Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/φοιτήτριες
θα έχουν επανοικειωθεί ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας,
θα είναι σε θέση να αναλύσουν και να επανασυνθέσουν τη δομή ενός αρχαιοελληνικού κειμένου ώστε να αντλήσουν ιστορικές πληροφορίες τόσο από το περιεχόμενο όσο και από τη μορφή του,
θα επανεκτιμήσουν την ικανότητα της αρχαιοελληνικής γλώσσας να "λέει τα πράγματα" με απλότητα και σαφήνεια,
καθώς θα εξασκηθούν οι ίδιοι/ιες στην "ανάγνωση" της μορφής της σε κείμενα
και έτσι θα ανακαλύψουν νέους τρόπους κατανόησης όχι μόνο του παρελθόντος αλλά και του παρόντος τους.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Ο στόχος αυτού του εργαστηριακού μαθήματος είναι η επανοικείωση με τις ιδιαιτερότητες της αρχαιοελληνικής γλώσσας, ώστε τα αρχαιοελληνικά κείμενα να λειτουργήσουν ως ιστορικές πηγές όχι μόνο με το περιεχόμενό τους αλλά και με τη μορφή τους.
Διάγραμμα παραδόσεων. Θέματα και κείμενα.
1ο μάθημα. Τα χαρακτηριστικά της αρχαιοελληνικής γλώσσας και η δημιουργία της ιστορίας. Οι γλωσσικές ιδιαιτερότητες της αρχαιοελληνικής και η ανάδυση της ιστορίας από τον μύθο.
Ιλιάδα, Σ 501, Εκαταίος ο Μιλήσιος, Γενεηλογίαι, Ηρόδοτος, Ιστορίη, Διόδωρος ο Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη, Θουκυδίδης, Ιστορία, Αρριανός, Αλεξάνδρου ανάβασις, «Προοίμια».
2ο μάθημα. Τα ονόματα. Τρία γένη, τρεις αριθμοί, τρεις κλίσεις. Η μελέτη της γραμματικής του ονόματος και η χρήση των αφηρημένων ουσιαστικών.
Θουκυδίδης, Ιστορία 6.8.4-6.24.4. Η απόφαση για τη Σικελική εκστρατεία.
3ο μάθημα. Τα ονόματα. Η αυτονομία της λέξης (η κλιτικότητα). Ο ρόλος της κατάληξης των ουσιαστικών για την αναγνώριση της συντακτικής τους λειτουργίας.
Ξενοφών, Κύρου ανάβασις 4.7.19-25. Οι Μύριοι φτάνουν επιτέλους στη θάλασσα.
4ο μάθημα. Η ρηματικότητα της αρχαιοελληνικής γλώσσας. Ο σχηματισμός των ρηματικών χρόνων και ο ρόλος του απαρεμφάτου και της μετοχής.
Παυσανίας, Περιήγησις «Αττικά» 1.13.7-9. Ο άδοξος θάνατος ενός ενδόξου ανδρός.
5ο μάθημα. Ρήματα. Η όψη. Εξακολουθητικοί, συνοπτικοί και συντελεσμένοι χρόνοι ή πώς η αρχαιοελληνική γλώσσα δίνει περισσότερη σημασία στον τρόπο που το υποκείμενο αντιλαμβάνεται τον κόσμο.
Θουκυδίδης, Ιστορία 7.84.1-5. Η σφαγή των Αθηναίων στον Ασσίναρο ποταμό της Σικελίας.
6ο μάθημα. Ρήματα. Οι εγκλίσεις. Η μορφή και το νόημα της επιλογής των εγκλίσεων και η ιδιαιτερότητα της ευκτικής.
Ισοκράτης, Περί Ειρήνης 18-21. Ο πόλεμος και η ειρήνη. Μια δύσκολη επιλογή;
7ο μάθημα. Η γλώσσα που λέει αυτό που ονομάζει. Ετυμολογία. Η εκπληκτική ικανότητα της αρχαιοελληνικής να δημιουργεί καινούργιες λέξεις και η επίδρασή της στο παρόν των σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών.
