Δίκαιο και τέχνη

Eιδίκευσης / Kατεύθυνσης

Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων

- Γνωριμία με το δίκαιο και την νομική επιστήμη - Όρια και περιορισμοί στην ελευθερία της τέχνης - Θεμελιώδες έννοιες του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας - Ο πολιτισμός ως δημόσιο αγαθό - Η οργάνωση του συγχρόνου δημόσιου μουσείου

Το μάθημα «Δίκαιο και Τέχνη» (ΥΘΔΤ2) αποβλέπει σε μια εισαγωγική διερεύνηση της σύνθετης διάδρασης μεταξύ νομικού και καλλιτεχνικού φαινομένου. Η διερεύνηση αυτή εστιάζει πρωτίστως στη σχέση των δύο αυτών φαινομένων από τη σκοπιά του δικαίου. Εκλαμβάνει δηλαδή την τέχνη ως αντικείμενο του δικαίου, ως αντικείμενο νομικού ενδιαφέροντος και ρύθμισης, και όχι το δίκαιο ως αντικείμενο της τέχνης, πώς δηλαδή ο νόμος εμφανίζεται ως αναφορά, περιεχόμενο ή υλικό του καλλιτεχνικού έργου. Στόχος του είναι να προσφέρει στις φοιτήτριες και τους φοιτητές του διατμηματικού μεταπτυχιακού προγράμματος τα εννοιολογικά εργαλεία και να τους εξοικειώσει με του τρέχοντες βασικούς προβληματισμούς που θα τους επιτρέψουν να αναστοχαστούν τόσο τη θέση της τέχνης στην θεσμική οργάνωση της κοινωνικής ζωής όσο και την συνθήκη των συγχρόνων καλλιτεχνών και γενικότερα όσων αποτελούν μέλη του κόσμου της Τέχνης. Γι’ αυτό και το μάθημα αυτό αφορά μια ουσιώδη πτυχή του γενικότερου αντικειμένου του προγράμματος «Τέχνη & Δημόσια Σφαίρα». Η διδασκαλία του μαθήματος έχει τη μορφή δια ζώσης διαλέξεων του διδάσκοντος με δυνατότητα κατ’ εξαίρεση υβριδικής παρακολούθησης. Τα επιμέρους θεματικά αντικείμενα των διαλέξεων είναι: 1. Γνωριμία με το δίκαιο και την νομική επιστήμη. Η συγκεκριμένη διάλεξη αποβλέπει στο να θέσει με εύληπτο τρόπο υπ’ όψιν των φοιτητών το βασικότατο εννοιολογικό πλέγμα της νομικής επιστήμης, με έμφαση στις έννοιες που θα χρησιμοποιούνται συστηματικά στις λοιπές διαλέξεις. 2. Η συνταγματική ελευθερία της τέχνης. Αντικείμενο της διάλεξης αυτής είναι οι διάφορες παραδοσιακές και τρέχουσες νομικές, πολιτικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης και, ειδικότερα, την ελευθερία της τέχνης. 3. Όρια και περιορισμοί στην ελευθερία της τέχνης. Η εν λόγω διάλεξη προεκτείνει και εξειδικεύει την προβληματική της προηγούμενης με επίκεντρο την ιδέα της λογοκρισίας στο πεδίο τόσο της ηθικής όσο και του συνταγματικού δικαίου, προσφέροντας μια σειρά ιστορικών παραδειγμάτων. 4. Δικαίωμα του καλλιτέχνη ή καθεστώς ελευθερίας μιας κοινωνικής πρακτικής; Η διάλεξη αυτή επιχειρεί να διαγράψει μια νομικοπολιτική αντίληψη για την ελευθερία της τέχνης που προτάσσει το ανεπιφύλακτο της συνταγματικής της προστασίας χωρίς αυτό να αποβαίνει σε βάρος των δικαιωμάτων και εννόμων αγαθών των άλλων. 5. Θεμελιώδες έννοιες του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας 6. Συμφέρον του δημιουργού κατά συμφέροντος της ολότητας Οι εν λόγω δύο διαλέξεις είναι αφιερωμένες στο έργο τέχνης ως αντικείμενο και φορέα ιδιωτικών δικαιωμάτων οικονομικών και ηθικών. Η αναφορά στον ιδιωτικό χαρακτήρα των δικαιωμάτων αυτών διενεργείται δε στο πλαίσιο μιας αντίληψης κοινωνικής υπευθυνότητας του κόσμου της Τέχνης που συνεπάγεται περιορισμούς των περιουσιακών δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας χάριν του κοινωνικού συνόλου με έμφαση στο χώρο της τέχνης. 7. Το κοινωνικό δικαίωμα στην τέχνη ή ο πολιτισμός ως δημόσιο αγαθό. 8. Προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς και διακίνηση έργων τέχνης 9. Ασυλία από κατάσχεση: ιστορικό και πρακτικές από τη διεθνή κυκλοφορία των έργων τέχνης 10. Η οργάνωση του συγχρόνου δημόσιου μουσείου: θεσμικά πρότυπα και πολιτικές Οι τελευταίες τέσσερεις διαλέξεις αποβλέπουν να εισάγουν τις φοιτήτριες και τους φοιτητές στο πεδίο του δημοσίου δικαίου της τέχνης και ταυτοχρόνως να τους εξοικειώσουν με την ιδέα της πολιτικής πολιτισμού. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου οι φοιτήτριες και φοιτητές καλούνται να συμμετέχουν σε προαιρετικές εργασίες (λ.χ. αναζήτηση περιστατικών λογοκρισίας) το προϊόν των οποίων παρουσιάζουν στο πλαίσιο του μαθήματος. Η εξέταση του μαθήματος διενεργείται στο τέλος του εξαμήνου με την εκπόνηση εργασίας 5.000 λέξεων με βάση θεματικές που αντλούνται από κατάλογο νομικών υποθέσεων σχετικών με την τέχνη. Οι καλύτερες εργασίες παρουσιάζονται και συζητώνται κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομαδιαίων συναντήσεων. Στις φοιτήτριες και τους φοιτητές του προγράμματος διατίθεται πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό που αντιστοιχείται στις επιμέρους διαλέξεις και είναι αναρτημένο στην ηλεκτρονική εφαρμογή e-learning.

δίκαιο, τέχνη, συνταγματική ελευθερία, δικαίωμα, πνευματική ιδιοκτησία, πολιτισμός, δημόσιο

05-07-2023