Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Περιεχόμενο Μαθήματος
Γίνεται αναφορά στην ιστορία της εκφωνητικής σημειογραφίας και στον τρόπο απαγγελίας της. Επίσης, μελετάται το είδος των Δοξολογιών, των Χερουβικών και των Κοινωνικών έτσι όπως καταγράφονται στην χιλιόχρονη βυζαντινή μουσική παράδοση. Θα γίνει λόγος ακόμα, για το είδος του Μαθηματαρίου ή Καλοφωνικού Στιχηραρίου όπως καταγράφεται στους μουσικούς χειρόγραφους κώδικες και πως αυτά φτάνουν στις μέρες μέσα από τις εξηγήσεις του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος.
1. Η εκφωνητική σημειογραφία και η εκφώνηση των αναγνωσμάτων.
2. Η Δοξολογία, χαρακτηριστικό δείγμα της κατά στίχο υμνογραφίας.
3. Δημιουργία της Δοξολογίας ως ψαλτικής μορφής, περίπου το 1620 (Μελχισεδέκ επίσκοπος Ραιδεστού).
4. Δοξολογίες του ιζ΄ αιώνος. –Δοξολογίες του ιη΄ και ιθ΄ αιώνος.
5. Θεωρία και Πράξη με Δοξολογίες:
Α΄ Οι ‘’πρώτοι’’ ήχοι: α΄ και πλ α΄.
Β΄. Οι ‘’τέταρτοι’’ ήχοι δ΄ και πλ δ΄.
Γ’. Οι ‘’ τρίτοι’’ ήχοι: τρίτος και βαρύς.
Δ΄. Οι ‘’ δεύτεροι’’ ήχοι: β΄ και πλ β΄.
6. Βυζαντινά Χερουβικά και Κοινωνικά: ‘’Σιγησάτω’’, του Νικηφόρου Ηθικού, και ‘’Αινείτε’’ του Ιωάννου Κουκουζέλη.
7. Χερουβικά και Κοινωνικά του ιζ΄ (Χρυσάφη του νέου και Μπαλάση ιερέως).
8. Χερουβικά και Κοινωνικά του ιη΄ (Δανιήλ Πρωτοψάλτου και Πέτρου Πελοποννησίου).
9. Χερουβικά και Κοινωνικά του ιθ΄ αιώνος.
10. Γένεση του Μαθηματαρίου ή Καλοφωνικού Στιχηραρίου, απ΄ τον κώδικα Παπαδική, κατά τον ιε΄ αιώνα.
11. Τα κατ΄ ήχον θεοτοκία μαθήματα του Μαθηματαρίου. – Οι σημαντικότεροι κώδικες μεταβυζαντινών Μαθηματαρίων. – Η εξήγηση
του Μαθηματαρίου απ΄ τον Χουρμούζιο.
12. Το Μάθημα ΄΄Άνωθεν οι προφήται΄΄ του Ιωάννου Κουκουζέλη.
13. Θεωρία και Πράξη με Χερουβικά, Κοινωνικά, Καλοφωνικά Στιχηρά:
Α΄ Οι ‘’πρώτοι’’ ήχοι: α΄ και πλ α΄.
Β΄. Οι ‘’τέταρτοι’’ ήχοι δ΄ και πλ δ΄.
Γ’. Οι ‘’ τρίτοι’’ ήχοι: τρίτος και βαρύς.
Δ΄. Οι ‘’ δεύτεροι’’ ήχοι: β΄ και πλ β΄.
Λέξεις Κλειδιά
Εκφωνητική σημειογραφία, Δοξολογία, Παπαδική, Μαθηματάριο, Χερουβικός ύμνος, Κοινωνικός ύμνος, Καλοφωνικό Στιχηράριο,
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
* Καραγκούνης Κωνσταντίνος, Η παράδοση και εξήγηση του μέλους των Χερουβικών της Βυζαντινής και μεταβυζαντινής μελοποιίας, Έκδοση Ι.Β.Μ. Μελέται 7, Αθήνα 2003.
* Στάθης Γρηγόριος, Μορφές και Μορφές της Ψαλτικής Τέχνης, Αθήνα 2001.
* Στάθης Γρηγόριος, Οι Αναγραμματισμοί και τα μαθήματα της βυζαντινής μελοποιίας, Ίδρυμα βυζαντινής μουσικολογίας, Μελέται 3, εκδ. Γρηγόριος Στάθης, Αθήνα 2008.