ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Βασικές γνώσεις ελληνικής παλαιογραφίας

Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-learning. Ανάρτηση εκπαιδευτικού υλικού, οδηγιών, βιβλιογραφίας κλπ. Χρήση ΤΠΕ στην επικοινωνία με τους φοιτητές (συνεχής υποστήριξη μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και messaging του e-learning) Χρήση ερευνητικών πόρων ελεύθερα προσβάσιμων στο διαδίκτυο (έγκυρες ιστοσελίδες και ιστότοποι, ηλεκτρονικά περιοδικά κ.ά.) Χρήση συνδρομητικών βάσεων δεδομένων, ηλεκτρονικών περιοδικών και άλλων ηλεκτρονικών πόρων που διατίθενται μέσω της βιβλιοθήκης της Σχολής.

Ενδεικτική βιβλιογραφία/Selective bibliography: P. Maas, Textkritik, Leipzig 31957 (ελλ. μετ. Ν. Χιονίδης, Κριτική των κειμένων, Αθήνα 1975). M. L. West, Textual Criticism and Editorial Technique applicable to Greek and Latin Texts, Stuttgart 1973 (ελλ. μετ. Γ. Μ. Παράσογλου, Κριτική των κειμένων και τεχνική των εκδόσεων όπως εφαρμόζονται στους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς, Αθήνα 1989). D. Reinsch, «Bemerkungen zu byzantinischen Autorenhandschriften», στο D. Harlfinger (επιμ.), Griechische Kodikologie und Textüberlieferung, Darmstadt 1980, 629–644. B. Cerquiglini, Eloge de la variante. Histoire critique de la philologie, Paris 1989. A. van Gemert, «Σκοπός, δυνατότητες και όρια της κριτικής αποκατάστασης των κειμένων», στο H. Eideneier – U. Moennig – Ν. Τουφεξής (επιμ.), Θεωρία και πράξη των εκδόσεων της υστεροβυζαντινής αναγεννησιακής και μεταβυζαντινής δημώδους γραμματείας, Ηράκλειο 2001, 17–36.

1. Παράδοση και κριτική των κειμένων. Τεχνική των εκδόσεων / Manuscript transmission and textual criticism. Editorial technique G. Pasquali, Storia della tradizione e critica del testo, Firenze 1934, 21952. P. Maas, Textkritik, Leipzig 31957 (ελλ. μετ. Ν. Χιονίδης, Κριτική των κειμένων, Αθήνα 1975). H. Hunger – O. Stegmüller – H. Erbse – M. Imhof – K. Büchner – H.-G. Beck – H. Rüdinger, Die Textüberlieferung der antiken Literatur und der Bibel, Zürich 1961 (ανατ. München 1975). B. A. van Groningen, Traité d’histoire et de critique des textes grecs, Amsterdam 1963 ( ελλ. μετ. Ο. Λαμψίδης, Πραγματεία περί της ιστορίας και της κριτικής των ελληνικών κειμένων, Αθήνα 1980). L. D. Reynolds – N. G. Wilson, Scribes and Scholars. A Guide to the Transmission of Greek and Latin Literature, London 1968, 21975, 31991 (ελλ. μετ. Ν. Μ. Παναγιωτάκης, Αντιγραφείς και φιλόλογοι. Το ιστορικό της παράδοσης των κλασικών κειμενων, Αθήνα 1981, σ. 61–99, 243–272). R. Renehan, Greek Textual Criticism: A Reader, Cambridge/Mass. 1969. S. Timpanaro, Die Entstehung der Lachmannschen Methode. 