ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΣΕΙΣ: ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΙΑΣΚΕΥΕΣ: ΓΕΡΜΑΝΟΦΩΝΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ

Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος αναμένονται τα εξής αποτελέσματα: επισταμένη γνώση των κειμένων, τόσο λογοτεχνικών όσο και κινηματογραφικών, που θα συζητηθούν στην τάξη/ εξοικείωση των φοιτητών με τα χαρακτηριστικά ή τις τάσεις που διατρέχουν την κινηματογραφική διασκευή στη διαχρονία/ανάπτυξη της ικανότητας των φοιτητών να αναγνωρίζουν και ν’ αναλύουν το είδος της μεταφοράς στο οποίο ανήκει μία ταινία/ ικανότητα για εφαρμογή των αφηγηματικών μεθοδολογικών εργαλείων σε συγκριτικές αναλύσεις φιλμικών κειμένων με τα αντίστοιχα λογοτεχνικά/ ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των φοιτητών.

Είναι γνωστό ότι πάνω από το μισό περίπου των κινηματογραφικών ταινιών βασίζεται σε κάποιο έργο της λογοτεχνίας –δεδομένο το οποίο σήμερα, εποχή γενικευμένης αλληλεπίδρασης και ώσμωσης ανάμεσα στα «Μέσα» (intermediality), προσλαμβάνει ιδιαίτερη σημασία. Ως εκ τούτου η μεταφορά (ή «μετάφραση», «μετατροπή», «διαμεσολάβηση»...) μυθιστορημάτων, διηγημάτων, θεατρικών έργων κλπ. στη μεγάλη οθόνη αποτελεί διεπιστημονικό αντικείμενο των ανθρωπιστικών σπουδών με αυξανόμενη εμβέλεια. Τι αλλάζει, λοιπόν, όταν ένα λογοτεχνικό κείμενο γίνεται κινηματογραφική ταινία; Πώς περιγράφουμε αυτήν την αλλαγή, με άλλα λόγια ποια θεωρητικά εργαλεία είναι κατάλληλα να συλλάβουν αυτόν το μετασχηματισμό; Τι ζητήματα εγείρει η διασκευή ενός λογοτεχνικού έργου, δηλαδή ποια θέματα μπορούν να μας απασχολήσουν κατά την ανάλυση μιας ταινίας που έχει στηριχθεί σε λογοτεχνικό κείμενο; Το σεμινάριο προσεγγίζει πρωτοβάθμια το πεδίο της κινηματογραφικής διασκευής θέτοντας κατ’ αρχάς ένα θεωρητικό πλαίσιο, το οποίο θ’ αναπτυχθεί στα πρώτα εισαγωγικά μαθήματα. Εδώ θα επιχειρηθεί μια στοιχειώδης παρουσίαση της κινηματογραφικής γλώσσας και παραγωγής καθώς και μια εγγύτερη γνωριμία με θεωρήματα της διακειμενικότητας και της αφηγηματολογίας. Πάνω σ’ αυτή τη βάση θα αναπτυχθούν οι αναλύσεις κινηματογραφικών ταινιών –γερμανικών κατά προτίμηση – που χρησιμοποιούν ως πηγή λογοτεχνικά κείμενα (κατά βάση του «ευρωπαϊκού» κανόνα, με έμφαση στη γερμανική Γραμματεία). Τα έργα αυτά –τόσο τα λογοτεχνικά όσο και τα κινηματογραφικά – θα συζητηθούν στο σεμινάριο και θ’ αποτελέσουν το κύριο υλικό για τις παρουσιάσεις των φοιτητών/φοιτητριών. Διάγραμμα μαθημάτων Μάθημα 1ο Γιατί ανάλυση της κινηματογραφικής διασκευής; Πτυχές μιας προβληματικής/Η εποχή του «δια-»/ανάμεσα στα μέσα: intermediality→ θεωρίες /Μέσα κι επικοινωνία (παραγωγή- μέσο- πρόσληψη) /Η αλλαγή του μοντέλου της λογοτεχνίας- κινηματογράφος και λογοτεχνία ως αφηγηματικά, μυθοπλαστικά κείμενα. Ομοιότητες, διαφορές και μεταξύ τους σχέσεις/ Οι θεωρίες της διακειμενικότητας ως γενικό πλαίσιο για την περιγραφή των σχέσεων λογοτεχνίας- κινηματογράφου. Οργανωτικά- παρουσιάσεις- επισκόπηση μαθημάτων και βιβλιογραφίας. Μάθημα 2ο Εισαγωγή στη γλώσσα του κινηματογράφου (με προβολή επιλεγμένων σκηνών από «κλασικές» ταινίες και εξάσκηση των φοιτητών στην περιγραφή τους)/ αναλογίες με λογοτεχνία. Μάθημα 3ο Επίπεδα ανάλυσης ενός λογοτεχνικού κειμένου: γλώσσα- συντακτικό- ρητορικά σχήματα, αφήγηση- αφηγηματολογία, θέματα- μοτίβα-σύμβολα, λογοτεχνικά γένη/ είδη, λογοτεχνικές θεωρίες/μέθοδοι ανάλυσης λογοτεχνικών έργων (μαρξιστική, ψυχαναλυτική, φεμινιστική, συγκριτολογική κλπ.) Επίπεδα ανάλυσης ενός κινηματογραφικού κειμένου: πλάνο-μιζανσέν-μοντάζ, αφήγηση- αφηγηματολογία, θέματα- μοτίβα-σύμβολα, κινηματογραφικά είδη, θεωρίες κινηματογράφου/μέθοδοι ανάλυσης κινηματογραφικών έργων (σημειολογική, ψυχαναλυτική, κριτική της ιδεολογίας κλπ.) Αναζήτηση κοινών σημείων ανάλυσης στα δύο Μέσα. Η αφηγηματολογία ως «εργαλείο» περιγραφής της κοινής αφηγηματικής δομής λογοτεχνικών και κινηματογραφικών κειμένων. Μάθημα 4ο Πώς προσεγγίζουμε πρακτικά μια κινηματογραφική διασκευή; Μία checklist. Πρακτικές εφαρμογές ανάλυσης: Ο Θάνατος στη Βενετία (Mann- Visconti) και Effi Briest (Fontane- Fassbinder). Μαθήματα 5-12: Παρουσιάσεις των φοιτητών/φοιτητριών Μάθημα 13: Ανακεφαλαίωση-συμπεράσματα Προτεινόμενα έργα (ενδεικτικά): Traumnovelle- Eyes wide shut/ Arthur Schnitzler- Stanley Kubrick Mephisto/ Klaus Mann- István Szabό Die Blechtrommel/ Günter Grass- Volker Schlöndorff Perfume: The Story of a Murderer/ Patrick Süßkind- Tom Tykwer Kabale und Liebe/ Friedrich Schiller –Martin Hellberg/ Leander Haussmann/ Markus Hahn Mario und der Zauberer/Thomas Mann –Klaus Maria Brandauer Die verlorene Ehre der Katharina Blum/ Heinrich Böll - Volker Schlöndorff, Margarethe von Trotta Professor Unrat-Der blaue Engel: Heinrich Mann –Joseph von Sternberg Siddhartha/ Hermann Hesse- Conrad Rooks Die Welle/ Morton Rhue –Dennis Gansel Der Baader Meinhof Komplex/ Stefan Aust –Uli Edel Gruppenbild mit Dame/ Heinrich Böll –Aleksandar Petrović Die Büchse der Pandora/Frank Wedekind –G.W Pabst Lulu/Frank Wedekind –Rolf Thiele Felix Krull/ Thomas Mann –Kurt Hoffmann/ Detlev Buck Vorstadtkrokodile/ Max von der Grün –Christian Ditter Emil und die Detektive/ Erich Kästner –Gerhard Lamprecht/ Franziska Buch Der Vorleser –The Reader/ Bernhard Schlink-Stephen Daldry Homo Faber/ Max Frisch –Volker Schlöndorff/ Richard Dindo Reunion/ Fred Uhlman –Jerry Schatzberg (1989) Das siebte Kreuz – The Seventh Cross/Anna Seghers –Fred Zinnemann (USA 1944) Der Prozess –The Trial/ Franz Kafka – Orson Welles 1962/ David Hugh Jones, UK 1993 Wilhelm Meisters Lehrjahre – Falsche Bewegung/ Johann Wolfgang Goethe – Wim Wenders (BRD 1975)

01-10-2021