Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Μετά την ολοκλήρωση των διαλέξεων οι φοιτητές θα είναι σε θέση να:
- προσδιορίζουν την πορεία εξέλιξης του μοναχισμού στον ορθόδοξο σλαβικό κόσμο από την περίοδο που ακολούθησε τον εκχριστιανισμό του μέχρι και μέχρι σήμερα,
- αναλύουν τον τρόπο με τον οποίο ο μοναχισμός καθιερώθηκε στον σλαβικό κόσμο,
- καταγράφουν τη ζωή και δράση των σημαντικότερων εκπροσώπων του μοναχισμού στη Ρωσία, τη Βουλγαρία και τη Σερβία, καθώς και τα μοναστικά κέντρα με τα οποία συνέδεσαν τη δράση τους
- αξιολογούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μοναχικής παράδοσης όπως εξελίχθηκε στις παραπάνω χώρες
- προσεγγίζουν την ιδιαίτερη συμβολή του μοναχισμού στην πνευματική και πολιτισμική ταυτότητα του κάθε λαού ξεχωριστά
- συνδέουν την ιδιαίτερη σχέση του μοναχισμού με τη μυστική παράδοση και τις εκδηλώσεις της σε ολόκληρη τη διάρκεια των μεσαιωνικών χρόνων και μέχρι τους νεότερους χρόνους με ιδιαίτερη μνεία στην ησυχαστική κίνηση τον 14ο αι. και τη φιλοκαλική αναγέννηση του 18ο αι.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Στο μάθημα παρουσιάζεται η ιστορία και εξέλιξη του μοναχισμού στον παραδοσιακά ορθόδοξο σλαβικό κόσμο (Ρωσία, Βουλγαρία, Σερβία) από τον 9ο αιώνα, οπότε ξεκίνησε ο εκχριστιανισμός του και ήρθε σε επαφή με τον μοναχισμό και μέχρι τις ημέρες μας. Ειδικότερα παρουσιάζεται: α) η γνωριμία των Σλάβων με τον μοναχισμό την πρώτη περίοδο μετά τον εκχριστιανισμό τους και αναλύεται η πορεία διάδοσης και καθιέρωσής του. β) η ζωή και η δράση των κυριότερων εκπροσώπων του μοναχισμού στη Ρωσία, τη Βουλγαρία και τη Σερβία και τα μοναστικά κέντρα με τα οποία συνέδεσαν τη δράση τους. γ) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μοναχικής παράδοσης όπως εξελίχθηκε στις παραπάνω χώρες αποτυπώνοντας την ιδιοπροσωπία του κάθε λαού. και δ) τη ιδιαίτερη συμβολή του μοναχισμού στην πνευματική και πολιτισμική ταυτότητα του κάθε λαού ξεχωριστά.
Επίσης παρουσιάζεται η ιστορία και η εξέλιξη της μυστικής παράδοσης στον ορθόδοξο σλαβικό κόσμο από την περίοδο του εκχριστιανισμού του μέχρι και τους νεότερους χρόνους. Αναλυτικότερα εξετάζεται η διάδοση της μυστικής πνευματικότητας, η οποία είχε αναπτυχθεί νωρίτερα στον ελληνικό κόσμο, και η καθιέρωσή της στον σλαβικό κόσμο. Η εμφάνιση των πρώτων σλάβων εκπροσώπων της. Η διάδοση του ησυχασμού τον 14ο αιώνα και η επίδρασή του στην πνευματική και εκκλησιαστική ζωή των Σλάβων, καθώς και η εμφάνισή του κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα, οπότε η μυστική παράδοση εμφανίστηκε εκ νέου ως Φιλοκαλική Κίνηση.
Λέξεις Κλειδιά
Ορθόδοξος Σλαβικός Μοναχισμός, Μοναχισμός, Ορθόδοξοι Σλάβοι, Μυστική Παράδοση, Ησυχασμός, Ησυχαστές
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Συγγράμματα
Ηλ. Ευαγγέλου, Ο ησυχασμός στον κόσμο των νοτίων Σλάβων τον 14ο αιώνα. Επιδράσεις στον πνευματικό, εκκλησιαστικό και πολιτικό τους βίο, Β΄ Έκδοση, Αφοί Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε., Θεσσαλονίκη 2018
Ηλ. Ευαγγέλου, Ορθόδοξος σλαβικός μοναχισμός. Τομές στην ιστορία και την εξέλιξή του, Αφοί Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε., Θεσσαλονίκη, 2020
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Από το βιβλίο του Ι. Ταρνανίδη, Σελίδες από την εκκλησιαστική γραμματεία των Σλάβων, [Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη] Θεσσαλονίκη 2004 τις σελ. 337-365
Obolensky D., The Byzantine Commonwealth. Eastern Europe, 500-1453, Weidenfeld and Nicolson 1971
Μeyendorff J., Byzantium and the Rise of Russia. A Study of Byzantino – Russian Relations in the Fourteenth Century, Cambridge University Press 1981