Η ψαλτική παράδοση στο Άγιο Όρος κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο
| Τίτλος | Η ψαλτική παράδοση στο Άγιο Όρος κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο / The tradition of Psaltic Art on Mount Athos during the Byzantine and post-Byzantine period |
| Κωδικός | ΨΑΟ01 |
| Σχολή | Θεολογική |
| Τμήμα | Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού |
| Κύκλος / Επίπεδο | 2ος / Μεταπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Χειμερινή |
| Υπεύθυνος/η | Ιωάννης Λιάκος |
| Κοινό | Όχι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600015055 |
Πρόγραμμα Σπουδών: Σπουδές στην Ιστορία, την Πνευματικότητα, την Τέχνη και τη Μουσική παράδοση του Αγίου Όρους
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 14
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Μουσική Παράδοση και Ψαλτική Τέχνη του Αγίου Όρους | Υποχρεωτικό Κατ' Επιλογήν | 1 | 1 | 10 |
| Τίτλος | Η ψαλτική παράδοση στο Άγιο Όρος κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2023 – 2024 |
| Περίοδος Τάξης | Χειμερινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ |
|
| Διδάσκοντες άλλων Κατηγοριών |
|
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Ώρες Συνολικά | 39 |
| Class ID | 600233223
|
Τύπος Μαθήματος
Eιδίκευσης / Kατεύθυνσης
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600233223
- eLearning: https://elearning.auth.gr/course/view.php?id=16172
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα:
• Κατανοήσουν την ανάπτυξη και εξέλιξη της Ψαλτικής Τέχνης στο Άγιον Όρος κατά την Βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο
• Γνωρίζουν την ακτινοβολία της Ψαλτικής του Αγίου Όρους σε άλλες ορθόδοξες χώρες.
• Γνωρίσουν την συμβολή των Αγιορειτών μουσικών στην εξήγηση της ψαλτικής σημειογραφίας.
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στόχος του μαθήματος είναι η γνωριμία με την ψαλτική παράδοση του Αγίου Όρους, έτσι όπως αυτή καταγράφεται μέσα στην χειρόγραφη παράδοση. Μελετάται η ακτινοβολία της Ψαλτικής του Αγίου Όρους με διάφορα μουσικά κέντρα, όπως η Θεσσαλονίκη, η Κύπρος, αλλά και άλλες ορθόδοξες χώρες, όπως Ρουμανία Σερβία, Ρωσία, Βουλγαρία. Επίσης, γίνεται μια πρώτη προσέγγιση στη συμβολή των Αγιορειτών μουσικών πάνω στο σπουδαίο θέμα της εξήγησης της ψαλτικής σημειογραφίας.
1. Εισαγωγικό μάθημα.
2. Ειδική Ορολογία
3. Η ζωντανή ψαλτική παράδοση στο Άγιον Όρος
4. Η Ψαλτική παράδοση του Αγίου Όρους σε σχέση με την Θεσσαλονίκη. Βυζαντινή περίοδος
5. Η Ψαλτική παράδοση του Αγίου Όρους σε σχέση με την Θεσσαλονίκη. Μεταβυζαντινή περίοδος
6. Η ακτινοβολία της ψαλτικής παράδοσης του Αγίου Όρους στην Κύπρο
7. Παρουσίαση εργασιών. Επισκόπηση της διδαχθείσας ύλης
8. Η χοροστασία των Χορών Ψαλτών στην αγιορείτικη παράδοση
9. Η συμβολή των Αγιορειτών μουσικών στην εξήγηση της ψαλτικής σημειογραφίας_1
10. Η συμβολή των Αγιορειτών μουσικών στην εξήγηση της ψαλτικής σημειογραφίας_2
11. Επισκόπηση της Βυζαντινής παρασημαντικής μέσα από τα Μουσικά χειρόγραφα του Αγίου Όρους
12. Η ακτινοβολία του Αγίου Όρους σε άλλες ορθόδοξες χώρες (Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία, Ρωσία)
13. Παρουσίαση εργασιών. Επισκόπηση της διδαχθείσας ύλης
Λέξεις Κλειδιά
Ψαλτική παράδοση του Αγίου Όρους, εξήγηση, χοροστασία
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Διαφάνειες
- Ήχος
- Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 39 | 1,6 | ✓ | ||
| Σεμινάρια | 6 | 0,2 | ✓ | ||
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 50 | 2 | ✓ | ||
| Πρακτική (Τοποθέτηση) | 100 | 4 | ✓ | ✓ | |
| Εκπόνηση μελέτης (project) | 50 | 2 | ✓ | ||
| Εξετάσεις | 5 | 0,2 | ✓ | ||
| Σύνολο | 250 | 10 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι φοιτητές αξιολογούνται στο μάθημα, μέσω δύο προφορικών εξετάσεων, μια στην μέση και μια στο τέλος της διδακτικής περιόδου. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος και του εξαμήνου, οι φοιτητές θα πρέπει να συντάξουν μια γραπτή εργασία που αφορά το περιεχόμενο όλης της διδαχθείσας ύλης. Η βαθμολογία του μαθήματος προκύπτει από τον συμψηφισμό των προφορικών εξετάσεων (25% για κάθε εξέταση) και της τελικής γραπτής εργασίας (50%).
