Ειδικά θέματα βυζαντινής και μεταβυζαντινής υμνογραφίας.

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΕιδικά θέματα βυζαντινής και μεταβυζαντινής υμνογραφίας. / Special Themes in Byzantine and Post-Byzantine Hymnography.
ΚωδικόςΜΥ3
ΣχολήΘεολογική
ΤμήμαΚοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού
Κύκλος / Επίπεδο2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΧειμερινή
Υπεύθυνος/ηΔημοσθένης Κακλαμάνος
ΚοινόΝαι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID600015776

Πρόγραμμα Σπουδών: Ορθόδοξη Θεολογία και Χριστιανικός Πολιτισμός

Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 8
ΚατεύθυνσηΤύπος ΠαρακολούθησηςΕξάμηνοΈτοςECTS
Βιβλικών, Πατερικών, Αγιολογικών και Θρησκειολογικών ΣπουδώνΥποχρεωτικό Κατ' Επιλογήν3210
Ιστορίας, Δόγματος, Φιλοσοφίας και ΑρχαιολογίαςΥποχρεωτικό Κατ' Επιλογήν3210
Εφαρμοσμένης ΘεολογίαςΥποχρεωτικό Κατεύθυνσης3210
Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΕιδικά θέματα βυζαντινής και μεταβυζαντινής υμνογραφίας.
Ακαδημαϊκό Έτος2023 – 2024
Περίοδος ΤάξηςΧειμερινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία3
Class ID
600229856
Τύπος Μαθήματος
Eιδίκευσης / Kατεύθυνσης
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
  • Αγγλικά (Εξέταση)
  • Γαλλικά (Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές: - θα έρθουν σε επαφή με τα instrumenta studiorum της επιστήμης της Υμνολογίας - θα λάβουν εξειδικευμένη γνώση για την διαμόρφωση και εξέλιξη συγκροτήσεως των βασικών υμνογραφικών συλλογών - θα γνωρίζουν σε βάθος μείζονες και ελάσσονες υμνογράφους της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου - θα μπορούν να πραγματοποιήσουν εξειδικευμένη έρευνα στις πηγές και τη δευτερεύουσα βιβλιογραφία - θα εξασκηθούν στην τεχνική έκδοσης υμνογραφικών κειμένων σύμφωνα με τα διεθνώς κρατούντα πρότυπα
Γενικές Ικανότητες
  • Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Ομαδική εργασία
  • Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
  • Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
  • Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τα Instrumenta Studiorum της Υμνογραφίας, τη μελέτη των χειρόγραφων υμνογραφικών συλλογών και τις αρχές και μεθόδους κριτικής έκδοσης υμνογραφικών κειμένων. Επιπλέον, στο πλαίσιο του μαθήματος επιχειρείται συστηματική παρουσίαση των βασικότερων υμνογράφων και του έργου τους, εξετάζονται επιμέρους θέματα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής Υμνογραφίας (ζητήματα χειρόγραφης παράδοσης υμνογραφικών κειμένων, μετρικής, γνησιότητας κ.ά) και παρουσιάζονται τα αιτούμενα της σύγχρονης έρευνας. 1. Instrumenta Studiorum της Υμνογραφίας: Κλείδες, Λεξικά, εκδόσεις υμνογραφικών κειμένων – Υμνογραφικές σειρές 2. Κοντάκιο – Κοντακάρια 3. Ο Ακάθιστος Ύμνος: Συγγραφέας – μορφή – εξέλιξη του είδους 4. Ο Κανόνας: Η δομή του Κανόνα - το ζήτημα της β´ ωδής των Κανόνων 5. Ο Μέγας Κανών: Ο συγγραφέας, η δομή του και η λει-τουργική του χρήση 6. Πρόσωπα και τάσεις στην Υμνογραφία της μεσοβυζαντινής περιόδου 7. Στουδίτες Υμνογράφοι 8. Πρόσωπα και τάσεις στην Υμνογραφία της υστεροβυζαντινής περιόδου 9. Πρόσωπα και τάσεις στην Υμνογραφία της μεταβυζαντινής περιόδου 10. Χειρόγραφες υμνογραφικές συλλογές: Παλαιογραφική εξέταση και περιγραφή 11. Καταλογογράφηση υμνογραφικών χειρογράφων 12. Αρχές και μέθοδος κριτικής έκδοσης υμνογραφικών κειμένων I 13. Αρχές και μέθοδος κριτικής έκδοσης υμνογραφικών κειμένων II.
