Διδασκαλία και μάθηση στο σχολείο με σκοπό την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης: θεωρία, μεθοδολογία και παραδείγματα

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΔιδασκαλία και μάθηση στο σχολείο με σκοπό την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης: θεωρία, μεθοδολογία και παραδείγματα / Teaching and learning to promote the development of critical thinking: theory, methodology, and examples
ΚωδικόςΠΕΠΣ304
ΣχολήΦιλοσοφική
ΤμήμαΦιλοσοφίας και Παιδαγωγικής
Κύκλος / Επίπεδο2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΧειμερινή/Εαρινή
Υπεύθυνος/ηΔημήτριος Μαυροσκούφης
ΚοινόΌχι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID600018139

Πρόγραμμα Σπουδών: Παιδαγωγική Επιστήμη: Ειδική Αγωγή, Παιδαγωγική του Σχολείου, Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση

Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 12
ΚατεύθυνσηΤύπος ΠαρακολούθησηςΕξάμηνοΈτοςECTS
Παιδαγωγική του ΣχολείουΥποχρεωτικό217,5

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΔιδασκαλία και μάθηση στο σχολείο με σκοπό την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης: θεωρία, μεθοδολογία και παραδείγματα
Ακαδημαϊκό Έτος2021 – 2022
Περίοδος ΤάξηςΕαρινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία2
Class ID
600203897
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Προαπαιτήσεις
Γενικές Προαπαιτήσεις
Μαθήματα υπόβαθρου του ΠΠΣ (Σχολική Παιδαγωγική, Εκπαιδευτική Ψυχολογία)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Σκοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να γνωρίσουν και να κατανοήσουν σε βάθος και σε πλάτος τις κυριότερες πτυχές του θεωρητικού προβληματισμού που αφορούν, στις ποικίλες εκφάνσεις της, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης στην εκπαίδευση, ιδίως στην ιστορική εκπαίδευση, καθώς και σχετικές στρατηγικές διδασκαλίας, σε στενή συνάφεια με τις θεωρίες μάθησης και τα μοντέλα διδασκαλίας. Ο παραπάνω βασικός σκοπός αναλύεται στα παρακάτω τρία συγκεκριμένα επίπεδα: Γνώσεις Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες  θα γνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της κριτικής σκέψης και τα πεδία εφαρμογής της στην εκπαίδευση  θα γνωρίσουν τις ποικίλες εκφάνσεις της κριτικής σκέψης στην εκπαίδευση  θα γνωρίσουν τις συνδετικές σχέσεις της κριτικής σκέψης με τη δημιουργική σκέψη, την ικανότητα βαθύτερης κατανόησης, τη μάθηση που βασίζεται στην επίλυση προβλημάτων ή στην πρόκληση γνωστικού αδιεξόδου, τις μεταγνωστικές δεξιότητες κ.λπ.  θα είναι σε θέση να προσδιορίσουν τις σχέσεις του φαινομένου της διδασκαλίας με τις θεωρίες μάθησης, καθώς και με τη σχολική κουλτούρα και το κλίμα της τάξης Δεξιότητες Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες  θα αποκτήσουν δεξιότητες συσχετισμού των ποικίλων εκφάνσεων της κριτικής σκέψης  θα είναι σε θέση να εντοπίζουν σχετικές διδακτικές εφαρμογές στην έντυπη και την ηλεκτρονική βιβλιογραφία και να μπορούν να τις αξιοποιούν στην πράξη  θα κατακτήσουν δεξιότητες σχετικές με τη διαμόρφωση δικών τους διδακτικών εφαρμογών, ιδίως στο πεδίο της ιστορικής εκπαίδευσης Ικανότητες Στο παραπάνω πλαίσιο προσδοκάται ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες  θα είναι ικανοί να αξιολογούν τη σημασία και τις πιθανές εφαρμογές στη διδακτική πράξη των μαθησιακών θεωριών που αποβλέπουν στην καλλιέργεια θετικού κλίματος στην τάξη, τη δημιουργία υγιούς μαθησιακού περιβάλλοντος και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης  θα αποκτήσουν τις ικανότητες σχεδιασμού, ανάπτυξης και εφαρμογής διδακτικών στρατηγικών στο πλαίσιο των παραπάνω θεωριών  θα είναι ικανοί να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν ερευνητικό project με βάση το απαραίτητο θεωρητικό πλαίσιο και με την εφαρμογή των συναφών μεθοδολογικών υποδείξεων