2., erweiterte und überarbeitete Auflage, Hamburg 1971. M. L. West, Textual Criticism and Editorial Technique applicable to Greek and Latin Texts, Stuttgart 1973 (ελλ. μετ. Γ. Μ. Παράσογλου, Κριτική των κειμένων και τεχνική των εκδόσεων όπως εφαρμόζονται στους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς, Αθήνα 1989). D. Harlfinger (επιμ.), Griechische Kodikologie und Textüberlieferung, Darmstadt 1980. A. E. Housman, «The application of thought to textual criticism», στο J. Diggle – F. R. D. Goodyear (επιμ.), The Classical Papers of A. E. Housman, vol. III, Cambridge 1972, 1058–69 (ελλ. μετ. Γ. Μ. Παράσογλου: «Η εφαρμογή της σκέψης στην κριτική των κειμένων», Παλίμψηστον 4 (1987) 21–39). Ν. Π. Χιονίδης, «Συμβολὴ στὴ στεμματική», Ἐπετηρὶς Κέντρου Ἐπιστημονικῶν Ἐρευνῶν 17 (1988–89) 293–302. B. Cerquiglini, «Variantes d’auteur et variance de copiste», στο L. Hay (επιμ.), La naissance du texte, Paris 1989, 105–119. B. Cerquiglini, Eloge de la variante. Histoire critique de la philologie, Paris 1989. H. Hunger, Schreiben und Lesen in Byzanz. Die byzantinische Buchkultur, München 1989 (H. Hunger, Ο κόσμος του βυζαντινού βιβλίου. Γραφή και ανάγνωση στο Βυζάντιο, μετ. Γ. Ν. Βασίλαρος, Αθήνα 1995). J.-M. Olivier, Répertoire des bibliothèques et des catalogues de manuscrits grecs de Marcel Richard. Troisième édition entièrement refondue (Corpus Christianorum), Turnhout 1995. J.-M. Olivier, Supplément au Répertoire des bibliothèques et des catalogues de manuscrits grecs I–II (Corpus Christianorum), Turnhout 2018 P. Speck, «Resümee der Problematik der Tafelrunde G: Überlieferung spätantiker und frühbyzantinischer Texte “vor dem Archetypus”» στο K. Fledelius (επιμ.), Byzantium. Identity, Image, Influence. XIX International Congress of Byzantine Studies. University of Copenhagen, 18–24 August, 1996. Major Papers, Copenhagen 1996, 496–499. H.-G. Nesselrath, Einleitung in die griechische Philologie, Stuttgart und Leipzig 1997, 1–83 (ελλ. μετ. H.-G. Nesselrath, Εισαγωγή στην αρχαιογνωσία, τόμος Αʹ: Αρχαία Ελλάδα, Αθήνα 2001, σσ. 1–85) A. van Gemert, «Σκοπός, δυνατότητες και όρια της κριτικής αποκατάστασης των κειμένων», στο H. Eideneier – U. Moennig – Ν. Τουφεξής (επιμ.), Θεωρία και πράξη των εκδόσεων της υστεροβυζαντινής αναγεννησιακής και μεταβυζαντινής δημώδους γραμματείας, Ηράκλειο 2001, 17–36. Directives pour la préparation des manuscrits, Sources Chrétiennes, Le Cerf, Paris 2001, 62–72 Chr. Gastgeber, «Die Überlieferung der griechischen Literatur im Mittelalter», στο E. Pöhlmann (επιμ.), Einführung in die Überlieferungsgeschichte und die Textkritik der antiken Literatur, Band II: Mittelalter und Neuzeit, Darmstadt 2003, 1–46. R. M. Piccione – M. Perkams (επιμ.), Selecta colligere, I. Akten des Kolloquiums “Sammeln, Neuordnen, Neues Schaffen. Methoden der Überlieferung von Texten in der Spätantike und in Byzanz” (Jena, 21.