Λέξεις Κλειδιά
Υμνογραφία, Λειτουργική Ποίηση, Κριτική έκδοση υμνογραφικών κειμένων
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Διαφάνειες
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Αξιολόγηση των Φοιτητών
Περιγραφή
Διδασκαλία με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων (παρουσιάσεις με powerpoint και videoclips). Ηλεκτρονική υποστήριξη με βοηθητικό υλικό και ασκήσεις μέσω της πλατφόρμας e-learning. Επικοινωνία με τους φοιτητές και συμβουλευτική στήριξη με τη χρήση e-mails
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις39✓
Σεμινάρια30✓✓
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων80✓✓✓
Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων21✓✓
Συγγραφή εργασίας / εργασιών80✓✓
Σύνολο250
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Εκπόνηση εργασίας και παρουσίασή της στο μάθημα (80%). Προσμετράται και η ενεργός συμμετοχή στο μάθημα (20%).
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εργασία (Συμπερασματική)
  • Δημόσια Παρουσίαση (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Σημειώσεις, διαθέσιμες στην πλατφόρμα του e-learning
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Θ. Δετοράκης, Κοσμάς ο Μελωδός. Βίος και έργο, [Ανάλεκτα Βλατάδων 28], Θεσσαλονίκη 1979. Θ. Δετοράκης, Ακάθιστος Ύμνος. Έκδοση Κριτική, Ηράκλειο 2021. Α. Ζερβουδάκη., Θεοφάνης ο Γραπτός. Βίος και έργο [Διδ. Διατριβή], Ρέθυμνο 2002. Δ. Κακλαμάνος, Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Κανόνες Οκτώηχοι εις τα Εισόδια της Θεοτόκου. Εισαγωγή - Κριτική Έκδοση, Άγιον Όρος 2017. K. Mητσάκης, Βυζαντινή Υμνογραφία. Από την εποχή της Καινής Διαθήκης έως την Εικονομαχία, Aθήνα 1986. Θ. Κολλυροπούλου, Περι του προβλήματος της β΄ ωδής των Kανόνων, Πάτρα 2012. Ε. Μίνεβα, Το Υμνογραφικό έργο του Μάρκου Ευγενικού, Αθήνα 2004. Α. Παναγιώτου, Ο Ιωάννης Μαυρόπους υμνογράφος του αγίου Νικολάου, [Βυζαντινή Γραμματεία 5], Αθήνα 2008. Ε. Παπαηλιοπούλου-Φωτοπούλου, Ταμείον ανεκδότων Βυζαντινών ασματικών κανόνων, seu Analecta Hymnica Graeca e codicibus eruta Orientis christiani, I: Κανόνες Μηναίων, Αθήναι 1996. Σ. Πασχαλίδης, Το Υμναγιολογικό έργο των Κολλυβάδων. Συμβολή στη μελέτη της αγιολογικής γραμματείας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 2007. I. Πολέμης - Ε. Μίνεβα, Βυζαντινά Υμνογραφικά και Αγιολογικά Κείμενα, Αθήνα 2016. N. Σκρέττας, Ασθένεια και θεραπεία στην παρακλητική Υμνογραφία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 2018. Δ. Στρατηγόπουλος, Έντυπες Ακολουθίες αγίων. Συλλογή Ντόρης Παπαστράτου, Αθήνα 2007. Δ. Στρατηγόπουλος, Ο Νικόλαος