Αγιορείτες Μελουργοί και Μαΐστορες του αγιορείτικου μέλους
| Τίτλος | Αγιορείτες Μελουργοί και Μαΐστορες του αγιορείτικου μέλους / Composers from the Holy Mountain and masters of the Athonite musical style |
| Κωδικός | ΨΑΟ02 |
| Σχολή | Θεολογική |
| Τμήμα | Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού |
| Κύκλος / Επίπεδο | 2ος / Μεταπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Εαρινή |
| Υπεύθυνος/η | Ιωάννης Λιάκος |
| Κοινό | Όχι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600015066 |
Πρόγραμμα Σπουδών: Σπουδές στην Ιστορία, την Πνευματικότητα, την Τέχνη και τη Μουσική παράδοση του Αγίου Όρους
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 14
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Ιστορία και Τέχνη του Αγίου Όρους | Επιλογής | 2 | 1 | 10 |
| Θεολογία και Πνευματική Ζωή του Αγίου Όρους | Επιλογής | 2 | 1 | 10 |
| Μουσική Παράδοση και Ψαλτική Τέχνη του Αγίου Όρους | Υποχρεωτικό Κατ' Επιλογήν | 2 | 1 | 10 |
| Τίτλος | Αγιορείτες Μελουργοί και Μαΐστορες του αγιορείτικου μέλους |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2023 – 2024 |
| Περίοδος Τάξης | Εαρινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ |
|
| Διδάσκοντες άλλων Κατηγοριών |
|
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Ώρες Συνολικά | 39 |
| Class ID | 600233227
|
Τύπος Μαθήματος
Eιδίκευσης / Kατεύθυνσης
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600233227
- eLearning: https://elearning.auth.gr/course/view.php?id=13536
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα:
• Μάθουν διάφορους τρόπους συλλογής δεδομένων για τους Αγιορείτες μελουργούς
• Γνωρίσουν τους αγιορείτες μελουργούς κατά περιόδους και επομένως θα κατανοούν καλύτερα την εξέλιξη της Ψαλτικής Τέχνης στο Άγιον Όρος
• Μπορούν να σχετίσουν τους μελουργούς με τα Μοναστήρια του Αγίου Όρους.
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στην ενότητα αυτή γίνεται παρουσίαση και μελέτη της βιοεργογραφίας των σημαντικότερων αγιορειτών μελουργών της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου. Μελετάται η εξωεκκλησιαστική μουσική, όπως για παράδειγμα τα δημοτικά τραγούδια που καταγράφονται στα μουσικά χειρόγραφα, η Βυζαντινή Καλοφωνία, και η ερμηνεία της αγιορείτικης ψαλτικής έκφρασης, στα διάφορα είδη μελοποιίας.
1. 10ος -13ος αι. Κώδικες M. Λαύρας Γ67 (Στιχηράριο), M. Λαύρας Β32 (Ειρμολόγιο). Κατάλογος Θεμάτων
2. 13ος-14ος αι. Άγιος Ιωάννης Κουκουζέλης και η Βυζαντινή Καλοφωνία
3. 15ος αι. Γρηγόριος Μπούνης Αλυάτης. Η Δεκαπεντασύλλαβος Υμνογραφία
4. 15ος -16ος αι. Άγιο Όρος και η Μουσική Σχολή της Ι.Μ. Πούτνας στη Μολδαβία της Ρουμανίας
5. Αγιορείτες Μελουργοί, «παλαιοί τε και νέοι» (α). Αγιορείτες χωρίς αναφορά Μονής
6. Η καταγραφή δημοτικών τραγουδιών, που αποτελούν και τα αρχαιότερα γραπτά δείγματα της ελληνικής – εξωεκκλησιαστικής μουσικής
7. Η παράδοση ολόκληρων βιβλίων ενός μόνο γένους μελών, από Αγιορείτες μελουργούς, ή «κατά το ύφος του Αγίου Όρους»
8. Παρουσίαση και εξέταση των εργασιών των μεταπτυχιακών φοιτητών
9. Αγιορείτες Μελουργοί, «παλαιοί τε και νέοι» (β). κατά Μονές: Λαυριώτες • Βατοπεδινοί • Ιβηρίτες • Σιμωνοπετρίτες • Δοχειαρίτες • Ξηροποταμηνοί • Διονυσιάτες • Παντοκρατορινοί • Καρακαλληνοί • Κουτλουμουσιανοί • Αγιοπαυλίτες • Ξενοφωντινοί • Εκ του Ρωσικού • Ζωγραφίτες • Σταυρονικητιανοί • Σκητιώτες
10. 19-20ος αι. Αγιορείτες Μελουργοί
• Μελοποιοί Αγιορείτες ή σχετιζόμενοι με αγιορειτικές μονές Ι
• Μελοποιοί Αγιορείτες ή σχετιζόμενοι με αγιορειτικές μονές ΙΙ
11. Ερμηνεία της Αγιορειτικής Ψαλτικής Παράδοσης: Ειρμολόγιο, Στιχηράριο, Παπαδική Ι
12. Ερμηνεία της Αγιορειτικής Ψαλτικής Παράδοσης, Ειρμολόγιο, Στιχηράριο, Παπαδική ΙΙ
13. Παρουσίαση και εξέταση των εργασιών των μεταπτυχιακών φοιτητών
Λέξεις Κλειδιά
εξωεκκλησιαστική μουσική, δημοτικά τραγούδια, Μελοποιοί Αγιορείτες, Ειρμολόγιο, Στιχηράριο, Παπαδική
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Διαφάνειες
- Ήχος
- Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 39 | 1,6 | |||
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 100 | 4 | |||
| Πρακτική (Τοποθέτηση) | 50 | 2 | |||
| Καλλιτεχνικό Εργαστήριο | 50 | 2 | |||
| Καλλιτεχνική δημιουργία | 11 | 0,4 | |||
| Σύνολο | 250 | 10 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι φοιτητές αξιολογούνται στο μάθημα, μέσω δύο προφορικών εξετάσεων, μια στην μέση και μια στο τέλος της διδακτικής περιόδου. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος και του εξαμήνου, οι φοιτητές θα πρέπει να συντάξουν μια γραπτή εργασία που αφορά το περιεχόμενο όλης της διδαχθείσας ύλης. Η βαθμολογία του μαθήματος προκύπτει από τον συμψηφισμό των προφορικών εξετάσεων (25% για κάθε εξέταση) και της τελικής γραπτής εργασίας (50%).
