ΕΙΔΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ: Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗ, ΤΑ "ΘΕΑΤΡΙΚΑ" ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Σκοπός του μαθήματος να διερευνήσει την πολύπλευρη παρουσία του θεάτρου στο έργο του αλεξανδρινού ποιητή. Μετά από σύντομη επισκόπηση της καβαφικής ποιητικής τεχνοτροπίας, το μάθημα συζητά διεξοδικά όσα καβαφικά ποιήματα προέρχονται από δραματικό μύθο, και όσα θεματογραφούν ποικίλες όψεις της θεατρικής πράξης, σε αρχαία ή σύγχρονα περιβάλλοντα. Ξεκινούμε με αναφορές στις πρώτες δοκιμές του Καβάφη με τα δραματικά κείμενα, και στους τρόπους με τους οποίους τα χρησιμοποιεί ως προποιητικό υλικό για το έργο του (βλέποντας, λόγου χάρη, τη μετάβαση από τον Άμλετ στο ποίημα «Ο Βασιλεύς Κλαύδιος»), και φθάνουμε ως τις ώριμες δραματοποιήσεις της ελληνιστικής (βλ. «Αλεξανδρινοί Βασιλείς»), της ρωμαϊκής, και της δημόσιας σφαίρας των νεότερων χρόνων («Στο θέατρο») στο έργο του, ως θεατρικής παράστασης «χωρίς κείμενο». Υπό την προοπτική αυτή, το μάθημα επιμένει σε ποιήματα που θεματογραφούν το θέατρο ως πράξη και παράσταση («Η Αρχαία Τραγωδία», «Νέοι της Σιδώνος (400 μ.Χ.)», «Τιγρανόκερτα»), καθώς και σε ποιήματα που διερευνούν την «θεατρικότητα» της δημόσιας ζωής («Ο Βασιλεύς Δημήτριος», «Mανουήλ Κομνηνός», κ.ά.) –πέρα και έξω από τα συμβατικά όρια της παράστασης. Το μάθημα προτείνει, έτσι, τροποποίηση της κυρίαρχης εντύπωσης ότι ο αλεξανδρινός είναι ποιητής ιστορικός. Ο Καβάφης, διατείνεται η συγκεκριμένη παράδοση, είναι ένας βαθιά θεατρικός ποιητής.

Οι φοιτητές εξετάζονται στην ερμηνεία κειμένου, και παράλληλα στην «εξ απαλών ονύχων» μύησή τους, και κατανόηση εκ μέρους τους, σύγχρονων θεατρολογικών θεωριών για το κείμενο και την παράσταση.

Μαρία Αθανασοπούλου, Κ.Π. Καβάφη, Τα 'θεατρικά'ποιήματα, Κριτική, ΑΘήνα 2014, Άγγελος Χανιώτης, Θεατρικότητα και Δημόσιος Βίος στον Ελληνιστικό Κόσμο, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2009, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Μαρία Στασινοπούλου, Ο Βίος και το Έργο του Κ.Π. Καβάφη, Μεταίχμιο 2002.