Θουκυδίδης, Ιστορία 2.37.1-3. Η αποκαλυπτική σημασία των λέξεων.
8ο μάθημα. Ο μακροπερίοδος λόγος. Από την πρόταση στην περίοδο. Πώς οργανώνεται μια πρόταση και πώς μια περίοδος λόγου.
Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, «Περικλής» 7.1-6. Η εικόνα του δημοκρατικού ηγέτη.
9ο μάθημα. Ο μακροπερίοδος λόγος. Χαλαρό και περιοδικό ύφος. Παράταξη και υπόταξη. Κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις.
Λυσίας, Κατά Ερατοσθένους 8-13. Η σύλληψη του Λυσία από τους Τριάκοντα τυράννους.
10ο μάθημα. Η οργάνωση σε μια περίοδο λόγου και οι λέξεις-οδηγοί. Οι σύνδεσμοι, τα αναφορικά και τα μόρια ως σήματα της διάρθρωσης μιας περιόδου.
Πλάτων, Συμπόσιον 202d-204b. Τι είναι ο έρωτας.
11ο μάθημα. Η ασυνέχεια στην αρχαιοελληνική σύνταξη. Το υπερβατό. Η απομάκρυνση των συνδεδεμένων νοηματικά λέξεων ως στοιχείο ύφους.
Δημοσθένης, Ολυνθιακός Γ’ 3.24-26. Το παρελθόν ως πρότυπο.
12ο μάθημα. Απροσδόκητες γραμματικές επιλογές στην ιστοριογραφία. Η υπόθεση. Υποθετικοί λόγοι και ο ρόλος της στην ιστοριογραφία.
Θουκυδίδης, Ιστορία 4.105.1-4.106.4. Η προσωπική εμπλοκή του ιστορικού στην Ιστορία.
13ο μάθημα. Μεταφράζοντας. Από τη συνθετικότητα της αρχαιοελληνικής στην αναλυτικότητα των σύγχρονων γλωσσών. Μεταφραστικές προκλήσεις και προβλήματα.
Ξενοφών, Κύρου ανάβασις 3.1.2-3.
Λέξεις Κλειδιά
μύθος, ιστορία, ονόματα, ρήματα, ετυμολογία, προτάσεις, περίοδοι, υπόθεση, μετάφραση
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Καζάζης Ι. Ν., Aρχαιοελληνικός πεζός λόγος, Ζήτης, 1992.
Μαρκολόνγκο Α., Η υπέροχη γλώσσα, μτφρ. Α. Παπασταύρου, Πατάκης 2017.
Ρομιγύ Ζ. –Τρεντέ Μ., Μαθήματα ελληνικών, μτφρ. Χρ. Σαμαρά, Ωκεανίδα, 2009.
Denniston J. D., Greek Prose Style, Bloomsbury Publishing, 1998.
Devine A. M. - Stephens L. D., Discontinuous Syntax. Hyperbaton in Greek, OUP 2000.
Dover K. J., Greek Word Order, Bristol Classical Press 2000.
Grethlein Jonas, «Time, Tense, and Temporality in Ancient Greek Historiography», https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199935390.001.0001/oxfordhb-9780199935390-e-43, 2014.
Hansen H., «Greek Sentence Structure: Loose and Periodic Style», https://greek701.ws.gc.cuny.edu/essay-on-style/.
Humbert J., Syntaxe grecque, Librairie C. Klincksieck, 1960.
Markovic D., «Hyperbaton in the Greek Literary Sentence», Greek, Roman, and Byzantine Studies 46 (2006) 127–146.
Mastronarde D., «Word Order in Ancient Greek», https://www.scribd.com/document/197240374/Word-Order-in-Ancient-Greek-Donald-Mastronarde.