ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ / GREEK PALAEOGRAPHY AND EPIGRAPHY
ΚωδικόςΘ293
ΣχολήΘεολογική
ΤμήμαΚοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού
Κύκλος / Επίπεδο1ος / Προπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΕαρινή
Υπεύθυνος/ηΣυμεών Πασχαλίδης
ΚοινόΝαι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID60005160

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΗ
Ακαδημαϊκό Έτος2023 – 2024
Περίοδος ΤάξηςΕαρινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Ώρες Εβδομαδιαία3
Ώρες Συνολικά39
Class ID
600230421

Πρόγραμμα Τάξης

ΚτίριοΘεολογική
ΌροφοςΌροφος 1
ΑίθουσαΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Δ (94)
ΗμερολόγιοΔευτέρα 18:00 έως 21:00
Τύπος Μαθήματος
Ειδικού Υποβάθρου
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
  • Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Προαπαιτήσεις
Γενικές Προαπαιτήσεις
Oι φοιτητές πρέπει να γνωρίζουν αρχαία ελληνικά, για ορθή προσέγγιση των πηγών, ενώ ενδείκνυται και η καλή γνώση αγγλικών ή γαλλικών, για προσέγγιση της ξενόγλωσσης ειδικής βιβλιογραφίας
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα
 - περιγράφουν τις κύριες περιόδους της ελληνικής Παλαιογραφίας - συγκρίνουν αποτελεσματικά τους διαφορετικούς τύπους γραφής - εφαρμόζουν φιλολογικές μεθόδους κατανόησης των παλαιογραφικών συντμήσεων - διαβάζουν με άνεση κείμενα της μεγαλογράμματης και μικρογράμματης γραφής
Γενικές Ικανότητες
  • Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
  • Αυτόνομη εργασία
  • Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
Περιεχόμενο Μαθήματος
Παρουσιάζονται τα εισαγωγικά ζητήματα που αφορούν στην επιστήμη της ελληνικής παλαιογραφίας και της επιγραφικής. Εξετάζονται τα αρχαϊκά συστήματα γραφής που οδήγησαν στο ελληνικό αλφάβητο και παρουσιάζονται τα πρόχειρα και τα κατεργασμένα υλικά γραφής. Κυρίως γίνεται αναφορά στον πάπυρο, την περγαμηνή και τον χάρτη, καθώς και στα σχήματα που έλαβαν αυτά τα υλικά κατά τη χρήση τους ως αποθηκευτικών μέσων των γραπτών κειμένων (ειλητάρια, κώδικες κλπ). Γίνεται επίσης διεξοδική παρουσίαση της μεγαλο-γράμματης γραφής στις διάφορες φάσεις της, καθώς και της μικρογράμματης που επικρατεί από τον 9ο αιώνα. Παρουσιάζονται, τέλος, τα ζητήματα που αφορούν στην αντιγραφή και στην ανάγνωση των χειρογράφων. Τα μαθήματα συνοδεύονται από ασκήσεις ανάγνωσης κειμένων από επιλεγμένους πίνακες χειρογράφων όλων των χρονικών περιόδων. 1. Εισαγωγικά για την παλαιογραφική επιστήμη και τους κλάδους της 2. Αρχαϊκά συστήματα γραφής και το ελληνικό αλφάβητο 3. Πρόχειρα και κατεργασμένα υλικά και όργανα γραφής 4. Οι αρχαίες επιγραφές και η γραφή τους. Οι μορφές των χειρογράφων 5. Η μεγαλογράμματη ή μεγαλόσχημη γραφή από τον 2ο ώς τον 6ο αι.: Γενικά χαρακτηριστικά, Βακχυλίδεια και Ρωμαϊκή κεφαλαιογράμματη, Βιβλική μεγαλογράμματη 6. Η μεγαλογράμματη γραφή μετά τον 6ο αιώνα: Αλεξανδρινή ή κοπτική μεγαλογράμματη, όρθια και επικλινής οξυκόρυφη, λειτουργική στρογγυλόσχημη 7. Η επισεσυρμένη (ή συρτή) γραφή 8. Οι απαρχές της μικρογράμματης ή μικρόσχημης γραφής: από τον μεταχαρακτηρισμό του 9ου αι. ώς τα μέσα του 10ου αι. 9. Τύποι μικρογράμματης γραφής: μαργαριτόπλεκτη, ανισοστρόγγυλη, Κάτω Ιταλίας, Μονής Οδηγών κ.ά. 10. Γραφείς και γραφές κατά την υστεροβυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο 11. Ζητήματα αντιγραφής ενός χειρογράφου: Γραφέας, διαδικασία αντιγραφής, χρονολόγηση-σημειώματα 12. Ανάγνωση ενός χειρογράφου: Σημεία στίξης, πνεύματα και τόνοι, αρίθμηση και κρυπτογραφία 13. Ανάγνωση ενός χειρογράφου: συντομογραφίες και συμπλέγματα, σημεία και σύμβολα
