Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Στο τέλος του εξαμήνου, ο φοιτητής:
1. θα γνωρίζει τις βασικές αρχές πτυχές της Λατρείας της Ορθοδόξου Εκκλησίας σε σχέση με τις αντίστοιχες λειτουργικές παραδόσεις Ανατολής και Δύσεως
2. θα γνωρίζει το περιεχόμενο και τη μέθοδο ερμηνείας των κυριότερων βυζαντινών και μεταβυζαντινών λειτουργικών υπομνημάτων.
3. θα γνωρίζει τις τρείς βυζαντινές θείες Λειτουργίες και τα ειδικά θέματα που αφορούν στην τελεστική τους τάξης.
4. θα γνωρίζουν την ιστορική εξέλιξη και θεολογική μαρτυρία των ακολουθιών του νυχθημέρου και του λειτουργικού έτους.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου θα μελετηθούν τα βασικά στοιχεία της Ορθοδόξου Λατρείας. Ειδικότερα, θα εξεταστεί το ιδιάζον πνεύμα της θεολογίας της βυζαντινής λειτουργικής παραδόσεως σε σχέση με τους υπόλοιπους λειτουργικούς τύπους Ανατολής και Δύσεως. Θα γίνει εμβάθυνση στην ιστορία και την τελεστική πράξη των τριών Λειτουργιών (Χρυσοστόμου, Βασιλείου, Προηγιασμένης) ως και στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά λειτουργικά υπομνήματα. Επίσης θα διερευνηθεί το λειτουργικό έτος και οι ακολουθίες του νυχθημέρου.
1. Εισαγωγή στο μάθημα
2. Ο χαρακτήρας και οι καταβολές της Ορθοδόξου Λατρείας
3. Λειτουργικοί τύποι Ανατολής και Δύσεως
4. Οι τρείς θείες Λειτουργίες Α΄: Λειτουργία του Χρυσοστόμου
5. Οι τρείς θείες Λειτουργίες Β΄: Λειτουργία του Μ. Βασιλείου
6. Οι τρείς θείες Λειτουργίες Γ΄: Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων
7. Τα βυζαντινά λειτουργικά υπομνήματα
8. Τα μεταβυζαντινά λειτουργικά υπομνήματα
9. Η διαμόρφωση του λειτουργικού έτους Α΄: ο εβδομαδιαίος και ο πασχάλιος κύκλος
10. Η διαμόρφωση του λειτουργικού έτους Β΄: ο σταθερός κύκλος των εορτών
11. Οι ακολουθίες του νυχθημέρου Α΄: ο εσπερινός
12. Οι ακολουθίες του νυχθημέρου Α΄: ο όρθρος
13. Σύγχρονα λειτουργικά ζητήματα
Λέξεις Κλειδιά
Λειτουργική, Λειτουργικοί Τύποι, Θεία Λειτουργία, Ακολουθίες του Νυχημέρου, Λειτουργικό Έτος, Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά Λειτουργικά Υπομνήματα
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
1)Στυλιανού Χατζηγρηγορίου (Πρωτοπρ.), Η μυστηριακή ζωή ως βάση της ποιμαντικής διακονίας της Εκκλησίας κατά τον άγιο Νικόλαο Καβάσιλα, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2019.
2) Γεωργίου Μεταλληνού (Πρωτοπρ.), Η θεολογική μαρτυρία της εκκλησθαστοικής λατρείας, εκδ. "Αρμός" ,Αθήνα 1996.