Μαλαξός, πρωτόπαπας Ναυπλίου, και το συγγραφικό του έργο, [Βυζαντινά Κείμενα και Μελέται 47], Θεσσαλονίκη 2008. Δ. Στρατηγόπουλος, Ο ιερός Φώτιος υμνογράφος του αγίου Νικολάου, [Βυζαντινή Γραμματεία 6], Αθήνα 2009. Ε. Τωμαδάκης, Ιωσήφ ο Υμνογράφος. Βίος και έργον, [«Αθηνά, Σύγγραμμα Περιοδικόν της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας, Σειρά Διατριβών και Μελετημάτων 11»], εν Αθήναις 1971. Ν. Τωμαδάκης, Η Βυζαντινή Υμνογραφία και Ποίησις, Θεσσαλονίκη 1993. Ν. Tωμαδάκης, Ρωμανού του Μελωδού Ύμνοι εκδιδόμενοι εκ πατμιακών κωδίκων, τ. 1-4, Αθήναι 1954. Ε. Τωμαδάκης, «Ανέκδοτοι και ελλιπώς εκδεδομένοι ασματικοί Κανόνες της Παρακλητικής παραδιδόμενοι υπό Σιναϊτικών χειρογράφων», ΕΕΒΣ 53 (2007-2009) 49-102. Γ. Φίλιας., Εισαγωγή στην ιστορία και θεολογία των εκκλησιαστικών ύμνων, Αθήνα 2018. F. d'Aiuto, Tre canoni di Giovanni Mauropode in onore di santi militari, [Supplemento n. 13 al «Bolettino dei Classici»], Academia nazionale dei Lincei 1994. L. d'Amelia, Nuovo Ottoeco: Gli otto canoni per i Ss. Apostoli. Introduzione, testo critico, traduzione e commento, [Quaderni di Νέα Ῥώμη 6], Roma 2018. Τh. Antonopoulou, «A Kanon on Saint Nicholas by Manuel Philes», RÉB 62 (2004) 197-213. Th. Antonopoulou, «Imperial Hymnography: The Canons Attributed to Emperor Constantine VII Porphyrogenitus with the Critical Edition of the First Canon on St John Chrysostom», A. Rhoby – N. Zagklas, Middle and Late Byzantine Poetry: Texts and Contexts [Βυζάντιος, Studies in Byzantine History and Civilization, 14], Turnhout 2018, 211-244. M. Cunningham, ''The Reception of Romanos in Middle Byzantine Homiletics and Hymnography, DOP 62 (2008) 251-260. E. Follieri, Un Theotocarion Marciano del sec. XIV (cod. Marciano cl. I, 6), [Altri Testi della Pietà Bizantina I], Roma 1962. A. Giannouli, ''Catanyctic Religious Poetry'', in A. Rigo (ed.), The Minor Genres of Byzantine Theological Literature, Turnhout 2013, p. 86-109. J. Grosdidier de Matons, Romanos le Mélode et les origines de la po¬é¬sie religieuse à Byzance, Paris 1977. D. Kaklamanos, Le Théotokarion de Jean Mauropous et sa tradition manuscrite (XIIème-XVème siècles), Κόσμος 6 (2019) 97-201. R. Krivko, ''Typology of Byzantine Service Menaia of 11th-14th cc.'', Scrinium 7-8 (2011-2012) 3-68. G. Papagiannis, «Κύματι θαλάσσης ...», BZ 98.2 (2005) 465-472. A. Spanos, Codex Lesbiacus Leimonos 11. Annotated Critical Edition of un Unpublished Byzantine Menaion for June [BA 23], Berlin – New York 2010. E. Wellesz, A History of Byznatine Music and Hymnography, Oxford 1962.
Τελευταία Επικαιροποίηση
05-11-2023