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
- Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Γιαννόπουλος Εμ., «Ο Άνδριος μελοποιός Αρσένιος Βατοπαιδινός ο «μικρός»», Άγκυρα Δελτίο της Καϊρίου Βιβλιοθήκης 2 Άνδρος 2004,σσ. 7-37.
Ευστρατιάδης Σ., «Θράκες μουσικοί», σ. 70.
Καραγκούνης Χαρ. Κωνσταντῖνος, Ἡ παράδοση και ἐξήγηση τοῦ μέλους τῶν χερουβικῶν τῆς Βυζαντινῆς και Μεταβυζαντινῆς Μελοποιίας, [Ἵδρυμα Βυζαντινῆς Μουσικολογίας, Μελέται 7], Ἀθῆναι 2003.
Λιάκος Ι., «Η Θεσσαλονίκη ως μουσικό πολιτισμικό σταυροδρόμι, μέσα από τις καταγραφές μελών εκκλησιαστικής μουσικής, με τη Νέα Μέθοδο αναλυτικής σημειογραφίας». Διεθνές Μουσικολογικό και Ψαλτικό Συνέδριο με τίτλο: ''Η Βυζαντινή Μουσική μέσα από την Νέα Μέθοδο Γραφής 1814-2014'', Θεσσαλονίκη από 30 Οκτωβρίου έως 1 Νοεμβρίου 2014.
Λιάκος Ι., «Οι μεταβυζαντινοί Θεσσαλονικείς μελουργοί», Περιοδικό Θεοδρομία, έτος Ι, τεύχος 1, 2008, σσ. 61-81.
Λιάκος Ι., «Σημειώματα του κώδικα 219 της Μονής του Παντοκράτορος στο Άγιο Όρος», Βελλά Επιστημονική Επετηρίδα τόμος Ε΄ 2009, σσ.269-278.
Ξυνάδας Εμ, Η Ψαλτική Παράδοση στην Θράκη 15ος – 19ος αιώνας, συνοπτική προσέγγιση, Θεσσαλονίκη 2009.
Σαΐτης Κωνσταντίνος, Ὁ ἈναστάσιοςΡαψανιώτης. Βίος καίἔργο. Ἡ συμβολή του στήν πνευματική καί καλλιτεχνική ἀναγέννηση στή Θεσσαλία και τη Ραψάνη τόν ΙΗ’ αἰώνα, [Διπλωματική μεταπτυχιακή εργασία], Λάρισα 2012.
Στάθης Γρ., Αγιορείτες Μελουργοί. Οι ήχοι τ’ ουρανού, Παράλληλες εκδη-λώσεις της εκθέσεως των θησαυρών του Αγίου Όρους, Θεσσαλονίκη 1997.
Στάθης Γρ., Μορφές και Μορφές Της Ψαλτικής Τέχνης, ήτοι Μελοποιία – Μορφολογία της Βυζαντινής Μουσικής, Αθήνα 2011, εκδόσεις ΙΒΜ, σειρά Λατρειολογήματα – 5.
Στάθης Γρ., «Το αρχαιότερο, χρονολογημένο το έτος 1562, δημοτικό τραγούδι μελισμένο με τη βυζαντινή σημειογραφία», Πρακτικά Ακαδημίας Αθηνών, Τόμος 51, Έτος 1976, σσ. 184-223.
Στρουμπάκης Ι.-Μ. Μιχαήλ, Νικόλαος Δοχειαρίτης και η συμβολή του στην ψαλτική τέχνη, [Διδακτορική διατριβή], Αθήνα 2007.
Χαλδαιάκης Γ. Ἀχιλλεύς, «Λόγον ἀγαθόν», Ανατολής το περιήχημα 10 (2014).
Χαλδαιάκης Γ. Ἀχιλλεύς, Βυζαντινομουσικολογικά, τ. Γ’: Μελοποιία, [Βυζαντινή Μουσικολογία 3], Ἀθήνα 2014.
Χαλδαιάκης Γ. Ἀχιλλεύς, Βυζαντινομουσικολογικά, τ. Δ’: Ὁ πολυέλεος Παρθενίου ἱερομονάχου τοῦ Μετεωρίτου, [Βυζαντινή Μουσικολογία 4], Ἀθήνα22014.
Χατζηγιακουμής Μ, Χειρόγραφα Εκκλησιαστικής Μουσικής ( 1453 – 1820 ), Συμβολή στην έρευνα του Νέου Ελληνισμού, εκδόσεις Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήναι 1980.
Ψάχος Α. Κωνσταντῖνος, Ἡ παρασημαντικὴ τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς, Ἀθῆναι 1917.
Τελευταία Επικαιροποίηση
22-02-2024
