ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (20ος αιώνας)

Eιδίκευσης / Kατεύθυνσης

Οι στόχοι του μαθήματος είναι: • Να εξετάσει τα στάδια διαμόρφωσης και τα μέσα εφαρμογής (πολιτικά, οικονομικά κ.ά.) της μεγαλοϊδεατικής πολιτικής των βαλκανικών κρατών μέσα από τις πολεμικές συγκρούσεις • Να εντάξει το βαλκανικό παράδειγμα των πολεμικών συγκρούσεων στην ευρωπαϊκή διάστασή του, συσχετίζοντας το πλέγμα των συμμαχιών και αντιπαλοτήτων σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο • Να παρακολουθήσει τις πολυεπίπεδες ανακατατάξεις που συνόδευσαν τις συνοριακές μεταβολές το αναφερόμενο διάστημα • Να κατανοήσει τις κοινωνικές αλλαγές αλλά και τη διατήρηση του φαινόμενου του εθνικισμού μέχρι τη σύγχρονη εποχή, παρά τα πενήντα χρόνια σοσιαλιστικής διακυβέρνησης στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, τη Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία • Να εντάξει τα Βαλκάνια συνολικά στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, καθώς τα σημαντικότερα γεγονότα του 20ου αι. διεξήχθησαν παράλληλα ή ταυτόχρονα και στα Βαλκάνια (Παγκόσμιοι Πόλεμοι, ανταλλαγές πληθυσμών, διαλύσεις αυτοκρατοριών, Ψυχρός Πόλεμος)

Στόχος του μαθήματος είναι να διερευνήσει τις αιτιακές μεταβολές στις διακρατικές σχέσεις συμμαχίας και σύγκρουσης, καθώς και τα στάδια διαμόρφωσης του βαλκανικού χάρτη στο μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα. Τα στάδια αυτά περικλείονται εντός του χρονικού και θεματικού πλαισίου της αναφερόμενης περιόδου, που εκκινεί από τη διαδικασία εδαφικής ολοκλήρωσης του ανεξάρτητου κράτους και τις συνοριακές μεταβολές σε βάρος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, δηλαδή από το κράτος των εθνικών συνόρων και των ‘αλύτρωτων αδερφών’ που προσδιόρισε τον βαλκανικό μεγαλοϊδεατισμό και καθόρισε το ιδεολογικό περιεχόμενο της ενδοβαλκανικής σύγκρουσης. Με χρονική επομένως αφετηρία το 1912, δίνεται έμφαση στους Βαλκανικούς Πολέμους που σηματοδότησαν την προσπάθεια των κρατών να επιλύσουν προς όφελός τους τα εκκρεμή εδαφικά ζητήματα, στον αντίποδα της διπλωματίας των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι εσωτερικές εξελίξεις και οι επιδράσεις στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής για καθένα από τα βαλκανικά κράτη την επαύριο των Βαλκανικών Πολέμων, με άλλα λόγια η κληρονομικά της ενδοβαλκανικής σύγκρουσης, εξετάζονται συνδυαστικά, με σκοπό να παράσχουν τα ερμηνευτικά μοντέλα για την κατανόηση της θέσης και της στάσης τους κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων που προκάλεσαν την επαναχάραξη και παγίωση των συνόρων για τις επόμενες δεκαετίες. Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν σηματοδοτεί μόνο νέα σύνορα, αλλά και ιδεολογικές παγιώσεις, στην αφετηρία του Ψυχρού Πολέμου και την ένταξη σε διαφορετικά πολιτικά και κοινωνικο-οικονομικά μοντέλα οργάνωσης και ανάπτυξης. Ως εκ τούτου ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος θεωρείται το πρώτο πεδίο άσκησης για τους δύο υπό διαμόρφωση μεγάλους συνασπισμούς δυνάμεων, εκεί όπου αφενός οι δυτικές δημοκρατίες και αφετέρου τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού ενεπλάκησαν άμεσα ή έμμεσα, με διακύβευμα όσα αργότερα θα συγκροτήσουν τους ακρογωνιαίους λίθους του διπολικού κόσμου.

Ανατολική Ευρώπη, Βαλκάνια, 20ος αι., παγκόσμιοι πόλεμοι, Ψυχρός Πόλεμος

25-01-2024