Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται ότι θα
• κατέχουν εξειδικευμένες γνώσεις για τη συγκρότηση και εξέλιξη των μεσαιωνικών πολιτικών οντοτήτων
• κατέχουν εξειδικευμένες γνώσεις για την κοινωνική και οικονομική οργάνωση των μεσαιωνικών κοινωνιών
• κατέχουν εξειδικευμένες γνώσεις για τους μεσαιωνικούς νοητικούς ορίζοντες και τη θρησκευτική κουλτούρα
• μπορούν να αναλύσουν και να αξιολογήσουν συγκριτικά τις μορφές που μεσαιωνικοί θεσμοί έλαβαν σε διαφορετικά πολιτισμικά συμφραζόμενα
• μπορούν να συσχετίσουν τη γένεση του πρώιμου καπιταλισμού, την άνοδο της απόλυτης μοναρχίας και τη διαμόρφωση της νεότερης ιστορικής συνείδηση με το πολιτισμικό πλαίσιο του ύστερου Μεσαίωνα
• μπορούν να απαντήσουν εξειδικευμένες ερωτήσεις εντός του παραπάνω γνωστικού πλαισίου, που ενέχουν συνδυασμό κριτικής σκέψης και γνώσεων
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα εξετάζει τη διαμόρφωση και την εξέλιξη της Μεσαιωνικής Ευρώπης (5ος – 15ος αι.) στις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές της εκφάνσεις. Μελετά τις διαδικασίες μετάβασης από την ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορία στα μεσαιωνικά κράτη, εστιάζοντας σε ζητήματα πολιτικής σκέψης και πρακτικής, κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Παρακολουθεί την εξέλιξη των μεσαιωνικών κοινωνιών έως τα τέλη των μεσαιωνικών χρόνων και τη μετάβαση στην πρώιμη νεότερη περίοδο. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στους διανοητικούς ορίζοντες των μεσαιωνικών ανθρώπων. Σε επιμέρους θεματικές παρουσιάζονται αναλυτικά εργαλεία έρευνας και οι αντίστοιχες ιστοριογραφικές συζητήσεις.
Εβδομάδα #1 Εισαγωγή. Χρονικά και γεωγραφικά όρια. Μεσαιωνικοί νοητικοί ορίζοντες. Αντιλήψεις περί χρόνου και χώρου. Πηγές για τη μελέτη της μεσαιωνικής ιστορίας
Εβδομάδα #2 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): Οι Ρωμαίοι και οι «βάρβαροι». Η εισβολή των γερμανικών φύλων στο δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας και η διαμόρφωση των μεσαιωνικών βασιλείων. Ο ρόλος της Εκκλησίας.
Εβδομάδα #3 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): Πολιτικές, εθνοτικές και πολιτισμικές ταυτότητες στον Μεσαίωνα
Εβδομάδα #4 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): κοινωνία και οικονομία
Εβδομάδα #5 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): κοινωνία και οικονομία
Εβδομάδα#6 Η Δυτική Ευρώπη στα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (5ος-10ος αι.): Το Φραγκικό Βασίλειο και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η «είσοδος» νέων πολιτισμικών ομάδων (Νορμανδοί, Ούγγροι και μουσουλμάνοι): στρατηγικές ενσωμάτωσης και αποκλεισμού
Εβδομάδα #7 Η Δυτική Ευρώπη στα κύρια μεσαιωνικά χρόνια (11ος-13ος αι.): Χωροδεσποτεία και κοινωνικοί μετασχηματισμοί. Η έριδα της περιβολής και η συγκρότηση της Ρωμαϊκής Εκκλησίας
Εβδομάδα #8 κοινωνία και οικονομία (αγροτική οικονομία & χωριό. Η Εμπορική επανάσταση και η δημιουργία των πόλεων. Εκφάνσεις της μεσαιωνικής αστικής κουλτούρας
Εβδομάδα #9 & 10 Η Δυτική Ευρώπη στα κύρια μεσαιωνικά χρόνια (11ος-13ος αι.): κοινωνία και οικονομία (αγροτική οικονομία και χωριό. η εμπορική επανάσταση και η δημιουργία των πόλεων. Εκφάνσεις της μεσαιωνικής αστικής κουλτούρας
Εβδομάδα #11 Η Δυτική Ευρώπη στα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια (14ος-15ος αι.): Εξελίξεις στη διαμόρφωση των πολιτικών μορφωμάτων. Ο «μαύρος θάνατος» (1348) και οι επιπτώσεις του στην κοινωνία και οικονομία
Εβδομάδα #12 Η Δυτική Ευρώπη στα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια (14ος-15ος αι.): Οι απαρχές της απόλυτης μοναρχίας και των αντιπροσωπευτικών θεσμών. Αλλαγές στη θρησκευτική συνείδηση
Εβδομάδα #13 Η Δυτική Ευρώπη στα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια (14ος-15ος αι.): η ιταλική αναγέννηση και οι νέοι νοητικοί ορίζοντες. Η δημιουργία και νοηματοδότηση του όρου «Μεσαίωνας». Η νέα ιστορική συνείδηση
Λέξεις Κλειδιά
μεσαιωνικά βασίλεια, φεουδαρχία/χωροδεσποτεία, Ρωμαϊκή Εκκλησία, αστικές κοινότητες, Αναγέννηση, ιστορική συνείδηση
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1. Μπενβενίστε Ρ., Από τους Βαρβάρους στους Μοντέρνους. Κοινωνική ιστορία και ιστοριογραφικά προβλήματα της μεσαιωνικής Δύσης, Αθήνα 2007.
2. Nicholas D., Η εξέλιξη του μεσαιωνικού κόσμου, μετάφρ. Μ. Τζιάντζη, Αθήνα 1999.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Le Goff J., Η Ευρώπη γεννήθηκε τον Μεσαίωνα; μετάφρ. Ε. Ζέη, Αθήνα 2006.
Le Goff J., Ο πολιτισμός της μεσαιωνικής Δύσης, μετάφρ. Ρ. Μπενβενίστε, Θεσσαλονίκη 1993.
Oldridge D., Παράξενες ιστορίες του Μεσαίωνα, μετάφρ. Δ. Γαβριηλίδου, Αθήνα 2014.
Smith J., Η Ευρώπη μετά τη Ρώμη. Μια νέα πολιτισμική ιστορία, μετάφρ. Ν. Κούτρας, Αθήνα 2008.
Wickham C., Η μεσαιωνική Ευρώπη, Αθήνα 2018.