-23. November 2002), Alessandria 2004 R. M. Piccione – M. Perkams (επιμ.), Selecta colligere, 2. Beiträge zur Technik des Sammelns und Kompilierens griechischer Texte von der Antike bis zum Humanismus (Hellenica 18), Alessandria 2005 J. Irigoin, Παράδοση και κριτική των αρχαίων ελληνικών κειμένων, Αθήνα 2007. A. Giannouli – E. Schiffer (επιμ.), From manuscripts to book / Vom Codex zur Edition. Proceedings of the International Workshop on Textual Criticism and Editorial Practice for Byzantine Texts (Vienna, 10-11 December 2009) (Österreichische Akademie der Wissenschaften. Denkschriften der philosophisch-historischen Klasse, 431 / Veröffentlichungen zur Byzanzforschung, 29), Wien 2011 C. Macé, «Rules and Guidelines in Book Series and their Impact on Scholarly Editions», στο E. Göransson – G. Iversen – B. Crostini – B.M. Jensen – E. Kihlman – E. Odelman – D. Searby (επιμ.), The Arts of Editing Medieval Greek and Latin. A Casebook (Studies and Texts, 203), Toronto 2016, 248–267 2. Aυτόγραφα βυζαντινών συγγραφέων. Ζητήματα έκδοσης / Autographs of Byzantine authors. Editing autographs D. Reinsch, «Bemerkungen zu byzantinischen Autorenhandschriften», στο D. Harlfinger (επιμ.), Griechische Kodikologie und Textüberlieferung, Darmstadt 1980, 629–644. R. A. Pack, «Scribal Errors in an Autograph Manuscript», The American Journal of Philology 101 (1980) 459-61 E. Gamillscheg, «Autoren und Kopisten. Beobachtungen zu Autographen byzantinischer Autoren», JÖB 31/2 (1981) 379–394. E. V. Maltese, «Per l’edizione di autografi bizantini», στο R. Romano (επιμ.), Problemi di ecdotica e esegesi di testi bizantini e grecomedievali. Atti della seconda Giornata di studi bizantini sotto il patrocinio della A.I.S.B. (Salerno 6–7 maggio 1992), Napoli 1993, 83–99. E. V. Maltese, «Ortografia d’autore e regole dell’editore: gli autografi bizantini», RSBN n.s. 32 (1995) 91–121. 3. Βυζαντινή ορθογραφία / Byzantine orthography 3.1 Τονισμός / Αccentuation M. Reil, «Zur Akzentuation griechischer Handschriften», BZ 19 (1910) 476–529. B. Laum, «Alexandrinisches und byzantinisches Akzentuationssystem», Rheinisches Museum für Philologie 73 (1920–24) 1–34. C. M. Mazzucchi, «Sul sistema di accentazione dei testi greci in età romana e bizantina», Aegyptus 59 (1979) 145–167. J. Noret – C. de Vocht, «Une orthographie insolite et nuancée, celle de Nicéphore Blemmyde, ou à propos du δέ enclitique», Byz 55 (1985) 493–505. J. Noret, «Quand rendrons-nous à quantité d’indéfinis, prétendument enclitiques, l’accent qui leur convient?», Byz 57 (1987) 191–195. J. Noret, «Faut-il écrire οὔκ εἰσιν ou οὐκ εἰσίν?», Byz 59 (1989) 277–280. C. M. Mazzucchi, «Minuscola libraria. Traslitterazione e accentazione», στο D. Harlfinger – G. Prato (επιμ.), Paleografia e codicologia greca. Atti del II Colloquio internazionale, vol. I (Biblioteca di Scrittura e Civiltà 3), Alessandria 1991, 41–45. E. V. Maltese, «Ortografia d’autore e regole dell’editore: gli autografi bizantini», RSBN n.s. 32 (1995) 91–121. J. Noret, «Notes de ponctuation et d’accentuation byzantines», Byz 65 (1995) 69–88. H. Gauer, «Zur Silbentrennung griechischer Wörter in byzantinischen Handschriften des neunten bis fünfzehnten Jahrhunderts», BZ 91 (1998) 321–326. J. Noret, «L’accentuation de τε en grec byzantin», Byz 68 (1998) 516–518. I. A. Liverani, «L’accentazione di τε in Eustazio di Tessalonica», RSBN n.s. 36 (1999) 117–120. J. Noret, « Un