αθέλητες συνέπειες νομοθετικής δράσης, απονομή δικαιοσύνης, διεπιστημονικότητα, ανισότητες, Κριτικές Νομικές Σπουδές
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
* Θανάσης Παπαχρίστου, Κοινωνιολογία του Δικαίου (Αθήνα: Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα 1999)
* A.-J. Arnaud, Dictionnaire encyclopédique de théorie et de Sociologie du Droit (Paris-Bruxelles 1988)
* A.-J. Arnaud, Introduction à l’analyse sociologique des systèmes juridiques (Bruxelles: Bruylant 1998)
* Larry Cata Backer, Harmonizing Law in an Era of Globalization: Convergence, Divergence and Resistance (Carolina Academic Press 2007)
* Ulrich Beck, World at Risk (Polity 2008)
* Reza Banakar and Max Travers (eds.), Law and Social Theory (2nd ed. Hart Publishing 2013)
* Gráinne de Búrca, Claire Kilpatrick and Joanne Scott (eds.), Critical Legal Perspectives on Global Governance (Liber Amicorum David M Trubek) (Hart Publishing 2013)
* Jean Carbonnier, Sociologie Juridique (Paris: PUF 1978)
* Roger Cotterrell, The Sociology of Law: An Introduction (Oxford University Press, 2d ed. 2005)
* Raghavendra Dakagkar, Survival Strategies: Cooperation and Conflict in Animal Societies (Harvard University Press 2011)
* M. Deflem, Sociology of Law. Visions of a Scholarly Tradition (Cambridge University Press 2008)
* Sionaidh Douglas-Scott, Law after Modernity (Hart Publishing 2013)
* David Feldman (ed.), Law in Politics, Politics in Law (Hart Publishing 2013)
* V. Ferrari, Λειτουργίες του Δικαίου (Θεσσαλονίκη, εκδ. Σάκκουλα, 1992)
* V. Ferrari, Developing Sociology of Law: A worldwide documentary enquiry (Milano: Dott. A. Giuffré editore 1990)
* Christian Keysers, The Empathic Brain (Social Brain Press 2011)
* Γεώργιος Μιχαηλίδης-Νουάρος, Ζωντανό και Φυσικό Δίκαιο (Αθήνα: Αφοί Σάκκουλα 1982)
* Richard Nobles and David Schiff, Observing Law through Systems Theory (Legal Theory Today) (Hart Publishing 2013)
* Amartya Sen, Inequality Reexamined (Harvard University Press 1995)
* A. Javier Trevino, The Sociology of Law: Classical and Contemporary Perspectives (Law & Society) (Transaction Publishers 2008)
* Reinhold Zippelius, Θεμελιώδεις Έννοιες της Κοινωνιολογίας του Δικαίου (Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Εκδ. Σάκκουλα 2008)