ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ

Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα: -Διαθέτουν τη γνώση γύρω από βασικά θεωρητικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί για τη μελέτη των ομάδων, καθώς και για τις μεθόδους εμψύχωσης και ανάπτυξης της δυναμικής των ομάδων. -Μπορούν να αναγνωρίζουν ψυχο-κοινωνιολογικά φαινόμενα που παρατηρούνται στις μικρές ανθρώπινες ομάδες. -Μπορούν να αναλάβουν το ρόλο του εμψυχωτή σε ομάδες ανάπτυξης, και εκπαίδευσης ή κατάρτισης. -Μπορούν να εντάσσουν τις θεατρικές τεχνικές στην υπηρεσία της εμψύχωσης. -Μπορούν να συνδυάζουν θεωρία και πράξη γύρω από τα ζητήματα της ψυχολογίας των ομάδων.

Περιγραφή Στο μάθημα παρουσιάζονται τα ψυχο-κοινωνιολογικά φαινόμενα που παρατηρούνται στις μικρές ανθρώπινες ομάδες, τα θεωρητικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί για τη μελέτη τους, καθώς και οι μέθοδοι εμψύχωσης και ανάπτυξης της δυναμικής τους. Παράλληλα με τη συγκριτική παρουσίαση βασικών θεωρητικών και μεθοδολογικών αναφορών (θεωρία του πεδίου, μορφές ηγεσίας, εκπαιδευτικές ομάδες, ομάδες συνάντησης, ψυχόδραμα, κοινωνιόδραμα, ψυχαναλυτικές προτάσεις, κ.ά.) προτείνονται εργασίες και εισαγωγικά εργαστήρια σχετικά με τις διεργασίες της εμψύχωσης και της ανάλυσης των φαινομένων της δυναμικής των ομάδων. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Ενότητες μαθημάτων Α. Εισαγωγή - Μεθοδολογικά - Ιστοριογραφικά - Βιβλιογραφικά ζητήματα 1. Αποσαφήνιση των όρων: Ομάδα, Ψυχολογία των Ομάδων, Κοινωνική Ψυχολογία, Ψυχοκοινωνιολογία. 2. Τα τέσσερα επίπεδα ανάλυσης της κοινωνιοψυχολογικής πραγματικότητας: - Ενδο-ατομικό επίπεδο - Δι-ατομικό επίπεδο - Δι-ομαδικό επίπεδο - Ιδεολογικό επίπεδο 3. Ιστορική αναδρομή: - Η προ-επιστημονική περίοδος: Le Bon, Η Ψυχολογία του όχλου, (1895) - Οι βάσεις της ψυχαναλυτικής ψυχολογίας των ομάδων: Freud, Τοτέμ και ταμπού, (1913) και Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του Εγώ, (1921) 4. Κοινωνικές αναπαραστάσεις, στερεότυπα και προκαταλήψεις στις διομαδικές σχέσεις - D. Campbell, «Στερεότυπα και αντίληψη των διαφορών μεταξύ των ομάδων» (1967) - Henri Tajfel, «Κοινωνικά στερεότυπα και κοινωνικές ομάδες» (1978) 5. Παιδαγωγική σχέση και ρυθμιστική παρέμβαση Β. Η ουδέτερη σχέση: ο Kurt Lewin (1890-1947) και η Δυναμική των Ομάδων - Βασικές αρχές της Μορφολογικής ή Gestalt-Θεωρίας - Η θεωρία του πεδίου (Field-Theory) - Η μεθοδολογία του Kurt Lewin - Οι έρευνες για τις «μορφές ηγεσίας» - Η μη-Κατευθυντικότητα και