Γενικές Ικανότητες
  • Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Λήψη αποφάσεων
  • Αυτόνομη εργασία
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Σχεδιασμός και διαχείριση έργων
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Στα μαθήματα διερευνώνται καταρχάς οι σχέσεις μεταξύ της Διδακτικής αφενός και της Σχολικής Παιδαγωγικής, της θεωρίας του Curriculum και της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας αφετέρου, ώστε να αποσαφηνιστεί το περιεχόμενο της επιστημονικού κλάδου της Διδακτικής Μεθοδολογίας στην ιστορική διάστασή του. Στη συνέχεια, εξετάζονται οι κυριότερες θεωρίες μάθησης –πάντα στην ιστορικό πλαίσιό τους– και οι σχέσεις τους με τα μοντέλα διδασκαλίας. Κατόπιν, παρουσιάζονται από τους φοιτητές θέματα όπως η κριτική σκέψη και η σχέση της με τη δημιουργική σκέψη, η διδασκαλία με σκοπό την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και τις διαδικασίες βαθύτερης κατανόησης, η διδασκαλία και η μάθηση που βασίζεται στην επίλυση προβλημάτων, η διδασκαλία των συγκρουσιακών θεμάτων, οι μεταγνωστικές δεξιότητες και η «έκφωνη σκέψη», η γνωστική ασυμφωνία και η γνωστική σύγκρουση, η μάθηση με βάση το προγραμματισμένο αδιέξοδο, η σχέση της σχολικής κουλτούρας και του κλίματος της τάξης με τα περιβάλλοντα μάθησης, η διδακτική αξιοποίηση του χιούμορ κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση γίνεται συστηματική αναφορά στις πιθανές χρήσεις των παραπάνω στην εκπαίδευση, πρωτίστως στην ιστορική εκπαίδευση, ενώ διαμορφώνονται και σχετικά παραδείγματα εφαρμογής. Στην αρχή, βέβαια, των μαθημάτων δίνονται οδηγίες και βιβλιογραφία για τον τρόπο της προφορικής παρουσίασης των εργασιών, καθώς και για την εκπόνηση των γραπτών εργασιών. Θεματικές ενότητες (syllabus) 1. Εισήγηση διδάσκοντος: σχέσεις Διδακτικής Μεθοδολογίας με Σχολική Παιδαγωγική, Θεωρία Curriculum και Εκπαιδευτική Ψυχολογία 2. Εισήγηση διδάσκοντος: θεωρίες μάθησης και διδασκαλία 3. Εργασία: σχολική κουλτούρα, κλίμα σχολικής τάξης και περιβάλλοντα μάθησης 4. Εργασία: η κριτική και η δημιουργική σκέψη στην εκπαίδευση 5. Εργασία: μάθηση με βάση την επίλυση προβλημάτων 6. Εργασία: μεταγνωστικές δεξιότητες και «έκφωνη» σκέψη 7. Εργασία: μάθηση με βάση τη γνωστική σύγκρουση και το προγραμματισμένο αδιέξοδο 8. Εργασία: η διδασκαλία συγκρουσιακών θεμάτων 9. Εργασία: κοινότητες μάθησης και πρακτικής 10. Εργασία: παιδαγωγική – διδακτική αξιοποίηση του χιούμορ 11. Διδακτικές εφαρμογές 12. Διδακτικές εφαρμογές 13.Συνόψιση – Συμπεράσματα
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Σεμινάρια261,0
Άσκηση Πεδίου522,1
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων301,2
Εκπόνηση μελέτης (project)401,6
Συγγραφή εργασίας / εργασιών401,6
Σύνολο1887,5
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα αξιολογηθούν, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων: 1) με την προφορική παρουσίαση μιας εργασίας (3/10) 2) με την τήρηση πρωτοκόλλου κριτικού σχολιασμού των εργασιών των συμφοιτητών τους (2/10) 3) με τη διαμόρφωση μιας διδακτικής εφαρμογής (3/10) 4) με τη συνεισφορά στην από κοινού διαμόρφωση ενός ερευνητικού project (2/10) Θα αξιοποιηθούν, δηλαδή, οι εξής μορφές αξιολόγησης: διαμορφωτική, αυθεντική και τελική
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Δημόσια Παρουσίαση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
  • Έκθεση / Αναφορά (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
  • Εργαστηριακή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