Λέξεις Κλειδιά
αρχαίες επιγραφές, χειρόγραφα, κώδικας, παλαιογραφία, επιγραφική
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Διαφάνειες
  • Πολυμεσικό υλικό
  • Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Περιγραφή
Χρησιμοποιούνται στην αίθουσα ειδικές ψηφιακές βάσεις μεγάλων ευρωπαϊκών και αμερικανικών βιβλιοθηκών, που έχουν προβεί σε ψηφιακή απεικόνιση μεγάλου αριθμού χειρογράφων και βοηθημάτων για την παλαιογραφική επιστήμη
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Διαλέξεις391,6
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων301,2
Φροντιστήριο301,2
Εξετάσεις10,0
Σύνολο1004
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Προφορική εξέταση στην ύλη που καλύφθηκε κατά τη διάρκεια του εξαμήνου ή γραπτή εργασία σε θέμα που σχετίζεται με την ύλη του μαθήματος (90%). Προσμετράται και η ενεργός συμμετοχή στο μάθημα (10%)
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εργασία (Συμπερασματική)
  • Προφορική Εξέταση (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
[Κωδ. στον Εύδοξο: 43902]: Mioni Elpidiο, Εισαγωγή στην ελληνική παλαιογραφία, (μτφ. Ν. Παναγιωτάκης), Αθήνα 1994 [Κωδ. στον Εύδοξο: 17536]: Λίτσας Ευθύμιος, Σύντομη εισαγωγή στην ελληνική παλαιογραφία και κωδικολογία, Θεσσαλονίκη 2001
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
– E. G. Turner, Ελληνικοί πάπυροι-Εισαγωγή στη μελέτη και τη χρήση των παπυρικών κειμένων, Αθήνα 1981 – Β. Μανδηλαράς, Πάπυροι και Παπυρολογία, Αθήνα 1994 – Horst Blanck, Το βιβλίο στην αρχαιότητα, Αθήνα 1994 – L.D.Reynolds & N.G.Wilson, Αντιγραφείς και Φιλόλογοι, Αθήνα 1981 – E.K. Λίτσας κ.ά., Βιβλιογραφία ελληνικής παλαιογραφίας. Δημοσιεύματα Ελλήνων της 50ετίας 1951-2000, Θεσσαλονίκη 2003 – Στ. Πελεκανίδης – Π. Χρήστου κ.α., Οι Θησαυροί του Αγίου Όρους. Εικονογραφημένα χειρόγραφα, τ. Α-Δ, Αθήνα 1973-1991 – Γ. Παπάζογλου, Βυζαντινή βιβλιολογία. Εισαγωγή στην ελληνική παλαιογραφία και κωδικολογία, τ. Α-Β, Κομοτηνή 2009 – C.M. Briquet, Les filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier dèsleur apparition vers 1282 jusqu’en 1600 , τ. 1-4, Paris 1907 (repr. Paris 1976) – E. Gamillscheg-D. Harlfinger, Repertorium der griechischen Kopisten, 800-1600, τ. 1-3 (Vienna, 1981-1997) – H. Hunger, Ο κόσμος του βυζαντινού βιβλίου. Γραφή και ανάγνωση στο Βυζάντιο (μτφ. Γ. Βασίλαρος), Αθήνα 1995 – P. Maas, Κριτική των κειμένων (μτφ.-σχόλια Ν. Χιονίδης) (Αθήνα, 1984) – Α. Σιγάλας, Ιστορία της ελληνικής γραφής [Βυζαντινά Κείμενα και Μελέται, 12] (Θεσσαλονίκη, 1974) – M.L. West, Κριτική των κειμένων και τεχνική των εκδόσεων (μτφ. Γ.Μ. Παράσογλου), Αθήνα 1989 – L. Perria, Oι Γραφές των Ελληνικών Χειρογράφων. Εισαγωγή στην ιστορία της ελληνικής βιβλιακής γραφής (4ος αιώνας π.Χ. - 16ος αιώνας μ.Χ.), (μτφρ.Ε. Λίτσας, Α. Τριάντου), Θεσσαλονίκη 2019 – Σ. Ανεζίρη (επιμ.), Ανθολόγιο: Επιλογή επιγραφών και παπύρων της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, Αθήνα 2018 – Eδ. Θομψωνος, Eγχειρίδιον ελληνικής και λατινικής παλαιογραφίας, κατά μετάφρασιν Σπυρίδωνος Λάμπρου, Aθήναι 1903 [και αναστατική έκδοση 1975]. – M. L. Agati, Il libro manoscrito. Introduzione alla codicologica, Roma 2003. – A. Giannouli & E. Schiffer (επιμ.), From manuscripts to books / Vom Codex zur Edition. Proceedings of the international workshop on textual criticism and editorial practice for byzantine texts (Vienna, 10-11 December 2009), Βιέννη 2011.
Τελευταία Επικαιροποίηση
05-03-2023