η Δυναμική των Ομάδων - Η θεωρία του Δυναμικού Πεδίου για τις ομάδες - Η Εκπαιδευτική Ομάδα (Training Group) και η μη Κατευθυντικότητα - Τα επίπεδα παρέμβασης - Κριτική του έργου του Kurt Lewin Γ. Η συν-πάσχουσα σχέση: ο Carl Rogers (1902-1987) και η μη Κατευθυντικότητα - Οι τέσσερις περίοδοι του έργου του Rogers - Οι βασικές έννοιες - Η διεργασία της Αλλαγής - Η θεραπευτική διεργασία - Οι ομάδες - Τα στάδια εξέλιξης της Ομάδας Συνάντησης (Encounter Group) - Αιτία της ταχύτατης διάδοσης του φαινομένου των ομάδων - Οι έρευνες για τις ομάδες - Τομείς εφαρμογής - Η μέθοδος και η παιδαγωγική πρόταση του Carl Rogers - Η μη Κατευθυντικότητα του Carl Rogers σε σχέση με εκείνη του Kurt Lewin Δ. Η παρεμβατική σχέση: Michel Lobrot - Η μεθοδολογία της παρέμβασης α) Ταξινόμηση των επιθυμιών β) Ανάγνωση των επιθυμιών γ) Προτάσεις δ) Συνοδεία ε) Συνειδητοποίηση - Κριτική αποτίμηση της θεωρίας του Michel Lobrot Ε. Ο Jacob Moreno, το Ψυχόδραμα και η Κοινωνιομετρία - Το Ψυχόδραμα - Τα μέσα του Ψυχοδράματος - Κανόνες και μέθοδοι Ψυχοδράματος - Το Κοινωνιόδραμα - Τα Παιχνίδια Ρόλων - Η θεωρία των Ρόλων - Ο ρόλος του Φανταστικού στο έργο του Moreno - Η Κοινωνιομετρία - Το Κοινωνιομετρικό Τεστ - Η Κοινωνική Μήτρα - Το Κοινονιόγραμμα - Το Κοινωνικό Άτομο ΣΤ. Τα στάδια ανάπτυξης της ομάδας - Αλληλεπίδραση - Η γέννηση της ομάδας και το άγχος απέναντι στην ετερότητα - Ο αποχωρισμός και το άγχος του θανάτου - Οι ρόλοι μέσα στην ομάδα α) Οι ηγετικοί ρόλοι β) Το εξιλαστήριο θύμα Ζ. Οι εφαρμογές της μη κατευθυντικής παρεμβατικότητας στην εμψύχωση των ομάδων - Τεχνικές Έκφρασης - Οι θεραπείες μέσω τέχνης: Εικαστική θεραπεία (Αrt Τherapy) και Δραματοθεραπεία (Dramatherapy) - Ομάδες Ψυχοθεραπείας - Ομάδες εκπαίδευσης - Ομάδες κοινωνικής εργασίας - Πρακτικά ζητήματα που αφορούν την ομάδα (διάρκεια, μέγεθος, επιλογή των μελών, χώρος, υλικά) - Η δομή της συνάντησης (εισαγωγή - ανάπτυξη - κλείσιμο) και οι βιωματικές ασκήσεις (οδηγίες, χρόνοι, δουλειά σε ζευγάρια ή υποομάδες, εμπλοκή του σώματος, συμμετοχή του εμψυχωτή, ατμόσφαιρα, κ.α.). Πέρα από την παρουσίαση, την ανάλυση και τον κριτικό σχολιασμό των παραπάνω ζητημάτων το μάθημα θα περιέχει εργασίες πάνω στη βιβλιογραφία και «Βιωματικές ασκήσεις για εμψύχωση ομάδων» με στόχο τη στοιχειώδη σύνδεση του θεωρητικού προβληματισμού με την πράξη.

Ψυχολογία ομάδων, δυναμική των ομάδων, ομάδες συνάντησης, ομάδες εκπαίδευσης ή κατάρτισης, δραματοθεραπεία, ψυχόδραμα, εικαστική θεραπεία, θεραπεία μέσω τέχνης, κ. ά.

25-04-2021