1. Ελληνόγλωσση Δήμου, Γεώργιος Η. (2001), Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Θεωρίες Μάθησης. Αθήνα: Gutenberg. Donaldson, Margaret (2001), Η Σκέψη των Παιδιών, επιμ. Σ. Βοσνιάδου, μετ. Α. Καλογιαννίδου. Αθήνα: Gutenberg. Κασσωτάκης, Μιχάλης & Φλουρής, Ιωάννης (2008), Μάθηση και Διδασκαλία. Παρουσίαση των Σύγχρονων Απόψεων για τη Μάθηση και τη Μεθοδολογία της Διδασκαλίας. Αθήνα: αυτοέκδοση. Καψάλης, Αχιλλέας Γ. & Παπασταμάτης, Αδαμάντιος Ι. (2000), Εκπαίδευση Ενηλίκων, τ. Β΄, Διδακτική Ενηλίκων. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Κουλαϊδής, Βασίλης (Επιμ.) (2007). Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις για την Ανάπτυξη Κριτικής – Δημιουργικής Σκέψης. Αθήνα: ΟΕΠΕΚ. Κωσταρίδου‐Ευκλείδη, Αναστασία (1993), Γνωστική Ψυχολογία. Θεσσαλονίκη: Art of Text. Κωσταρίδου‐Ευκλείδη, Αναστασία (1998), Ψυχολογία Κινήτρων, 3η έκδοση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Κωσταρίδου‐Ευκλείδη, Αναστασία (1997), Ψυχολογία της Σκέψης. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα Lipman, Matthew (2006), Η Σκέψη στην Εκπαίδευση, επιμ. Β. Παππή, μετ. Γ. Σαλαμός. Αθήνα: Πατάκης. Ματσαγγούρας, Ηλίας Γ. [επιμ.] (1995), Η Εξέλιξη της Διδακτικής. Επιστημολογική Θεώρηση. Αθήνα: Gutenberg. Ματσαγγούρας, Ηλίας Γ. (2002), Θεωρία και Πράξη της Διδασκαλίας, τ. Α΄, Θεωρία της Διδασκαλίας. Η Προσωπική Θεωρία ως Πλαίσιο Στοχαστικοκριτικής Ανάλυσης, 2η έκδοση βελτιωμένη. Αθήνα: Gutenberg. Ματσαγγούρας, Ηλίας Γ. (2002), Θεωρία και Πράξη της Διδασκαλίας, τ. Β΄, Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η Κριτική Σκέψη στη Διδακτική Πράξη, 5η έκδοση βελτιωμένη και επαυξημένη. Αθήνα: Gutenberg. Μαυροσκούφης, Δημήτρης Κ. (2008), Διδακτική Μεθοδολογία και Ανάπτυξη της Κριτικής Σκέψης: Εισαγωγή και Αναλυτικός Βιβλιογραφικός Οδηγός. Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη. Νημά, Ελένη Α. & Καψάλης, Αχιλλέας Γ. (2002), Σύγχρονη Διδακτική. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Πηγιάκη, Πόπη (1998), Προετοιμασία, Σχεδιασμός και Αξιολόγηση της Διδασκαλίας. Διδακτική Μεθοδολογία. Αθήνα: Γρηγόρης. Τολίδης, Δημήτριος [επιμ.] (2002), Μάθηση και Διδασκαλία: Σύγχρονες Ερευνητικές Προσεγγίσεις. Αθήνα: Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας. Τριλιανός, Θανάσης (2003‐2004), Μεθοδολογία της Σύγχρονης Διδασκαλίας, τ. Α΄ - Β΄. Αθήνα: Ατραπός. Φλουρής, Γεώργιος Σ. (1986), Η Αρχιτεκτονική της Διδασκαλίας και η Διαδικασία Μάθησης. Αθήνα: Γρηγόρης. Χατζηγεωργίου, Γιάννης (1998), Γνώθι το Curriculum. Γενικά και Ειδικά Θέματα Αναλυτικών Προγραμμάτων και Διδακτικής. Αθήνα: Ατραπός. Χατζηδήμου, Δημήτριος (2007), Εισαγωγή στη Θεματική της Διδακτικής. Συμβολή στη Θεωρία και την Πράξη της Διδασκαλίας. Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη. Χριστιάς, Ιωάννης (1992), Θεωρία και Μεθοδολογία της Διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης. 2. Ξενόγλωσση Beyer, Landon & Apple, Michael W. (Eds.) (1998). The Curriculum: Problems, Politics, and Possibilities. 2nd Edition. Albany: State University of New York Press. Bransford, John D., Brown, Ann L. &Cocking, Rodney R. {Eds.} {2000). How People Learn. Brain, Mind, Experience, and School. Expanded Edition. Washington, DC: National Academy Press. Canedo, Marion (1997). The Inventive Thinking Curriculum Project. An Outreach Program of the United States Patent and Trademark Office. Washington, DC: United States Department of Commerce. In: www.uspto.gov/web/offices/ac/ahrpa/opa/projxl/ invthink.htm. Consortium of Institutions for Development and Research in Education in Europe (CIDREE) (2005). Cross-curricular Themes in Secondary Education. Belgium: CIDREE, in: www.cidree.org. Costa, Arthur L. (Ed.) (2001). Developing Minds. A Resource Book for Teaching Thinking. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. Dolence, Michael G. (2003). The Learner‐Centered Curriculum Model: A Structured Framework for Teaching Planning. EDUCAUSE Center for Applied Research. Research Bulletin. 17, in: www.educause.edu/library/pdf/ERB0317.pdf. Eisner, Elliot W. (1982). Cognition and Curriculum. A Basis for Deciding What to Teach. London: Longman. Finch, Curtis R. et al. (1997). Designing the Thematic Curriculum: An All Aspects Approach. Berkeley, CA: National Center for Research in Vocational Education (NCRVE), University of California. Fink, Dee L. (2003). Teaching Significant Learning Experiences. An Integrated Approach to Designing College Courses. San Francisco, CA: Jossey – Bass. Fogarty, Robin (1991). The Mindful School: How to Integrate the Curricula. Palatine, IL: Skylight Publishing Inc. Gelman, Bernice (2001). Thematic Instruction. In: www.schoolrenewal.org/strategies/ithematic‐bg.html. Gundem, Biørg & Hopmann, Stefan (Eds.) (1998/2002). Didaktik and/or Curriculum. An International Dialogue. New York: Peter Lang Publishing. Hurley, Gabrielle C. (2003). Towards the “Smart State”: The Teaching and Learning of Thinking-Skills. Queensland, Australia: Griffith University. School of Curriculum, Teaching and Learning. In: www4.gu.edu.au:8080/adt‐root/uploads/approved/adt‐ QGU2C. McKernan, James (1996). Curriculum Action Research. A Handbbok of Methods and Resources for the Reflective Practitioner. 2nd Edition. London: Kogan Page. Marzano, Robert J. (1998). A Theory‐Based Meta-Analysis of Research on Instruction. Aurora, CO: McREL Organization. In: www.mcrel.org. Marzano, Robert J. et al. (2000). What Works In Classroom Instruction. Aurora, CO: McREL Organization. In: www.mcrel.org. Oliva, Peter F. (2004). Developing the Curriculum. 6th Edition. London: Allyn & Bacon. Pinar, William F. et al. (1995). Understanding Curriculum: An Introduction to the Study of Historical and Contemporary Curriculum Discourses. New York: Peter Lang Publishing. Schiro, Michael S. (2007). Curriculum Theory. Conflicting Visions and Enduring Concerns. Thousand Oaks, CA – London: SAGE Publications. Slabbert, Johannes A. & Hattingh, Annemarie (2006). Where Is the Post‐modern Truth We Have Lost in Reductionist Knowledge? A Curriculum’s Epitaph. Journal of Curriculum Studies. 38(6), 701‐718. Terwel, Jan (1999). Constructivism and Its Implications for Curriculum Theory and Practice. Journal of Curriculum Studies. 31(2), 195‐199. UNESCO (2004). Changing Teaching Practices using curriculum differentiation to respond to students’ diversity. Paris: UNESCO. Vinson, Cindy (2002). Instructional Design Intensive Workshop. Silicon Valley, CA: The Foothill – De Anza Community College. In: pixel.fhda.edu/id/intex.html. Weimer, Maryellen (2002). Learner‐Centered Teaching. Five Key Changes to Practice. San Francisco, CA: Jossey – Bass. Wellington, Jerry J. (Ed.) (1986). Controversial Issues in the Curriculum. Oxford: Blackwell. Wiggins. Grant & McTighe, Jay (2006). Understanding by Design. Expanded 2nd Edition. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education Inc. Wilson, Brent et al. (1991‐2004). Learning and Instructional Design. Denver, CO: University of Colorado, School of Education. In: carbon.cudenver.edu/~bwilson. Wiske Stone, Martha (Ed.) (1997). Teaching for Understanding. Linking Research with Practice. San Francisco, CA: Jossey – Bass. Wolcott, Susan, Lynch, Cindy et al. (1998‐2006). Problem Solving and Thinking Skills. In: www.WolcottLynch.com. Wraga, William G. & Hlebowitch, Peter S. (2003). Toward a Renaissance in Curriculum Theory and Development in the USA. Journal of Curriculum Studies. 35(4), 425‐438.
Τελευταία Επικαιροποίηση
22-07-2019