Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Ο βασικός στόχος του μαθήματος είναι να παρέχει μια συνοπτική εποπτεία των βασικών διανοητικών και πολιτικών ρευμάτων που διαμόρφωσαν τον τρόπο που η αρχαιότητα και ο μεσαίωνας αντιλαμβάνονταν το δίκαιο στη Δύση.
Η επισκόπηση αυτή επιχειρεί να ανιχνεύεσει και να αναδείξει κριτικά συνάφειες και αντιθέσεις με σύγχρονες αντιλήψεις για το δίκαιο. Το μάθημα χρησιμοποιεί ως όχημα της παρουσίασης την αναδρομική προβολή του κοινού τόπου της διάκρισης φυσικό δίκαιο/θετικό δίκαιο σε επιχειρηματολογικά σχήματα της αρχαίας και μεσαιωνικής νομικής σκέψης. Η διάγνωση των σφαλμάτων αυτού του αναχρονισμού μέσα από την ανάλυση κλασικών κειμένων και την συζήτηση του πολιτικού και ιδεολογικού περιβάλλοντος κάθε επιμέρους περιόδου θα επιτρέψει στους φοιτητές να συλλάβουν τα ουσιώδη της ιστορικής πορείας από τη διαλεκτική του νόμω/φύσει στη πρώιμη ελληνική πόλι, μέσα από το έργο του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, των Στωικών (ελλήνων και ρωμαίων), των ραωμαίων νομομαθών, τον νεοπλατωνισμό και τη χριστιανική επανάσταση έως τον συμβιβαστικό θωμιστική αριστοτελισμό και την ανάδυση της πρώιμης νεωτερικότητας.
Έτσι, οι φοιτητές εντάσσουν τα στοιχεία των νομικών γνώσεων που ήδη διαθέτουν σε μια ουσιαστική προοπτική με βάθος χρόνου. Ανακαλύπτουν συνάφειες και συγγένειες αλλά και κοινή καταγωγή με πολιτισμικάμπρότυπα ρύθμισης που τους φαίνονται ξένα ή απομακρυσμένα. Κυρίως όμως οξύνουν μαζί με τη συνείδηση ιστορικότητας το αίσθημα ηθικής ευθύνης για συμβολή στη προαγωγή ενός νομικού πολιτισμού που σέβεται τη διαφορετικότητα και την κριτική γνώμη.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Οι βασικές θεματικές που θα εξετασθούν στο πλαίσιο του μαθήματος είναι:
Εισαγωγή: Η αξίωση του νόμου για υπακοή και η διάκριση μεταξύ φυσικού και θετικού δικαίου. Η υποδειγματική περίπτωση της Αντιγόνης του Σοφοκλή
Το καθήκον υπακοής στους νόμους της πόλεως στον πλατωνικό Κρίτωνα
Τα Πολιτικά του Αριστοτέλη και η ανάγκη της δημοκρατικής αποδοχής
Κοσμοπολιτικός δεσποτισμός και η στωϊκή λατρεία του Νόμου.
Κικέρων, Σενέκας και οι μεγάλοι νομομαθείς της μέσης αυτοκρατορίας
Η ανάδυση του νεοπλατωνισμού στην ύστερη αυτοκρατορία της κρίσης. Ο Αυγουστίνος και το μακρόβιο πλατωνικό όνειρο ενός οικουμενικού χριστιανικού κράτους.
Η βολονταριστική ανατροπή του πλατωνισμού από τους νομιναλιστές και η αβερροϊκή ανάγνωση του Αριστοτέλη.
Το συμβιβαστικό εγχείρημα του Θωμά Ακινάτη
Προς τη νεωτερικότητα: Jus civile. ηγεμονία και η νέα αντίληψη για τη φύση
Σύγχρονο φυσικό δίκαιο και η επινόηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου
Λέξεις Κλειδιά
Πλάτων, ιδέα, αγαθό, Αριστοτέλης, πόλις, Στωϊκοί, Φύσις, Νόμος Βασιλεύς, Ρώμη, Ρωμαϊκό δίκαιο, Νεοπλατωνισμός, Χριστιανισμός, Αυγουστίνος, Corpus Juris, Θεοκρατία, Ακινάτης, Μεσαίωνας
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Στους φοιτητές παρέχεται εξαρχής συλλογή αποσπασμάτων κλασικών κειμένων που μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα και κατά τον χρόνο της εξέτασης.
Students are provided from the beginning with a comprehensive reader of classical (greek and latin fragment in english translation) texts, which they can consult even during examinations.
Σε κάθε επιμέρους παράδοση τους παρέχεται επίσης επιλεγμένη δευτερεύουσα βιβλιογραφία (αποσπάσματα σύγχρονων έργων, άρθρα) σχετική με το ειδικότερο περιεχόμενο του συγκεκριμένου μαήματος.
All courses are supported by selected secondary bibliography (articles, excerpts etc.) distributed in class or through mail
G.H. Sabine, History of Political Thought, ed. Thomson Learning 1980.
Leo Strauss, Natural Right and History, University of Chicago Press 1953.
Eric Voegelin, History of Political Ideas, volume I, Hellenism, Rome and Early Christianity, University of Missouri Press 1997.
Randall Lesaffer, European Legal History, Cambridge University Press 2009.