texte de Maxime le Confesseur parlant indirectement de l’enclise byzantine», Byz 74 (2004) 205–209. K. Oikonomakos, «Ἀγαθὸν τὸ διτονεῖν?», Byzantion 75 (2005) 295–309. J. Noret, «Les règles byzantines de la division en syllabes», Byzantion 77 (2007) 345–348. J. Noret, «L’accentuation byzantine: En quoi et pourquoi elle diffère de l’accentuation « savante » actuelle, parfois absurde», στο: M. Hinterberger (επιμ.), The Language of Byzantine Learned Literature (Byzantios. Studies in Byzantine History and Civilization, 9), Turnhout 2014, 96-146 3.2 Στίξη / Punctuation P. Rafti, «L’interpunzione nel libro manoscritto: mezzo secolo di studi», Scrittura e Civiltà 12 (1988) 239–298, κυρίως: 284–298. L. Perria, «L’interpunzione nei manoscritti della ‘collezione filosofica’», στο D. Harlfinger – G. Prato (επιμ.), Paleografia e codicologia greca. Atti del II Colloquio internazionale, vol. I (Biblioteca di Scrittura e Civiltà 3), Alessandria 1991, 199–209. A. L. Gaffuri, «La teoria grammaticale antica sull’interpunzione dei testi greci e la prassi di alcuni codici medievali», Aevum 68 (1994) 95–115. J. Noret, «Notes de ponctuation et d’accentuation byzantines», Byz 65 (1995) 69–88. C. Laga, «La ponctuation (dont on ne doit pas se soucier)», στο B. Janssens – B. Roosen – P. Van Deun (επιμ.), Philomathestatos. Studies in Greek and Byzantine Texts Presented to Jacques Noret for his Sixty-Fifth Birthday (Orientalia Lovaniensia Analecta 137), Leuven – Paris – Dudley, MA 2004, 359–375. D. R. Reinsch, «Stixis und Hören», στο Β. Άτσαλος–Ν. Τσιρώνη (επιμ.), Πρακτικά του ς΄ Διεθνούς Συμποσίου Ελληνικής Παλαιογραφίας (Δράμα, 21–27 Σεπτεμβρίου 2003), τόμ. Α΄ (Βιβλιοαμφιάστης. Παράρτημα 1), Αθήνα 2008 [2009], 259-269 D. R. Reinsch, «Palinodien eines Editors (Matthaios von Ephesos, Kritobulos von Imbros, Anna Komnene)», στο: A. Giannouli – E. Schiffer (επιμ.), From manuscripts to book / Vom Codex zur Edition. Proceedings of the International Workshop on Textual Criticism and Editorial Practice for Byzantine Texts (Vienna, 10-11 December 2009) (Österreichische Akademie der Wissenschaften. Denkschriften der philosophisch-historischen Klasse, 431 / Veröffentlichungen zur Byzanzforschung, 29), Wien 2011, 175-184 R. Tocci, «Zur Interpunktion in Codices der Palaiologenzeit», στο: A. Giannouli – E. Schiffer (επιμ.), From Manuscripts to Books – Vom Codex zur Edition, Wien 2011, 193-206 D.R. Reinsch, «What should an editor do with a text like the Chronographia of Michael Psellos?, στο A. Bucossi–E. Kihlman (επιμ.), Ars Edendi Lecture Series, vol. II (Acta Universitatis Stockholmiensis. Studia Latina Stockholmiensia 58), Stockholm 2012, 131-154 (κυρίως σ. 140-154) B. Bydén, «Imprimatur? Unconventional Punctuation and Diacritics in Manuscripts of Medieval Greek Philosophical Works», στο A. Bucossi – E. Kihlman (επιμ.), Ars Edendi Lecture Series, vol. II (Acta Universitatis Stockholmiensis. Studia Latina Stockholmiensia 58), Stockholm 2012, 155-172