Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Οι φοιτητές αναμένεται ότι θα
• κατέχουν εξειδικευμένες γνώσεις για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό
• μπορούν να αναλύσουν και να αξιολογήσουν τους σημαντικότερους παράγοντες γένεσης και διαμόρφωσης του πνευματικού ρεύματος
• μπορούν να συσχετίσουν την νεοελληνική ιστορία με την ευρωπαϊκή κατά την ίδια περίοδο, κυρίως στο αντικείμενο της ιστορίας των ιδεών
• μπορούν να απαντήσουν εξειδικευμένες ερωτήσεις εντός του παραπάνω γνωστικού πλαισίου, που ενέχουν συνδυασμό κριτικής σκέψης και γνώσεων
Περιεχόμενο Μαθήματος
αι. Οι επιπτώσεις τους στους ελληνικούς πληθυσμούς.
3) Η διάδοση και ανάπτυξη του ΝΔ
α) Η γεωγραφική διάσταση της πρώτης πνευματικής αλλαγής.
Τα πρώτα κέντρα/πυρήνες της διάχυσης των νέων ιδεών
Οι παράγοντες και τα αίτια της διάκρισής τους
Οι ελληνικές παροικίες ως φορείς επαφών με τη Δύση
β) Η κοινωνική διάσταση της πρώτης πνευματικής αλλαγής
4) Το σχήμα του Διαφωτισμού
Φάσεις/γενιές του ΝΔ
Πρώιμος διαφωτισμός και Φαναριώτες
Σημαντικοί εκπρόσωποι
5) Η εποχή της ωριμότητας
Γενικά χαρακτηριστικά
Σημαντικοί εκπρόσωποι
6) Η ιδεολογία της 'φωτισμένης απολυταρχίας'
Οι Φαναριώτες και οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι
7) Η ανακάλυψη του παρελθόντος
Οι προηγούμενες ‘αναγνώσεις’ του παρελθόντος: Τα χρονικά
Η ανακάλυψη της Αρχαιότητας και η θέση του Βυζαντίου
Η συνείδηση της ιστορικής συνέχειας και καταγωγής
8) Το ενδιαφέρον του Νεοελληνικού Διαφωτισμού για την παιδεία
Μ1 - Δελτίο Περιγραφής Μαθήματος
6
α) Η προϋπάρχουσα κατάσταση
Οι επιπτώσεις της οθωμανικής κατάκτησης και η υποχώρηση της παιδείας.
Η πρώτη ανάκαμψη
β) Η επίδραση του ΝΔ στην παιδεία και την εκπαίδευση
Παιδεία, σχολεία
Το βιβλίο και η εκδοτική δραστηριότητα
Γλωσσικές αναζητήσεις
9) Ο ΝΔ και η κοινωνική κριτική ως απελευθερωτική προοπτική
Η κριτική προς τις ανώτερες κοινωνικές ομάδες και τον κλήρο
Τα σημαντικότερα κείμενα
10) Ο ΝΔ και οι σχέσεις με την Ορθόδοξη Εκκλησία
Η αρχική συνύπαρξη, οι πρώτες αντιδράσεις
Η όξυνση και η ενίσχυση της αντίδρασης στους κόλπους της Εκκλησίας
Σημαντικότεροι εκπρόσωποι και σχετικά κείμενα
11) Ρήγας Βελεστινλής
Το εκδοτικό έργο του
Οι πολιτικές και πολιτειακές ιδέες του Ρήγα μέσα από τα σημαντικότερα κείμενά του
12) Ο ΝΔ ως προπομπός της Ελληνικής Επανάστασης
α) Ο Αδαμάντιος Κοραής
Το αίτημα της παιδείας και της ηθικής ανύψωσης του Γένους
Η άσκηση κριτικής επί του κοινωνικού κατεστημένου
Οι πολιτικές και πολιτειακές απόψεις του
β) Η ιδεολογική προετοιμασία του Αγώνα
13) Η τύχη του ΝΔ στο νεότευκτο κράτος
Οι επιβιώσεις, τα πρόσωπα, οι ιδέες, η οργάνωση του κράτους
Η υποχώρηση και η άνοδος του ρομαντισμού
Συνολική αποτίμηση των επιτευγμάτων του κινήματος
Λέξεις Κλειδιά
Διαφωτισμός, ιστορία των ιδεών, παιδεία, ελευθερία, Βελεστινλής, Κοραής
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Αγγέλου Άλκης, Των Φώτων: Όψεις του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Ερμής, Αθήνα 1988 (β΄ έκδ. ΜΙΕΤ 2000).
Αγγέλου Άλκης, Των Φώτων Β΄: Όψεις του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1999.
Δημαράς Κωνσταντίνος Θ., Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Ερμής, Αθήνα 200910.
Δημαράς Κωνσταντίνος Θ., Ιστορικά Φροντίσματα, Πορεία, Αθήνα 1992, τ. 2.
Καραφύλλης Γρηγόρης, Νεοελληνικός Διαφωτισμός: φιλοσοφικές προσεγγίσεις, Gutenberg, Αθήνα 2008.
Κονδύλης Παναγιώτης, Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός: οι φιλοσοφικές ιδέες, Θεμέλιο, Αθήνα 1988.
Νεοελληνικός Διαφωτισμός (Απόπειρα μιας νέας ερευνητικής συγκομιδής), Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου, Κοζάνη 8-10 Νοεμβρίου 1996, Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης, Κοζάνη 1997.
Ταμπάκη Άννα, Περί νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ρεύματα ιδεών & δίαυλοι επικοινωνίας με τη δυτική σκέψη, ERGO, Αθήνα 2004.