Βιβλιογραφία Ι. ΠΗΓΕΣ Καβάφη, Κ.Π., Τα Ποιήματα (1897-1918), νέα έκδοση Γ.Π. Σαββίδη, Ίκαρος, Αθήνα 1991 [2009] Καβάφη, Κ.Π., Τα Ποιήματα (1919-1933), νέα έκδοση Γ.Π. Σαββίδη, Ίκαρος, Αθήνα 1991 [2009] Καβάφη, Κ.Π., Ανέκδοτα Ποιήματα (1882-1923), φιλ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδη, Ίκαρος, Αθήνα 1968 Καβάφη, Κ.Π., Τα Αποκηρυγμένα. Ποιήματα και Μεταφράσεις, φιλ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδη, Ίκαρος, Αθήνα 1983 Καβάφης, Κ.Π., Κρυμμένα Ποιήματα (1877;-1923), φιλ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδης, Ίκαρος, Αθήνα 1993 [2000] Καβάφης, Κ.Π., Ατελή Ποιήματα (1918-1932), φιλ. έκδοση και επιμέλεια Renata Lavagnini, Ίκαρος, Αθήνα 1994 Καβάφη, Κ.Π., Τα Πεζά, φιλ. επιμ. Μιχάλης Πιερής, Ίκαρος, Αθήνα 2003 [2010] ΙΙ. ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – επιλεκτικά Σιδέρης, Γιάννης, Το Αρχαίο Θέατρο στη Νέα Ελληνική Σκηνή, τ. Α΄: 1817-1932, Ίκαρος, Αθήνα 1976 Χανιώτης, Άγγελος, Θεατρικότητα και Δημόσιος Βίος στον Ελληνιστικό Κόσμο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2009 Balme, Chistopher, Εισαγωγή στις Θεατρικές Σπουδές [2008], μτφρ. Ρ. Κοκκινάκης – Β. Λιακοπούλου, Πλέθρον, Αθήνα 2012 Dupont, Florence, Η Αυτοκρατορία του Ηθοποιού: Το θέατρο στην αρχαία Ρώμη, μτφρ. Σ. Γεωργακοπούλου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2003 Fischer-Lichte, Erika, «Ενσάρκωση: Από το χαρτί στη σκηνή. Η θεατρική μορφή», μτφρ. Λ. Τριανταφυλλίδου - Ελ. Παπάζογλου, Σκηνή, τχ. 3, διαδικτυακός τόπος Τμήματος Θεάτρου Α.Π.Θ. (www.thea.auth.gr), 1-12 Lavagnini, Renata, «Νεότερες τύχες της ηθοποιίας», στο: Πιερής, Μιχάλης (επιμ.), Νερά της Κύπρου, της Συρίας και της Αιγύπτου. Σπουδή στον «Θεατρικό Καβάφη». Πρόγραμμα Παράστασης, Λευκωσία 2013, σσ. 141-146 Easterling, P.E., (επιμ.), The Cambridge Companion to Greek Tragedy, Cambridge University Press, Κέιμπριτζ 1997 Easterling, Pat – Hall, Edith (επιμ.), Greek and Roman Actors; Aspects of an ancient profession, Cambridge University Press, Κέιμπριτζ 2002 Hall, E. –Macintosh, F., Greek Tragedy and the British Theatre 1660-1914, Oxford University Press, Οξφόρδη 2005 Marshall, C. W., The Stagecraft and Performance of Roman Comedy, Cambridge University Press, Κέιμπριτζ 2006 Mehl, Dieter, Shakespeare’s Tragedies; An Introduction, Cambridge University Press, Κέιμπριτζ 1986 Petrides, Antonis K. –Papaioannou, Sophia (επιμ.), New Perspectives on Postclassical Comedy, Cambridge Scholars Publishing, Κέιμπριτζ 2010 Roach, J. R., The Player’s Passion; Studies in the science of acting, Νιούαρκ: University of Delaware Press, Λονδίνο / Τορόντο: Associated University Presses Sharrock, Alison, Reading Roman Comedy. Poetics and Playfulness in Plautus and Terence, Cambridge University Press, Κέιμπριτζ 2009. ΙΙΙ. ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΒΑΦΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ– επιλεκτικά Α. Βιβλία Άγρας, Τέλλος, Κριτικά Α΄, φιλ. επιμ. Κ. Στεργιόπουλος, Ερμής, Αθήνα 1980 Δημαράς, Κ.Θ., Σύμμικτα, Γ΄: Περί Καβάφη, φιλ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδη, Γνώση, Αθήνα 1992 Καραμπίνη-Ιατρού, Μ. (επιμ.), Η Βιβλιοθήκη του Κ.Π. Καβάφη, Αρχείο Καβάφη / Ερμής, Αθήνα 2003 *Κωσταρά, Ευφροσύνη Καβάφης και Αρχαίο Θέατρο, Πάτρα 2014 Πιερής, Μιχάλης (επιμ.), Νερά της Κύπρου, της Συρίας και της Αιγύπτου. Σπουδή στον «Θεατρικό Καβάφη». Πρόγραμμα Παράστασης, Λευκωσία 2013 Τσίρκας, Στρατής, Ο Καβάφης και η Εποχή του, Κέδρος, Αθήνα 71983 [1958] Haas Diana - Πιερής, Μιχάλης, Βιβλιογραφικός Οδηγός στα 154 Ποιήματα του Καβάφη, Ερμής, Αθήνα 1984 Β. Άρθρα Γεωργουσόπουλος, Κ., «Θεατρικά κείμενα στη θεματογραφία του Καβάφη», Η Λέξη 23 (1983), 214-219 Δημαράς, Κ.Θ., «Η "ηθοποιία" του Καβάφη», Σύμμικτα, Γ΄: Περί Καβάφη, φιλ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδη, Γνώση, Αθήνα 1992, σσ. 59-66 Καράογλου, Χ.Λ., «Για το ποίημα "Ο Βασιλεύς Δημήτριος" του Κ.Π. Καβάφη», Διαγώνιος 6 (1980), 272-284 Κωσταρά, Ε., «"[Απόσπασμα περί των σοφιστών]": Ένας ημιτελής "Διάλογος" του Καβάφη με τον Αριστοφάνη», Λογείον 2 (2012): www.logeion.upatras.gr /index.php/component/content/ article?id=104 Κωσταρά, Ευφροσύνη, «Αρχαίο θέατρο και παρακμή στον Καβάφη: Η πορεία προς τα "Τιγρανόκερτα"», στο: Πιερής, Μιχ. (επιμ.), Νερά της Κύπρου, της Συρίας και της Αιγύπτου. Σπουδή στον «Θεατρικό Καβάφη», Λευκωσία, 2013, σσ. 195-201. Μαρωνίτης, Δ.Ν., «Κ.Π. Καβάφης: Ένας ποιητής-αναγνώστης», Κύκλος Καβάφη, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας Σχολής Μωραΐτη, Αθήνα 1983, σσ. 53-79 Μαρωνίτης, Δ.Ν., «Δύο αισχυλικά ποιήματα» [1992], Κ.Π. Καβάφης. Μελετήματα, Πατάκης, Αθήνα, 2007, σσ. 137-54. Πατρικίου, Έλενα, «Τα Τραγικά Ποιήματα του Καβάφη ως Ασκήσεις Θεατρικού Ύφους: Δοκίμιο για την καταγωγή της καβαφικής θεατρικότητας», Παράβασις 5 (2002), 273-294 Σαββίδης, Γ.Π., «Τα "Τιγρανόκερτα", ο Καβάφης και το θέατρο», Μικρά Καβαφικά, τ. Β΄, Ερμής, Αθήνα, 1987, σ. 155 Haas, D., «Ο Καβάφης και ο κόσμος του θεάτρου», στο: Πιερής, Μιχάλης (επιμ.), Νερά της Κύπρου, της Συρίας και της Αιγύπτου. Σπουδή στον «Θεατρικό Καβάφη», Λευκωσία 2013, σσ. 203-209 Bowersock, G.W., «The Julian Poems of C.P. Cavafy», Byzantine and Modern Greek Studies 7 (1981), 89-104 Catsaouni, Helen, «Cavafy and the Τheatrical Representation of History», Journal of the Hellenic Diaspora, 10.1-2 (1983), 105-116