Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Στο τέλος του εξαμήνου, ο φοιτητής:
1. Θα μπορεί να ερμηνεύσει τη αλληλεξαρτώμενη σχέση μεταξύ Μυστηρίων και πνευματικής ζωής.
2. Θα γνωρίζει το περιεχόμενο και τις βασικές θεολογικές θέσεις του Νικολάου Καβάσιλα, όπως διατυπώνεται στο έργο του «Περί της εν Χριστώ ζωής».
3. Θα μπορεί να εξηγεί τις θέσεις των Ελλήνων Πατέρων περί της συχνότητας και των προϋποθέσεων συμμετοχής στη θεία Ευχαριστία.
4. Θα είναι σε θέση να αναπτύξει την Ορθόδοξη Χριστιανική διδασκαλία περί της αξίας και της σημασίας την νηστείας και την εγκράτειας για την πνευματική ζωή των πιστών.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Η σχέση λατρείας και πνευματικότητας, τα μυστήρια ως άξονας της πνευματικής ζωής, η νοερά προσευχή, οι καιροί και το νόημα της νηστείας και άλλα παρεμφερή ζητήματα θα εξεταστούν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου.
1. Εισαγωγή στο μάθημα: Θεσμός και χάρισμα στην ορθόδοξη παράδοση
2. Το μυστήριο του Βαπτίσματος ως θεμέλιο της πνευματικής ζωής
3. Τα στάδια της πνευματικής τελειώσεως: κάθαρση-φωτισμός-θέωση
4. Η σχέση κοινής λατρείας και κατ’ ιδίαν προσευχής
5. Η Νοερά προσευχή: Φιλοκαλία και ησυχαστική θεολογία
6. Περί της εν Χριστώ ζωής του Νικολάου Καβάσιλα
7. Πτυχές του μυστηρίου της μετανοίας και της ιεράς εξομολογήσεως
8. Συχνότητα και προϋποθέσεις μετοχής στη θεία Ευχαριστία Α΄: η πατερική διδασκαλία της βυζαντινής περιόδου
9. Συχνότητα και προϋποθέσεις μετοχής στη θεία Ευχαριστία Β΄: Οι Κολλυβάδες πατέρες
10. Ασκητική παράδοση και λειτουργική μαρτυρία
11. Η αξία και η σημασία της νηστείας και της εγκράτειας για την άσκηση των πιστών
12. Θεία λατρεία και πνευματική ζωή στη διδασκαλία των συγχρόνων Πατέρων της Εκκλησίας
13. Ανακεφαλαίωση
Λέξεις Κλειδιά
Λειτουργική, Θεία Λατρεία, Νοερά Προσευχή, Νηστεία, Μετάνοια-Εξομολόγηση, Βάπτισμα, Ασκητές πατέρες, Νικόλαος Καβάσιλας
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Schmemann, Alexander. The Spirit of the Liturgy. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press, 2003.
Schmemann, Alexander. Για να ζήσει ο κόσμος. Ζήσιμος Λορεντζάτος (μτφ.). Αθήνα: Δόμος, 2010.
Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού. Παντελεήμονας Καρανικόλας, Μητροπολίτη Κορίνθου (μτφ.). Τσαλική-Κιοσόγλου. Αθήνα: Παπαδημητρίου, 2006.
Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου. Θεία Λατρεία. Προσδοκία και όρασις Θεού. Αθήνα: Ίνδικτος, 2009.
Σκρέττας, Νικόδημος. Λατρεία και αγιότητα: μαθητεία στο συναξάρι της Ορθοδοξίας. Θεσσαλονίκη: Μυγδονία, 2018.
Σκρέττας, Νικόδημος. Η θεία ευχαριστία και τα προνόμια της Κυριακής κατά τη διδασκαλία των Κολλυβάδων. Κανονικά και Λειτουργικά 7, Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 2008.
Σωφρονίου Σαχάρωφ. Περί προσευχής. Ι.Μ. Τιμίου Προδόμου: Έσσεξ, 2017.