ΕΙΔΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/-τριες : α) θα γνωρίζουν τις πηγές του αρχαίου ελληνικού δικαίου και θα μπορούν να τις προσεγγίζουν ερμηνευτικά. β) θα έχουν τη δυνατότητα εποπτείας μιας -έστω και αρχαίας – πλήρους ωστόσο έννομης τάξης που θα τους δώσει την εικόνα ενός συστήματος απονομής δικαιοσύνης σε λειτουργία και θα αποτελέσει ερέθισμα για σύγκριση με το ισχύον δίκαιο. γ) θα γνωρίζουν την ιστορική προέλευση δικονομικών και άλλων αρχών δικαίου που ισχύουν και σήμερα, πχ. σύστημα πρωτοβουλίας των διαδίκων, αρχή εκατέρωθεν ακροάσεως, κτλ. δ) θα έχουν εμπλουτίσει τη νομική και ανθρωπιστική τους παιδεία.

Ήταν όντως παράνομο το ψήφισμα του αθηναϊκού δήμου που ήθελε να τιμήσει το ρήτορα Δημοσθένη, όταν εκείνος αναλαμβάνοντας το αξίωμα του ‘τειχοποιού’ συνέβαλε και με την ιδιωτική περιουσία του στην επιδιόρθωση του τείχους της Αθήνας, ενόψει ενδεχόμενης επίθεσης του Φιλίππου στην πόλη μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.), επειδή, όπως ισχυρίστηκαν οι κατήγοροί του, δεν είχε ακόμη λογοδοτήσει για τη θητεία του στο συγκεκριμένο δημόσιο αξίωμα; (Δημοσθένης, υπέρ Κτησιφώντος περί του στεφάνου). Κρυβόταν πολιτική σκευωρία πίσω από την κατηγορία για εξ αμελείας ανθρωποκτονία κατά του πλούσιου Αθηναίου που είχε αναλάβει το 419 π.Χ. τη χορηγία διθυραμβικού χορού παίδων στα Θαργήλια, η οποία έγινε όταν ένα από τα αγόρια του χορού πέθανε, μάλλον επειδή του έδωσαν κάτι να πιει («φάρμακον εὐφωνίας χάριν») κατά τη διάρκεια των δοκιμών στο σπίτι του χορηγού; (Αντιφών, περί του χορευτού). Από ποιον έπρεπε τελικά να κληρονομηθεί ο κλήρος του πλούσιου Αγνία που σκοτώθηκε από τους Σπαρτιάτες το 396 π.Χ. και δεν είχε φυσικά τέκνα, άφηνε όμως διαθήκη με την οποία υιοθετούσε την ανηψιά του που μετά το θάνατό του κατέστη «ἐπίκληρος»; (Ισαίος, περί του Αγνίου κλήρου και Κατά Μακαρτάτου). Το μάθημα «Ειδικοί Θεσμοί Αρχαίου Ελληνικού Δικαίου» περιλαμβάνει τη μελέτη νομικών λύσεων και θεσμών που οι αρχαίες ελληνικές νομοθεσίες επέλεξαν για ένα ευρύ φάσμα πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών ζητημάτων: Από θεσμούς πολιτειακής οργάνωσης, την ιδιότητα του πολίτη, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, τους άρχοντες και την υποχρέωση λογοδοσίας τους, την απονομή δικαιοσύνης στα αθηναϊκά δικαστήρια μέχρι την τυποποίηση και τη δίωξη εγκλημάτων, όπως αυτών κατά του πολιτεύματος, κατά της ζωής, της τιμής και της ιδιοκτησίας, αλλά και ειδικότερα ζητήματα ιδιωτικού δικαίου, όπως δικαιοπραξίες, οικογενειακού δικαίου ρυθμίσεις, κληρονομική διαδοχή, ρυθμίσεις εμπορικού και εργασιακού δικαίου, ζητήματα ελεύθερης έκφρασης στην τέχνη. Η μελέτη των ζητημάτων αυτών γίνεται μέσα από την ερμηνευτική προσέγγιση πηγών: Επιγραφικές και παπυρικές μαρτυρίες, δικανικοί λόγοι αττικών ρητόρων, έργα τραγικών και κωμικών ποιητών, λεξικογράφων, ιστοριογράφων, φιλοσόφων κ.ά. παρέχουν ένα ανεκτίμητης αξίας υλικό που διασώζει πληροφορίες για θεσμούς και νομικές λύσεις σε συγκεκριμένα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά ζητήματα του παρελθόντος, τα οποία δε στερούνται διαχρονικής σημασίας και ανοίγουν διαφορετικά, συναρπαστικά μονοπάτια και στη νομική σκέψη του σήμερα.

αρχαίες ελληνικές νομοθεσίες, θεσμοί αρχαίου ελληνικού δικαίου, αρχαίο ελληνικό δίκαιο, αττικό δίκαιο, πόλις - κράτος, ιδιότητα του πολίτη (δικαιώματα και υποχρεώσεις), λογοδοσία αρχόντων, τυποποίηση και δίωξη εγκλημάτων, θεσμοί ιδιωτικού δικαίου, κληρονομική διαδοχή, ρυθμίσεις εμπορικού και εργασιακού δικαίου, ελεύθερη έκφραση στην τέχνη, αθηναϊκά δικαστήρια, δικανικοί λόγοι αττικών ρητόρων, επιγραφές, πάπυροι, έργα τραγικών και κωμικών ποιητών, λεξικογράφοι, ιστοριογράφοι, φιλόσοφοι

22-09-2020