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
- Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Δημητριάδου Χριστιάνα, «Ἡ βυζαντινὴ μουσικὴ παράδοση στὴν Κύπρο», Χρονικό, ἐφ. Πολίτης, τ. 110, 11 Ἀπριλίου 2010., βλ. επίσης, Σ. Χατζησολωμού, «Παρθένιος καὶ Σίλβεστρος οἱ Κυκκῶτες μουσικοί», Ἐπετηρίδα Κέντρου Μελετῶν Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου, τ. 1, Λευκωσία 1990.
Ιωάννου Πρωτοψάλτου, Ιεροψάλτου Εγκόλπιον, Κωνσταντινουπόλει 1894.
Λιάκος Ι., «Γεώργιος Μοσχιανός δομέστικος Θεσσαλονίκης (αρχές ΙΕ ́ αι.). Κωνσταντίνος Μοσχιανός Λαοσυνάκτης (αρχές ΙΕ ́ αι.), Το μελοποιητικό τους έργο», Βελλά Επιστημονική Επετηρίδα τόμος Η΄, τεύχος β΄, Ιωάννινα 2019, σσ. 575-600.
Λιάκος Ι., «Οι μεταβυζαντινοί Θεσσαλονικείς μελουργοί», Περιοδικό Θεοδρομία, έτος Ι, τεύχος 1, 2008, σσ. 61-81.
Λιάκος Ι., Η Βυζαντινή Ψαλτική παράδοση της Θεσσαλονίκης κατά τον ΙΔ΄- ΙΕ΄ αιώνα, Έκδοση ΙΒΜ, Αθήνα 2007.
Ρήγας π. Γεώργιος, Ζητήματα Τυπικού, Σειρά «Λειτουργικά Βλατάδων» 2, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1999.
Ρήγας π. Γεώργιος, Μελωδήματα Σκιάθου τονισθέντα μετά πάσης δυνατής ακριβείας, 1958 ( Φωτοτυπική αναδημοσίευσή του περι-λαμβάνεται στον 7. τόμο της σειράς Γ. Α. Ρήγα (Οικονό-μου), Ακολουθίαι Αγίων, Εκδόσεις Ergo, 2009.)
Ρήγας π. Γεώργιος, Τυπικόν, Σειρά «Λειτουργικά Βλατάδων» 1, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελε-τών, Θεσσαλονίκη 1994.
Σκρέττας Αρχιμ. Νικοδήμος, Η Θεία ευχαριστία και τα προνόμια της Κυρ ιακής κατά την διδασκαλία των Κολλυβάδων, Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2006.
Στάθης Γρ., «Αγιορείτικη Μελουργία», Διεθνές συμπόσιο Το Άγιο Όρος, χθες –σήμερα –αύριο, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1996, σσ. 292-310.
Στάθης Γρ., «Η ασματική διαφοροποίηση όπως καταγράφεται στον κώδι-κα ΕΒΕ 2458 του έτους 1336», ΚΒ΄ Δημήτρια –Επιστημονικό Συμπόσιο Χριστιανική Θεσσαλονίκη –Παλαιολόγειος Επο-χή, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών Ιερά Μονή Βλατάδων, 29-31 Οκτωβρίου 1987, Θεσσαλονίκη 1989, σσ. 167 -199
Στάθης Γρ., «Της Ψαλτικής διάσωσμα, χαίρε, Άγιον Όρος», Άγιον Όρος Φύση –Λατρεία –Τέχνη Α΄ Τόμος, Πρακτικά Συνεδρίων της Εκθέσεως Θησαυροί του Αγίου Όρους, Θεσσαλονίκη 2001, σσ. 281-301
Χατζηγιακουμής Μ., Εκκλησιαστική Μουσική του Ελληνισμού μετά την Άλωση (1453-1820). Σχεδίασμα Ιστορίας. Αθήνα: Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων, 1999.
Τελευταία Επικαιροποίηση
22-02-2024
